به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، گفتگوی ویژه خبری با حضور میهمان برنامه آقای هادی طحان نظیف – سخنگوی شورای نگهبان، موضوع تنفید پیوند اسلامیت و جمهوریت نظام را بررسی کرد.
سوال: انتخابات ریاست جمهوری تا تودیع حکم رئیس جمهور فردا که تکمیل فرآیند انتخابات ۱۴۰۳، انتخابات، ثبت نام، بررسی صلاحیت‌ها تا صدور اعتبارنامه و موضوعات این چنینی چگونه حاصل شد؟
نظیف: همان طور که انتخابات یک فرآیندی دارد که البته در کشورما در حالت عادی انتخابات باید سال آینده برگزار می‌شد بعد از پایان دوره چهارساله دولت سیزدهم، با اتفاقی که برای رئیس جمهور و همراهان شان پیش آمد عملا یک انتخابات پیش از موعد را برگزار کردیم، فرآیند‌هایی که شاید هماهنگی‌های آن ماه‌ها قبل باید شروع می‌شد به خاطر شرایطی که پیش آمد، یک مقدار سریعتر البته با همان ادغام ولی با سرعت بیشتر برگزار شد.
سوال: در این بازه زمانی کمتر از دو ماه.
نظیف: بله این را عرض کردم که قانون اساسی ما با افتخار حتی برای چنین روز‌هایی پیش بینی‌های لازم راداشته است و از همان ساعات اول با ابهام مواجه نبودیم، علت این است که قانون اساسی با جزئیات شرایط چنین روز‌هایی را پیش بینی کرده بود که مسیر راه مشخص شده بود، با اصل ۱۳۱ قانون اساسی مواجه بودیم که دراین شرایط معاون اول وظایف رئیس جمهور را برعهده خواهد داشت و شورایی متشکل از رئیس قوه قضاییه و رئیس مجلس و معاون اول شرایط طوری تنظیم کنند که در پنجاه روز این انتخابات برگزار شود.
سوال: ادامه این گفتگو در شبکه خبر، آقای طحان نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان، اشاره کردید به اصل ۱۳۱ قانون اساسی و شروع به کار ریاست جمهوری در کمتر از پنجاه روز.
نظیف: اصل ۱۳۱ قانون اساسی جزئیاتی را برای چنین روز‌هایی پیش بینی کرده بود، معاون اول عهده دار مسئولیت‌های رئیس جمهور در این بازه زمانی شناخته شده بود و هیئت شورای سه نفره‌ای که تشکیل شدند موظف بودند این که تمهیدات را برای برگزاری انتخابات کمتر از ۵۰ روز انجام دهند، فرآیند‌ها گونه گونه طی شد و با هیچ اخلال و مشکلی مواجه نبودیم.
من بار‌ها این نکته را عرض کردم نظام حقوقی باید برای چنین روز‌هایی پیش بینی‌های لازم راداشته باشد، کما این که نظام حقوقی ما هم این پیش بینی‌ها را داشته است، فضای سیاسی در چنین شرایطی باید به پشتوانه مردم چنین رقم بزند آن چه که نباید این جا مغفول واقع شود، رهبری حکیمانه رهبر معظم انقلاب بود در این مدت. این که در همان ساعات اول که این اتفاق افتاد، همه مسئولان امر را دعوت کردند که در امور مردم و در امور کشور هیچ اخلالی نباید ایجاد شود.
سوال: بلافاصله در پیام تسلیت آقای مخبر را اعلام کردند.
نظیف: همه بستر‌های قانونی باید وجود داشته باشند و اراده اجرای قانون این خیلی مهم است، همان صحبت‌های چند جمله اولی که رهبر معظم انقلاب در ساعات اول داشتند و اقداماتی که فردای آن روز داشتند همه مسئولان امر را به این موضوع استوار کردند، محکم کرد که کار باید ادامه پیدا کند و انتخابات برگزار شود و در امور مردم هیچ اخلالی هیچ مشکلی ایجاد بشود و همین باعث شد همه مسئولان و همه جای خود وظایف خودشان را انجام بدهند، این به نظرم ثبات یک نظام سیاسی و استحکام یک نظام سیاسی و اقتدار یک نظام سیاسی هم در داخل کشور هم پیش همگان نشان داد و هم در جهانیان ما را به عنوان یک نمونه‌ای که در کمتر از پنجاه روز دو مرحله انتخابات برگزار شد، مراحل عملا آن تقویم زمانی که آن روز‌های اول داشتیم، همه مراحل را پیش ببریم، حتی مرحله دوم را به عنوان یک فرض معلوم نبود، این فرض پیش بینی می‌کردیم که در قانون اساسی کمتر از پنجاه روز باید انتخابات صورت گیرد.
