به گزارش خبرنگار مهر، قصه تار و پودهای فرش دستباف ایرانی داستان هزارتویی دارد که قرن‌ها است راه خود را در بازارهای جهانی پیدا کرده و نام خود را با ایران گره زده و هر جا که نامی از کشورمان به میان می‌آید، فرش دستباف هم به عنوان یک یادمان در کنار آن، خودنمایی می‌کند.
این هنر-صنعت اصیل ایرانی اگرچه در اولین لیست تحریمی دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا علیه ایران قرار داشت، اما جایگاه خود را همچنان در بازارهای جهانی حفظ کرده بود اما با این حال تحریم‌های داخلی دست به دست تحریم‌های خارجی داد و کار را برای فرش ایرانی به جایی رساند که در سال ۹۹ تنها حدود ۷۰ میلیون دلار از این کالا صادر شد.
کاهش ۸۰ درصدی صادرات فرش
در این رابطه عبداله بهرامی، مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش دستباف در گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: امسال هم از لحاظ تولید و هم از لحاظ صادرات با کاهش جدی رو به رو بودیم؛ سال قبل حدود ۷۰ میلیون دلار صادرات داشتیم و امسال هم این رقم کمی بیش از ۶۰ میلیون دلار و نزدیک به ۷۰ میلیون دلار بوده است.
اجرای سیاست «تعهد پیمان ارزی» از سوی دولت، موجب شده صادرکنندگان انگیزه‌ای برای صادرات نداشته باشند زیرا صادرات فرش عمدتاً به صورت امانی بوده و با صادرات سایر اقلام متفاوت است؛ یعنی صادرکننده فرش نمی‌تواند ارز حاصل از صادرات را در زمانبندی مدنظر بانک مرکزی به کشور بازگرداند
وی افزود: اجرای سیاست «تعهد پیمان ارزی» از سوی دولت، موجب شده صادرکنندگان انگیزه‌ای برای صادرات نداشته باشند زیرا صادرات فرش عمدتاً به صورت امانی بوده و با صادرات سایر اقلام متفاوت است؛ یعنی صادرکننده فرش نمی‌تواند ارز حاصل از صادرات را در زمانبندی مدنظر بانک مرکزی به کشور بازگرداند؛ در کنار این موضوع، عدم ورود تجار خارجی به کشور، افزایش نرخ مواد اولیه، عدم برگزاری نمایشگاه و شیوع ویروس کرونا نیز از دیگر عوامل کاهش تولید و صادرات طی سال جاری بوده است.
بهرامی گفت: در بدترین شرایط هم حدود ۴۰۰ میلیون دلار صادرات فرش داشتیم و حال با کاهش ۸۰ درصدی این رقم به حدود ۶۰ تا ۷۰ میلیون دلار رسیده است. پیش بینی آینده هم همین خواهد بود زیرا تغییری در نگاه سیاست گذاران برای حمایت از صنعت فرش رخ نداده است؛ بحث تحریم و مشکلات نقل و انتقال مالی بین کشورها یک طرف و بحث تحریم‌های داخلی همچون الزام به تعهد ارزی طرف دیگر ماجرا است. همچنین در بحث تأمین مواد اولیه و ایجاد زیرساخت‌های نمایشگاهی نیز صنعت فرش نیاز به حمایت جدی دارد.
تعهد پیمان ارزی تجار را از صنعت فرش فراری داد
مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش دستباف افزود: سیاست تعهد پیمان ارزی، سیاست بدی نیست اما باید در این خصوص به صورت تخصصی ورود کرد و مسئولان بدانند که این سیاست برای چه کالایی نتیجه دارد. صنعت قالیبافی رقبای زیادی دارد و تمام پروسه تولید در ۴ دهک پایین جامعه انجام می‌شود و صنعت فرش محل ارتزاق این قشر است از این رو ایجاد گلوگاه در این صنعت شائبه دارد؛ اصالت و برند فرش ایرانی غیر قابل کتمان است اما تجار و تولیدکنندگان تا چه زمانی می‌توانند بدون هیچ حمایتی و به تنهایی از اصالت فرش ایرانی دفاع کنند و بازارهای هدف را پوشش دهند؟
بانک مرکزی همزمان با تحریم دولت آمریکا، رویه تعهد ارزی را در پیش گرفت و این موجب شد عده زیادی از تجار فرش در برابر صادراتی که انجام داده بودند و بازگرداندن ارز صادراتی درگیر باشند. باقی تجار هم وقتی این وضعیت را دیدند نگران آبروی خودشان شدند و سرمایه‌شان را به حوزه‌های زودبازده و بی دردسر بردند
وی یادآور شد: بانک مرکزی همزمان با تحریم دولت آمریکا، رویه تعهد ارزی را در پیش گرفت و این سیاست در بدترین شرایط به صنعت فرش تحمیل و باعث شد عده زیادی از تجار فرش در برابر صادراتی که انجام داده‌اند و بازگرداندن ارز صادراتی درگیر باشند. باقی تجار هم وقتی این وضعیت را دیدند نگران آبروی خودشان شدند و سرمایه‌شان را به حوزه‌های زودبازده و بی دردسر بردند. یعنی صادرکننده‌ای که فرش را بصورت امانی و نه فروش قطعی، در اختیار فروشنده خارجی قرار داده، طبیعی است که ارز دریافت نکرده که بتواند در زمانبندی مدنظر بانک مرکزی، رفع تعهد ارزی کند. این صادرکننده باید صبر کند تا فروشنده خارجی فرش را بفروشد و بتواند با اون تسویه کند. ولی وقتی بانک مرکزی بی توجه به این رویه معمول در صادرات فرش، اصرار به رفع تعهد ارزی در زمانبندی مدنظر خودش دارد، صادرکننده از ترس آبرویش عطای صادرات فرش را به لقایش می بخشد.
