به گزارش رکنا، این روزها، مصرف قرص خواب به شکل قابل‌توجهی عمومیت یافته است. تنها در آمریکا، بیش از یک‌سوم افراد از بی‌خوابی یا کم‌خوابی شکایت دارند و به خرید قرص خواب آور قوی روی آورده‌اند. مصرف این داروها ممکن است در کوتاه‌مدت بتواند مشکل بی‌خوابی را برطرف کند. با این حال، استفاده از داروهای خواب‌آور در طولانی‌مدت می‌تواند با عوارض جانبی جدی همراه باشد. برای آگاهی از عوارض قرص خواب و داروهای آرام‌بخش پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه شوید. می توانید با بهترین متخصص داروساز صحبت کنید.
در زبان انگلیسی داروها و قرص خواب آور با عباراتی نظیر Sleeping Pills، Sleep Medications، Insomnia Medications و Sedative Hypnotics شناخته می‌شوند.
خواب‌آورها گروهی از داروها هستند که برای القاء حس خواب‌آلودگی یا بهبود کیفیت خواب مورداستفاده قرار می‌گیرند. از شناخته‌شده‌ترین انواع خواب‌آورهای دارویی می‌توان به بنزودیازپین‌ها (benzodiazepines) و باربیتورات‌ها (barbiturates) اشاره کرد. به‌عنوان مثال:
دیازپام
اگزازپام
ملاتونین
لورازپام
فلورازپام
و کلردیازپوکساید چند نمونه از معروف‌ترین داروهای خواب‌آور به حساب می‌آیند.
لازم است بدانید، برخی از داروهای غیراختصاصی نظیر پرومتازین و دیفن‌هیدرامین هم از تأثیرات خواب‌آوری برخوردارند. در این میان، مصرف گیاهانی نظیر بومادران، سنبل‌الطیب، حنا و بسیاری موارد دیگر نیز با احساس خواب‌آلودگی همراه بوده و برای مقابله با بی‌خوابی به‌کار می‌روند.
از طرف دیگر، گروهی از بنزودیازپین‌ها نظیر زاناکس از جمله داروهای آرام‌بخش و ضد اضطرابی هستند که خواب‌آلودگی هم ایجاد می‌کنند. داروهای یاد شده، ممکن است در کوتاه‌مدت به خوابیدن شما کمک کنند. با این حال، اغلب آن‌ها اعتیادآور بوده و می‌توانند تمرکز و حافظه افراد را به شدت دچار اختلال کنند. به خاطر داشته باشید، مصرف طولانی‌مدت داروهای خواب‌آور به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
برخی از داروهای خواب‌آور با اثرات آرام‌بخشی، غالباً به‌عنوان داروهای بیهوشی مورداستفاده قرار گرفته و مصرف بلندمدت آن‌ها می‌تواند با فروپاشی سیستم عصبی مرکزی همراه بوده و دوز نامناسب آن‌ها می‌تواند کشنده باشد.
در این میان، داروهای جدیدتری هم وجود دارند که با اتصال به گیرنده‌های بنزودیازپین مغز می‌توانند زمان انتظار برای به خواب رفتن را کاهش دهند. مصرف این داروها به افراد کمک می‌کند مدت کم‌تری را صرف غلت زدن در رختخواب کنند. احتمال وابستگی به داروهای یاد شده کم‌تر از بنزودیازپین‌ها است. با این حال، استفاده طولانی‌مدت از این قرص‌ها هم می‌تواند اعتیادآور باشد.
تعداد دیگری از قرص‌های خواب‌آور، ترشح هورمون ملاتونین را تحت تأثیر قرار داده و از این طریق به خوابیدن افراد کمک می‌کنند. بر اساس مطالعات، احتمال وابستگی و اعتیاد به این داروها به‌مراتب کم‌تر از سایرین است. به خاطر داشته باشید، فروش قرص خواب آور بسیار قوی بدون نسخه ممنوع بوده و استفاده از آن حتماً باید طبق دستور پزشک انجام گیرد.