زمان انتخابات بعد از آن بحث ثبت نام‌ها را داشتیم و آن تعداد ثبت نام خودشان را انجام دادند، هشتاد نفر ثبت نام خودشان را انجام دادند و کسانی بودند که شرایط شکلی را داشتند و شورای نگهبان دو مهلت پنج روزه برای بررسی صلاحیت‌ها داشت و از مهلت اول استفاده کرد و یک روز از مهلت دوم را استفاده کرد و تاکید بر این بود که کار درنهایت دقت انجام شود و هم سرعت که زمان بیشتری برای تبلیغات برای نامزد‌ها وجود داشته باشد.
اسامی اعلام شد، شش نفری که احراز صلاحیت شدند اعلام شد و بعد از آن عزیزان شروع کردند، بحث تبلیغات داشتند و این جا تقدیر و تشکر کنیم از صدا و سیما که تلاش وافری را در جهت شناساندن کاندید‌ها به دوش گرفتند و آن برهه تبلیغات را پشت سر گذاشتیم و مرحله اول انتخابات روز جمعه برگزار شد و در نهایت هیچ کدام از داوطلبان حائز اکثریت آراء نشدند، انتخابات به مرحله ذدوم کشیده شد و به حمدالله همه چیز مبتنی بر قانون، باآن دقت‌هایی که مدنظر ناظر انتخابات یعنی شورای نگهبان است انجام شد و در نهایت ما در هر دو مرحله این را خدمت شما و مردم عزیز عرض کنم، هیچ شکایتی از نامزد‌های محترم نداشتیم، چه در مرحله اول، چه در مرحله دوم.
حتی خودمان به عنوان شورای نگهبان تماس گرفتیم با تک تک این عزیزان که اگر شکایتی یا اعتراضی هست به ما بدهید، همه ابراز رضایت کردند که نه، نکته خاصی نداریم، الحمدالله با هیچ مشکلی مواجه نبودیم، بحث صحت انتخابات را داشتیم، در مرحله اول و در مرحله دوم، شکایتی از طرف کاندیدای محترم و از طرف مردم نکته‌ای که نتیجه را تغییر دهد نداشتیم، صحت انتخابات در هر مرحله با اندکی یکی، دو روز اعلام شد و در نهایت بعد از صحت انتخابات ما تایید اعتبارنامه رئیس جمهور منتخب داشتیم که همین چهارشنبه گذشته به تایید شورای نگهبان رسید و اطلاع رسانی لازم صورت گرفت.
فردا تنفیذ حکم ریاست جمهوری توسط رهبر معظم انقلاب است و برابر اعلامی که عزیزان در مجلس داشتند، تحلیف یعنی سوگند یادکردن رئیس جمهور سه شنبه همین هفته برگزار خواهد شد.
سوال: این هفت مرداد و مراسم تحلیف یا سوگند رئیس جمهور نه مرداد ماه در خانه ملت، راجع به تنفیذ صحبت کنیم، بفرمایید به لحاظ قانونی و از نگاه قانون تنفیذ به چه معنایی است؟
نظیف: تنفیذ به معنای به اجرا درآوردن و به معنای نفوذ دادن و به معنای تایید کردن یک عمل حقوقی محسوب می‌شود.
ما در قانون اساسی واژه امضا داریم، در قانون انتخابات واژه تنفیذ را داریم که این دو مترادف هم هستند، یعنی تنفیذ به معنای امضا کردن و به معنای به اجرا درآوردن یک عمل حقوقی و به رسمیت شناختن یک عملی است که اتفاق افتاده است.
آغاز دوره چهارساله ریاست جمهوری از روز تنفیذ
سوال: تنفیذ به معنای مشروعیت بخشیدن و صحه گذشتن بر انتخاب ملت است؟
نظیف: حتما هیمن طور است، در قانون اساسی در اصل ۱۱۰ که وظایف رهبر ذکر شده است دربند اول این موضوع جزو وظایف و اختیارات رئیس جمهور ذکر شده است امضای حکم ریاست جمهوری که در قوانین عادی واژه تنفیذ را داریم و این باز هم یکی از فرآیند‌هایی است که باید طی شود و اعتبار بالایی در قانون اساسی این موضوع به خودش اختصاص داده است.
