تروما و استرس اصطلاحاتی هستند که اغلب به جای هم استفاده می‌شوند، اما به تجربیات و واکنش‌های متفاوتی در زمینه سلامت روان و روانشناسی اشاره دارند. پیش‌تر درباره تفاوت استرس و اضطراب گفتیم. در اینجا تفاوت استرس و تروما را به‌طور کامل شرح می‌دهیم.
تفاوت استرس و تروما
تروما یک واکنش عاطفی به یک رویداد عمیقاً ناراحت‌کننده یا آزاردهنده است که توانایی فرد برای مقابله با مشکلات و سختی‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این موضوع درنتیجه باعث احساس درماندگی، بی‌ارزش پنداشتن خود و ناتوانی در احساس طیف گسترده‌ای از احساسات و تجربیات می‌شود. تروما اغلب ناشی از حوادثی مانند تصادفات، حملات، بلایای طبیعی یا تجربه خشونت است.
استرس یک پاسخ روانی و فیزیکی به چالش‌ها یا تهدید‌های برداشت‌شده در محیط است. استرس می‌تواند بخشی عادی از زندگی باشد و اغلب از فشار‌های روزمره مانند کار، مسئولیت‌های خانوادگی یا نگرانی‌های مالی نشأت می‌گیرد. این مشکل می‌تواند به‌صورت حاد (کوتاه مدت) یا مزمن (دراز مدت) بروز پیدا کند.
ماهیت و علت
تفاوت بین استرس و تروما را می‌توان در ماهیت و علت این دو جست.
تروما؛ زخم عاطفی عمیق
معمولاً ناشی از یک رویداد خاص و اغلب غیرمنتظره یا مجموعه‌ای از رویداد‌ها است که می‌توانند تهدید‌کننده یا عمیقاً مضر تلقی شوند. نمونه‌های زیر می‌توانند به تروما منجر شوند.
تجاوز فیزیکی یا جنسی
تصادف یا جراحات شدید
بلایای طبیعی (زلزله، طوفان)
قرار گرفتن در معرض جنگ یا نبرد
بیماری جدی یا جراحی پزشکی
مشاهده خشونت یا مرگ
استرس؛ تقلای روزمره
از فشار‌ها و خواسته‌های روزانه ناشی می‌شود که می‌تواند مثبت باشد که به آن استرس خوب یا مثبت می‌گویند یا منفی باشد و باعث اضطراب و فشار روانی شود. منابع استرس عبارتند از:
مهلت یا ضرب‌الاجل کاری یا تحصیلی
مسائل مربوط به رابطه
نگرانی‌های مالی
تغییرات زندگی (کوچ، ازدواج، طلاق)
مشکلات سلامتی (غیرکُشنده)
علائم و عوارض
با توجه به علائم و عوارض این دو می‌توانید بهتر به تفاوت استرس و تروما پی ببرید.
تروما می‌تواند منجر به اثرات روانی طولانی‌مدت شود، از جمله:
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
اضطراب و افسردگی
فلش‌بک یا خاطره تکرار شونده غیرارادی
بی‌حسی و بی‌تفاوتی عاطفی
هوشیاری بیش از حد و واکنش بیش از حد وحشتزده
مشکل در اعتماد به دیگران و ایجاد روابط
علائم استرس معمولاً شدت کمتری دارند و متنوع‌تر هستند و اغلب پس از حذف عامل استرس‌زا برطرف می‌شوند. این علائم عبارتند از:
تحریک‌پذیری یا نوسانات خلقی
خستگی و اختلالات خواب
سردرد یا تنش عضلانی
مشکل در تمرکز
افزایش ضربان قلب یا فشار خون
مسائل گوارشی
طول دوره تروما و استرس
تأثیر تروما می‌تواند طولانی‌مدت باشد و در صورت عدم توجه ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها باقی بماند. تروما می‌تواند اساساً درک فرد از ایمنی و توانایی برای مقابله با عوامل استرس‌زا در آینده را تغییر دهد.
در مقابل، استرس اغلب موقتی و موقعیتی است. استرس حاد معمولاً زمانی برطرف می‌شود که تهدید یا چالش فعلی مدیریت شود. استرس مزمن اگر درمان‌نشده باقی بماند می‌تواند در طول زمان به مشکلات جدی سلامتی بینجامد.
مقابله و درمان
باتوجه به آنچه تاکنون درباره تفاوت استرس و تروما ذکر کردیم، مقابله و درمان این دو نیز نیازمند رسیدگی‌های متفاوتی است.
تروما نیاز به مداخلات درمانی تخصصی دارد. مانند:
درمان شناختی-رفتاری متمرکز بر تروما (CBT)
حساسیت‌زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم (EMDR)
درمان مواجهه طولانی‌مدت
دارو‌ها (دارو‌های ضد افسردگی و ضد اضطراب)
گروه‌های حمایتی
استرس را اغلب می‌توان از طریق تکنیک‌های مختلف خودیاری و حرفه‌ای مدیریت کرد، از جمله:
استراتژی‌های مدیریت استرس (مدیریت زمان، اولویت‌بندی)
تکنیک‌های آرامش (تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا)
فعالیت بدنی منظم
تغییرات سبک زندگی سالم (رژیم غذایی متعادل، خواب کافی)
مشاوره یا درمان در صورتی که استرس طاقت‌فرسا شود
اهمیت درک تفاوت بین استرس و تروما
به طور خلاصه، در حالی که استرس و تروما هر دو می‌توانند چالش برانگیز باشند، اما اساساً تجربیات متمایز با پیامد‌های متفاوتی به همراه دارند. تروما واکنشی به رویداد‌های بسیار دشوار است که به‌طور قابل‌توجهی توانایی فرد برای عملکرد و احساس امنیت را مختل می‌کند و اغلب به مداخله تخصصی نیاز دارد. از سوی دیگر، استرس پاسخی رایج‌تر و معمولاً قابل‌کنترل‌تر به فشار‌ها و چالش‌های روزمره است. اگرچه استرس مزمن اگر به درستی مورد توجه قرار نگیرد، می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود.
به یاد داشته باشید که تجربه همه افراد منحصربه‌فرد است و اگر با استرس یا تروما دست و پنجه نرم می‌کنید، به دنبال راهنمایی حرفه‌ای از متخصصان سلامت روان ضروری است. تشخیص تفاوت استرس و تروما اولین گام به سوی بهبود و تاب‌آوری است.