مصرف قرص خواب آور هم درست مانند اغلب داروها ممکن است با برخی عوارض جانبی همراه باشد. با توجه به احتمال تأثیر این داروها بر روند طبیعی تنفس و ایجاد اختلال در آن، افراد مبتلا به بیماری‌هایی نظیر آسم یا انسداد مزمن ریوی، بیش از سایرین در معرض آسیب‌های ناشی از عوارض قرص خواب قرار دارند. به همین دلیل، خرید قرص خواب آور قوی و مصرف آن باید تحت‌نظر و تجویز پزشک و با ارائه نسخه انجام گیرد.
شایع‌ترین عوارض قرص خواب آور عبارت است از:
احساس سوزش یا سوزن‌سوزن شدن دست‌ها، پاها و بازوها
افزایش یا کاهش اشتها
یبوست
اسهال
مشکل در حفظ تعادل
سرگیجه
احساس خواب‌آلودگی در طول روز
خشکی دهان و گلو
نفخ
سردرد
سوزش معده
اختلال در عملکردهای روزانه
اختلال در حافظه و تمرکز
معده درد
لرزش غیرقابل‌کنترل برخی از اعضاء بدن
رویاهای غیرمعمول
ضعف
مصرف برخی داروهای خواب‌آور ممکن است با عوارض جانبی پیچیده‌تری نظیر راه رفتن، خوردن و آشامیدن، برقراری رابطه جنسی، رانندگی، تماس تلفنی یا حتی آشپزی در حالت خواب و غیرهوشیاری همراه باشد. رانندگی تحت تأثیر داروهای خواب‌آور از خطرناک‌ترین کارهایی است که می‌تواند تبعاتی بسیار جدی را به همراه داشته باشد. فراموش نکنید، دوز قرص خواب آور حتماً باید طبق نظر پزشک تعیین شده و به‌هیچ عنوان نمی‌توان آن را برحسب سلیقه شخصی افزایش یا کاهش داد. در عین حال، در صورت مواجهه با هر یک از عوارض و نشانه‌های یاد شده، لازم است هر چه سریع‌تر با پزشک معالج خود تماس بگیرید.
مصرف قرص خواب آور هم درست مانند سایر داروها در برخی افراد ممکن است واکنش‌های آلرژیک را به‌دنبال داشته باشد. این حساسیت ممکن است از فرمولاسیون و مواد فعال دارو یا مواد غیرفعال به‌کار رفته در آن نظیر رنگ، چسب و پوشش قرص ناشی شود. علائم حساسیت به قرص خواب آور عبارت‌اند از:
تار شدن دید و سایر مشکلات مربوط به بینایی
درد قفسه سینه
مشکل در تنفس یا بلع
احساس خفگی
ورم و کهیر
گرفتگی صدا
خارش
حالت تهوع
نامنظم شدن ضربان قلب
بثورات جلدی
تنگی نفس
تورم پلک، صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
استفراغ
علاوه بر آن چه گفته شد، حساسیت دارویی به خواب‌آورها ممکن است با واکنش‌های حادی نظیر آنافیلاکسی (Anaphylaxis) و آنژیوادم (Angioedema) همراه باشد. به خاطر داشته باشید، عوارض یاد شده در مواردی ممکن است کشنده بوده و زندگی فرد را با خطر جدی مواجه کنند. در صورت بروز واکنش‌های آلرژیک، هر چه سریع‌تر موضوع را با دکتر بی خوابی خود در میان بگذارید.
از رایج‌ترین کاربردهای قرص خواب آور می‌توان موارد زیر را برشمرد:
کاهش زمان انتظار برای به خواب رفتن
افزایش مدت خواب
کاهش تعداد بیدار شدن در طول زمان خواب
بهبود کیفیت خواب
ترکیب داروهای خواب‌آور و الکل موجب افزایش اثرات آرام‌بخشی دارو شده و ممکن است با تبعاتی نظیر ایست قلبی و توقف تنفس همراه بوده و نهایتاً به مرگ فرد بیانجامد. در عین حال، هنگام مصرف داروهای خواب آور، لازم است از خوردن میوه‌هایی نظیر گریپ‌فروت و آشامیدن آب آن‌ها خودداری کنید. گریپ‌فروت میزان داروی جذب شده در جریان خون و مدت‌زمان باقی ماندن آن در بدن را افزایش می‌دهد. این امر می‌تواند تبعاتی بسیار جدی را به‌همراه داشته باشد.