در قانون انتخابات آغاز دوره چهارساله ریاست جمهوری روز تنفیذ است، تا الان عبارت رئیس جمهور منتخب را به کار می‌بردیم، از فردا که ان شاءالله بحث تنفیذ توسط رهبر معظم انقلاب صورت بگیرد، دیگر رئیس جمهور، رئیس جمهور مستقر می‌شود، رئیس جمهور قانونی کشور می‌شود و رئیس جمهوری که بر اقداماتی را اعتبار شرعی و قانونی مترتب خواهد بود.
حتما هم به لحاظ شرعی و قانونی آثاری دارد، اعتبار شرعی و قانونی پیدا می‌کند، تلاقی این دو را در تنفیذ می‌بینیم و نظارت بر اقداماتی است که تا الان انجام شده است.
سوال: از نگاه قانون به مراسم تنفیذ، بعد از تنفیذ رئیس جمهور چه اختیاراتی پیدا می‌کند، می‌تواند معاونین خودشان را انتخاب کند یا حتما باید تحلیف و مراسم سوگند در خانه ملت صورت بگیرد تا این فرآیند آغاز به کار کند.
سوال: آقای دکتر طحان نظیف با توجه به اشاره‌ای که شما کردید حکم ریاست جمهوری در مراسم تنفیذ توسط رهبر معظم انقلاب امضا می‌شود می‌توانیم بگوییم که مقام رهبری بعد از مراسم تنفیذ بر رئیس قوه مجریه نظارت دارد، می‌توانیم این نسبت را برقرار کنیم به لحاظ قانونی تنها نکته‌ای که می‌خواهم اینجا تاکید کنم تنفیذ همان تضمینی است برای تحقق رکن مردم سالاری دینی هم مشروعیت عملکرد رئیس جمهور را انشالله محقق می‌کند، لذا هر دوی این است هم آن چه که سپری شده هم آنچه که در آینده است لذا نکته‌ای که شما هم اشاره فرمودید می‌توانیم بگوییم که یکی از مبانی حتی تنفیذ تلقی می‌شود.
سوال: اشاره کردید در ابتدای صحبت‌هایتان که تنفیذ و تحلیف یعنی حدود شرعی و قانونی اختیارات رئیس جمهور برای فرایند ۴ ساله قوه مجریه، آیا آن چیزی که ما الان اشاره می‌کنیم در مراسم توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی صورت خواهد گرفت یا روز سه شنبه در خانه ملت مشروط است یا نه در طول این ۴ سال مطلق و غیرقابل برگشت است؟
تنفیذ حکم ریاست جمهوری، یک نقشه راه است
طحان نظیف: ما وقتی احکام تنفیضی را که در این ۴۰ و خرده‌ای سال نگاه می‌کنیم چه احکام تنفیضی که حضرت امام (ره) صادر فرمودند، چه احکام تنفیضی که رهبر معظم انقلاب صادر فرمودند یک چارچوبی را اجمالاً برای رئیس جمهور می‌توانیم بگوییم مشخص می‌کند یک نقشه راهی را مشخص می‌کند. ما در ادبیات رهبران انقلاب اسلامی، در ادبیات حضرت امام این را می‌بینیم که این تنفیذ مثلاً تا زمانی است مادامی است که شما در این چارچوب‌ها عمل کنید، چارچوب‌های شرعی را عمل کنید، چارچوب‌های قانونی را رعایت کنید لذا با این نگاه باید عرض کنیم که این تنفیذ بالاخره در این چارچوب‌ها عملاً دارد محقق می‌شود، این یک نقشه راهی است که ولی فقیه کسی که سکاندار حکمرانی دینی در نظام سیاسی ما محسوب می‌شود برای رئیس جمهور که مقام عالی است در کشور، ببینید قانون اساسی ما تعبیرش در مورد رئیس جمهور این است عالی‌ترین مقام پس از رهبری، در اصل ۱۱۳ آمده با همان اختیارات گسترده‌ای که عرض کردم قانون اساسی و قوانین عادی برای رئیس جمهور قائل هستند ولی چه حضرت امام و چه مقام معظم رهبری نقشه راهی را در حکم تنفیذ مشخص می‌کنند و تاکید می‌کنند این تنفیذ تا زمانی است که شما در چارچوب شرع و قانون عمل می‌کنید.