بهرامی گفت: وقتی یکی کارگاه قالی بافی بسته شد و قالیباف وارد شغل دیگری شد فعالسازی مجدد این کارگاه سخت است زیرا کار قالیبافی کار ساده ای نیست و پیچیدگی‌های خود را دارد.
تولیدکننده از لحاظ منابع مالی در تنگنا قرار دارد
وی در مورد تهاتر و واردات از محل ارز صادراتی هم تصریح کرد: تهاتر یک موضوعی است که مشکلات زیادی دارد چراکه اعتماد زیادی را می‌طلبد تا صادرکننده و واردکننده بتوانند با هم تعامل کنند. به سختی می‌توان در حوزه فرش تهاتر انجام داد از این رو بهترین کاری که به نظر تاجر فرش می‌رسد این است که به طور کلی از این صنعت خارج شود و البته دلیلی هم ندارد آبرو و اعتبار خود را به خطر بیاندازد زیرا تجار فرش بسیار قدیمی هستند و تجار جوان در این حوزه شاید ۵ نفر هم نباشند.
مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدکنندگان فرش دستباف با بیان اینکه صنعت فرش دستباف ایران در حال نابودی است، اظهار داشت: فرش یک کالای فاخر است که بزرگترین برند ایرانی و تنها پرچم فرهنگ ایرانی است، با این حال تولیدکننده از لحاظ منابع مالی در تنگنا قرار دارد و اگر تسهیلاتی بدهند با نرخ سودهای بسیار بالا است. همچنین مشکلات بیمه‌ای و مالیاتی هم مزید بر علت شده است؛ در واقع به جای تسهیل فرایند تولید و صادرات فرش، سنگ بزرگی پیش پای فعالان این بخش گذاشته‌اند.
همراهی مسئولان دولت آمریکا در تحریم فرش
وی افزود: اگر هر کسی جای مسئولان امر در صنعت فرش بود می‌گفت حالا که دولت آمریکا صنعت فرش را تحریم کرده، تسهیلاتی در اختیار تولید قرار دهیم و این حوزه را زیر چتر حمایتی خود ببریم و با توجه به اینکه عمده صادرات فرش ایرانی به آمریکا بود، صادرات را نیز تسهیل کنیم به شکلی که در کشورهای دیگر بازارها و فروشگاه‌هایی را برای عرضه مستقیم فرش ایرانی تعبیه کنیم؛ یعنی مسئولان باید یک مقابله جدی در برابر این تحریم آمریکا برای تسهیل گری انجام می‌دادند.
در شرایطی که کشور نیاز به ارز دارد، مسئولان نه تنها به تقویت صادرات فرش و افزایش ارزآوری کمک نکردند، بلکه جلوی تولید و صادرات سنگ اندازی هم کردند
بهرامی با بیان اینکه قبلاً ۸۵ درصد فرش تولیدی در کشور صادر می شده است، گفت: اینکه به ریال فرش تولید کنید و به دلار بفروشید، فرصت بی نظیری است و می‌تواند بزرگترین منبع درآمد ارزی کشور باشد؛ در شرایطی که کشور نیاز به ارز دارد، مسئولان نه تنها به تقویت صادرات فرش و افزایش ارزآوری کمک نکردند، بلکه جلوی تولید و صادرات سنگ اندازی هم کردند. در سنوات قبل که مشکل خاصی در ارز و.. نداشتیم به صادرکننده فرش جایزه صادراتی می‌دادند اما در این شرایط که نیاز به ارز داریم به جای تشویق تجار، جلوی صادرات را هم گرفته‌اند.
صادرات فرش ضد ارزش شده است
وی یادآور شد: در طول ۱۰۰ سال گذشته یک تاجر فرش ایرانی هرگز در خارج از کشور سرمایه گذاری نکرده و همیشه از این محل ارز به کشور بازگشته است؛ بدون اینکه ناظری وجود داشته باشد این چرخه در حال فعالیت بوده است.
بهرامی تاکید کرد: دولت باید از تولید حمایت و در بخش فراوری فرش سرمایه گذاری کند و تسهیلات دهد؛ حمایت از صنعت فرش خیلی ساده است اما همین فرایند ساده را به قدری سخت کرده‌اند که وقتی وارد حوزه تولید و صادرات می‌شوید می‌بینید که صادرات فرش ضد ارزش شده و به مثابه قاچاق است.