پزشک معالج برای مقابله با بی‌خوابی یا سایر اختلالات خواب ممکن است قرص‌های خواب آور را برای مدت چند هفته تجویز کند. استفاده منظم از برخی داروهای خواب‌آور در طولانی‌مدت ممکن است با وابستگی یا اعتیاد توأم باشد. این امر می‌تواند از افزایش تحمل دارویی ناشی شده یا از مسائل روان‌شناختی نشئت گیرد. وابستگی روانی و جسمی به قرص خواب آور موجب می‌شود حتی فکر عدم استفاده از این داروها نیز خواب را از چشمان شما ربوده و اضطراب شما را افزایش دهد.
رایج‌ترین روش‌های درمان بی‌خوابی عبارت‌اند از:
به طور معمول، درمان دارویی روشی است که در صورت عدم پاسخ‌گویی فرد به روش‌های درمان خانگی پیشنهاد شده و تنها برای مدت محدودی ادامه می‌یابد. نوع و دوز دارو به علائم و سابقه پزشکی شما بستگی دارد. اگر از افسردگی رنج می‌برید، لازم است موضوع را با پزشک خود مطرح کنید. افسردگی از اصلی‌ترین عوامل ایجاد اختلال در خواب است. درمان بی‌خوابی ناشی از افسردگی نیازمند به‌کارگیری روش‌های متفاوتی است.
برخی از شناخته‌شده‌ترین انواع داروهای خواب آور عبارت‌اند از:
قرص خواب آور دیازپام نوعی داروی کنترل شده از گروه بنزودیازپین‌ها است که با نام تجاری والیوم (Valium) هم به فروش می‌رسد. این دارو به‌صورت محلول خوراکی، تزریق وریدی، اسپری بینی و ژل مقعدی نیز در دسترس قرار دارد. کاربردهای دیازپام عبارت است از:
مقابله با اضطراب
برطرف کردن علائم ناشی از ترک الکل
کمک به برطرف کردن اسپاسم عضلانی
کمک به مقابله با تشنج
قطع ناگهانی دیازپام ممکن است با بروز عوارض نامطلوبی همراه باشد. از این جمله، می‌توان موارد زیر را برشمرد:
لرزش غیرارادی اندام‌های بدن
گرفتگی عضلات
تعریق
سردرد
اضطراب
تحریک‌پذیری
توهم
حساسیت شدید به نور، صدا و تماس فیزیکی
قرص خواب آلپرازوم از جمله داروهایی است که برای کوتاه‌مدت در کنترل اختلالات ناشی از اضطراب مؤثر بوده و علاوه بر بهبود افسردگی در تنظیم خواب نیز تأثیرگذار است. از شناخته‌شده‌ترین هم‌گروه‌های این دارو می‌توان به لورازپام، اگزازپام و دیازپام اشاره کرد. قطع ناگهانی آلپرازوم ممکن است با بروز عوارض نامطلوبی همراه باشد. از این جمله، می‌توان موارد زیر را برشمرد:
تغییر خلق‌وخو
گیجی و منگی
تحریک‌پذیری
حالت تهوع و استفراغ
خستگی شدید
سردرد
خشکی دهان و گلو
اختلال در تمرکز
قرص خواب کلونازپام نیز درست مانند دیازپام از خانواده بنزودیازپین‌ها بوده و علاوه بر برطرف کردن اختلالات خواب به‌منظور جلوگیری از تشنج و اضطراب نیز تجویز می‌شود. قطع ناگهانی کلونازپام ممکن است با بروز عوارض نامطلوبی همراه باشد. از این جمله، می‌توان موارد زیر را برشمرد:
اضطراب
بی‌خوابی
تحریک‌پذیری
تشنج
حملات پنیک
معده‌درد
داروهای خواب‌آور باید با تجویز پزشک خریداری شده و طبق دستور وی مورداستفاده قرار گیرند.