سوال: راجع به وظایف و حدود اختیارات رئیس جمهور صحبت کنیم طبق قانون اساسی، بعد از تنفیذ تا قبل از تحلیف دو روز فاصله است می‌تواند رئیس جمهور منتخب در این فاصله معاونین خودشان را انتخاب کنند یا نه حتماً باید طبق قانون اساسی تحلیف و سوگند در خانه ملت صورت بگیرد و بعد این فرایند در حدود اختیارات آغاز بشود؟
طحان نظیف: هم بحث تنفیذ هم بحث تحلیف فرایند‌هایی است که باید سپری بشود، تنفیذ که اصلاً در معنایش همین است عملاً نفوذ دادن، عملا به اجرا درآوردن یک فرایند حقوقی است و آثاری هم دارد. عرض کردم دوره ۴ ساله از روز تنفیذ آغاز می‌شود ولی اینها فرایند‌هایی است که باید طی شود همانطور که شما هم اشاره فرمودید فاصله زمانی بین این دو هم خیلی اندک است، این فرایند‌ها بالاخره باید طی شود که رئیس جمهور به صورت رسمی بتواند اقدامات خودش را انشاالله به اجرا در بیاورد.
سوال: فلسفه قانونی تحلیف را برای ما از نگاه قانون اساسی بفرمایید سوگندی که رئیس جمهور در برابر نمایندگان خانه ملت یاد می‌کند.
طحان نظیف: این موضوع در اصل ۱۲۲ قانون اساسی آمده حتی متن سوگند به لحاظ اهمیتی که این جایگاه دارد در قانون اساسی آمده و ذکر شده است، ما بعد از انتخابات چند فرایند را داریم اولین فرایند بحث صحت انتخابات بود که انجام شد، دومین مورد بحث امضای اعتبارنامه توسط اعضای شورای نگهبان بود که یک جور‌هایی گواهی کردن و این را به حالت سند در آوردن که این انتخابات برگزار شده، با چه نصابی، آراء رئیس جمهور در آن اعتبارنامه ذکر شده فرض کنید جزئیاتی که بالاخره در آن اعتبارنامه ذکر شده، بعد از آن بحث تنفیذ را داریم و بعد بحث تحلیف را داریم. بالاخره رئیس جمهور بر اساس قانون اساسی این سوگند را در پیشگاه ملت یا بهتر است بگویم در پیشگاه نمایندگان ملت باید یاد کند، به موارد مهمی در این سوگندنامه اشاره شده که پاسدار چه چیز‌هایی باشد مثلاً پاسدار قانون اساسی باشد، پاسدار حقوق مردم باشد، مواردی که عرض کردم به جزئیات مردم عزیز می‌توانند مراجعه کنند؛ لذا در سایر نظامات حقوقی هم ممکن است مشابه یابی کنیم مواردی پیدا شود ولی این مبتنی بر قانون اساسی است، فرایندی است که باید طی بشود به لحاظ شکلی هم مراسمی است مهمانان خارجی و مهمانان داخلی حضور دارند ولی قانون اساسی روی چند موضوعش خیلی تاکید دارد و تصریح کرده، یکی اینکه در مجلس شورای اسلامی باید این کار صورت بگیرد یعنی در پیشگاه نمایندگان مردم و همچنین در حضور رئیس قوه قضاییه و اعضای شورای نگهبان این کار باید صورت بگیرد. این سه مورد مواردی هستند که به لحاظ شکلی در این اصل مورد اشاره قرار گرفتند این نکته را تاکید کنم که ما در قانون اساسی داریم رئیس جمهور در برابر مردم، در برابر رهبری ولی فقیه و در برابر نمایندگان مردم مسئولیت دارد باید پاسخگو باشد اگر این را بخواهم به تفکیک عرض کنم در برابر مردم، چون از آنها رای گرفته طبیعتاً باید پاسخگو هم باشد، در برابر رهبری همان حکم تنفیذی است که عرض می‌کنم رهبری حکم تنفیذ او را، حکم ریاست جمهوری او را امضا می‌کند طبیعتاً تا مادامی که در چارچوب شرع و قانون عمل کند و در برابر مجلس هم می‌توانیم بگوییم عملاً با همین تحلیفی که صورت می‌گیرد، همین سوگندی که او یاد می‌کند می‌پذیرد و سوگند را یاد می‌کند که در برابر آنها پاسدار چه چیز‌هایی باشد. اینها فرایند‌هایی است که یک به یک باید طی بشود و الان ما در اواخر این روند قرار داریم.
سوال: از ابتدای برنامه در اصل در متن و در بطن قانون اساسی ما این مسیر را وقتی طی می‌کنیم یعنی انتخاب رئیس جمهور منتخب، مراسم تنفیذ، مراسم تحلیف، انتخاب کابینه، معرفی وزیران و معاونین رئیس جمهور دولت چهاردهم و بعد هم می‌رسیم به رسیدگی به امور کشور، بررسی موضوعات و اولویت‌هایی که مهم است برای کشور. فکر می‌کنید انجام مراحل مختلف و پیوند هر کدام از آنها چقدر می‌تواند در به ثمر نشستن موضوعاتی که ما در پایان به آن اشاره کردیم یعنی رسیدگی به موضوعات و اولویت‌های مهم کشور و مردم تاثیرگذار باشد و آن را شتاب بدهد؟
طحان نظیف: طبیعتاً اینها همه فرایند‌هایی است که به لحاظ قانونی باید طی شود، به لحاظ قانونی که عرض می‌کنم یعنی شکل ماجرا به این صورت است که پشت سر هم بالاخره این موارد باید طی بشود و حالت زنجیره وار هم دارد یعنی تا وقتی انتخابات برگزار نشده، صحت انتخابات معنا ندارد ولی وقتی انتخابات برگزار می‌شود صحت انتخابات یعنی این که صحه گذاشتن بر روی این که تمام این فرایند‌ها به صورت دقیق طی شده بعد از آن بحث امضای اعتبارنامه که عملاً به سندیت درآوردن این فرایند و مکتوب کردن آن است. بحث تنفیذ که عرض کردم آثار فراوانی را دارد که عملاً رئیس جمهور اعتبار بخشی می‌شود اقدامات آینده او به لحاظ شرعی و قانونی و بحث تحلیف. طبیعتاً این سیر وقتی طی می‌شود رئیس جمهور منتخب آرام آرام در فضای جدی و واقعی حکمرانی قرار می‌گیرد، البته در این مدت کما این که ما هم بالاخره در رسانه‌ها اخبار آقای رئیس جمهور را می‌شنیدیم جلساتی دارند، شاید یکی از مهمترین وظیفه‌اش یعنی تشکیل کابینه دارد فکر می‌کند، رایزنی می‌کند، مشورت می‌کند نظر گروه‌های مختلف را می‌شنود و طبیعتاً به دنبال این است که بهترین فرد را در هر حوزه‌ای انتخاب کند که آن حوزه نظارتی یا آن معاونت مربوطه را به او بسپارد. اینها فرایند‌هایی است که به لحاظ شکلی دارد طی می‌شود ولی در دل آن دارد اتفاقاتی می‌افتد که انشاالله وقتی او عملاً اداره اجرایی کشور را به دست می‌گیرد و سکاندار تلقی می‌شود.
سوال: شرایط را عادی کرده برای رسیدگی به آنچه که برای مردم مهم است و البته برای کشور حالا در عرصه داخلی و عرصه خارجی، ما راجع به موضوعات مختلف هم تحلیف و هم تنفیذ صحبت کردیم اگر نکته‌ای است که من در سوالاتم نبود و مهم است در هر دو مراسم پیش رو.
طحان نظیف: عملاً عرض کردم فرایندی که انشاالله فردا مراسمش برگزار خواهد شد یعنی بحث تنفیذ حتما آثار شرعی و قانونی برای رئیس جمهور خواهد داشت. عرض کردم به معنای اجازه اعمال قدرت و اجازه به اجرا درآوردن آن قدرتی است که رئیس جمهور برای خدمت به مردم می‌تواند در دست داشته باشد. این فرایند برابر آن چه که در قانون اساسی آمده، برابر آن چه که در قانون عادی آمده انشاالله انجام خواهد شد و امیدواریم رئیس جمهور محترم که انشاالله از روز‌های آینده از فردا می‌توانیم بگوییم عملاً دوره چهار ساله او برابر قانون انتخابات آغاز خواهد شد، هرچه سریعتر این فرایند‌ها را طی کند، کابینه‌ای تشکیل بشود که مردمی که آمدند پای صندوق‌های رای و رای خودشان را نسبت به ایشان داشتند و البته کسانی که شاید رای دیگری داشتند ولی الان آقای پزشکیان رئیس جمهور منتخب همه ملت ایران است و باید مسائل آنها را پیگیری کند، انشاالله که موفق باشند برای ایشان آرزوی توفیق داریم و البته همه دستگاه‌ها و همه قوا موظف هستند که این همکاری را برای موفقیت ایشان داشته باشند.