مؤثرترین روش‌های درمان خانگی بی‌خوابی عبارت‌اند از:
تغییر سبک زندگی به شکل قابل‌توجهی در درمان بی‌خوابی تأثیرگذار است. برای این منظور، پیشنهاد می‌کنیم نکات زیر را رعایت کنید:
تنها در هنگام خواب‌آلودگی به رختخواب بروید.
فعالیت‌هایی نظیر مطالعه، تماشای تلویزیون یا غذا خوردن را در محیط خارج از اتاق خواب انجام دهید.
تا جای ممکن، ساعت خواب و بیداری خود را تنظیم کنید.
تا جای ممکن، استرس و اضطراب خود را کاهش دهید.
از مصرف دخانیات اجتناب کنید.
از مصرف الکل اجتناب کنید.
تا جای ممکن از نوشیدن نوشیدنی‌های حاوی کافئین خودداری کنید. بر اساس مطالعات، مصرف این قبیل نوشیدنی‌ها تا ۶ ساعت قبل از خواب می‌تواند در مختل کردن فرآیند خواب تأثیرگذار باشد.
روزانه حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
تغذیه سالم به شکل قابل‌توجهی در تنظیم خواب تأثیرگذار است. برای این منظور، لازم است به‌ویژه در وعده شام از غذاهای سبک و زود هضم استفاده کنید.
استفاده از روش‌های درمان رفتاری به شما کمک می‌کند خود را با شرایط محیطی تطبیق داده و موقعیت را برای برخورداری از خوابی بهتر و باکیفیت‌تر فراهم کنید. از این جمله می‌توان به استفاده از روش‌های آرامش‌بخش، مدیتیشن و یوگا اشاره کرد.
استفاده از دمنوش‌ها، عصاره‌های روغنی و قرص‌های گیاهی از عمده‌ترین روش‌های درمان گیاهی به حساب می‌آیند.
موارد زیر از بهترین دمنوش‌های گیاهی مناسب برای درمان بی‌خوابی به حساب می‌آیند:
گل‌گاوزبان
بهارنارنج
بابونه
سنبل‌الطیب
اسطوخدوس یا لاواندر
وارنگ‌بو
گل ساعتی
برای تهیه کلیه دمنوش‌های یاد شده، کافی است یک تا دو قاشق چای‌خوری از گیاهان مذکور را در دو فنجان آب جوش ریخته و حدود ۱۰ دقیقه منتظر بمانید. دمنوش دلخواه خود را دو تا سه ساعت قبل از خواب نوش جان کرده و نتیجه را مشاهده کنید.
این روزها، برخی از شرکت‌های داروسازی انواع قرص خواب آور گیاهی را به بازار عرضه کرده‌اند. از این میان می‌توان موارد زیر را برشمرد:
قرص خواب آور گیاهی تراگزاکوم از ترکیب گیاهانی نظیر سنبل الطیب، بهارنارنچ، گل ساعتی و درمنه تولید شده و از اثرات آرام‌بخشی و ضد اضطرابی برخوردار است.
قرص خواب آور گیاهی ترانکی‌وال با بهره‌گیری از عصاره ریشه سنبل الطیب، گل ساعتی، رازک و بادرنجبویه تولید شده و برای کاهش اضطراب و برطرف کردن اختلالات خواب به‌کار می‌رود.
مصرف قرص خواب آور می‌تواند در بهبود کیفیت خواب، کاهش زمان انتظار برای به خواب رفتن و افزایش مدت خواب تأثیرگذار باشد. با این حال، این قبیل داروها به‌هیچ وجه نباید به طور هم‌زمان با سایر مواد آرام‌بخش مورداستفاده قرار بگیرند. انجام این کار، اثرات داروهای خواب‌آور را تشدید کرده و ممکن است مشکلات جبران‌ناپذیری را ایجاد کند. نوع و دوز داروهای خواب‌آور با توجه به پیشینه پزشکی افراد تعیین شده و حتماً باید به تجویز پزشک مصرف شوند. بنابراین، اگر شما هم از بی‌خوابی رنج می‌برید، لازم است هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
