عصر ایران؛ مهرداد خدیر- بازپخش سریال «پاییز صحرا» از شبکهٔ تلویزیونی «آی‌فیلم» را نباید مانند دیگر تکرارهای این شبکه دانست چون درون خود نکات قابل ذکر تاریخی دارد و از جنبه‌های گوناگون یادآور خاطراتی است. زیرا این مجموعه قریب ۴۰ سال قبل تولید و پخش شده و حاشیه‌هایی داشته که آن را از دیگر سریال ها به لحاظ سیاسی و اجتماعی و مذهبی متمایز می کند. نه داستان خودش که یک ملودرام اجتماعی است که به دلیلی دیگر.
مشهورترین موضوع مربوط به آن بحث حجاب بازیگران است که در خانه مقتعه و روسری نداشتند و تنها موی خود را می‌بستند. خانم جمیله شیخی پا به سن گذاشته بود ولی شهلا میربختیار جوان و زیبا بود و در روزگاری که تلویزیون تنها دو شبکه داشت و از اینترنت و ماهواره خبری نبود و حتی ویدیو هم خیلی فراگیر نبود بینندگان زیادی داشت. بازیگران اصلی البته اغلب درگذشته‌اند: بانو شیخی، اسماعیل داور فر ، جمشید مشایخی و مهری ودادیان.
داریوش مودبیان جوان هم شباهتی به بازیگر و کارگردان سال‌های بعد ندارد. شهلا میربختیار هم از ایران کوچ کرد و اکنون باید بالای ۷۰ سن داشته باشد.
با این همه چنان که اشاره شد بحث حجاب بازیگران باعث شد نام سریال بر سر زبان ها بیفتد و کار به انتقاد برخی از روحانیون و فشار به صدا و سیما کشید و محمد هاشمی مدیر عامل سازمان پبه امام خمینی نامه نوشت و پاسخ امام خیلی جالب بود.
محمد هاشمی این نامه را خطاب به رهبر فقید انقلاب نوشت:
«بسمه تعالى. همچنان که استحضار دارید در برخى از برنامه هاى نمایشى سیماى جمهورى اسلامى ایران نظیر فیلم هاى سینمایى یا سایر برنامه هاى نمایشى اعم از داخلى و خارجى، زنان نمایشگر حضور دارند که حسب موضوع بعضاً از ضوابط کامل پوشش اسلامى در حد چهره و گردن و موى سر برخوردار نیستند و همچنین در پارهاى از ورزش هاى مرسوم از قبیل «کُشتى» و «فوتبال» قسمتى از بدن ورزشکاران مرد پوشیده نیست، استدعا دارد جهت روشن شدن موضوع نظر مبارک را در خصوص موارد زیر اعلام فرمایید:
1- پخش برنامه هاى تلویزیونى که در آنها بر حسب موضوع زنانى ایفاى نقش مىنمایند که ضوابط کامل پوشش اسلامى در حد چهره و گردن و موى سر را رعایت ننمودهاند.
2- پخش برنامه هاى ورزشى نظیر کُشتى و فوتبال که در آن قسمتى از بدن مردان ورزشکار پوشیده نیست.
3- نگاه کردن به برنامه هاى فوق الذکر که از تلویزیون پخش مى‌شود. و السلام علیکم و رحمة اللَّه و برکاته. محمد هاشمى »
نامه‌ای هم با مضمون مشابه حجت الاسلام فردوسی پور نوشت. امام اما با پاسخ خود همه را غافل گیر کرد و آبی ریخت بر آتش:
«سمه تعالى
نظر نمودن به این قبیل فیلم ها و نمایشنامه ها هیچ یک اشکال شرعى ندارد و بسیارى از آنها آموزنده است و پخش آنها نیز اشکالى ندارد. و همین طور فیلم‌هاى ورزشى و آهنگ‌ها اکثراً بىاشکال است. گاهى خلافْ به طور نادر دیده مى‌شود، که باید بیشتر مواظبت کرد. لیکن دو نکته باید مراعات شود: اول آنکه کسانى که گریم مى‌کنند باید محرم باشند و اجنبى حرام است چنین کارى را انجام دهد. دوم آنکه بینندگان از روى شهوت نظر نکنند. روح‌اللَّه الموسوی الخمینى»- [منبع: صحیفه امام، ج20، ص: 445 و 446]
بعد از آن اتفاقی که افتاد این بود که در تیتراژ ها نام گریمور یا چهره پرداز زن هم می‌آید. امام مسوولیت را متوجه بیینده کرد و گفت از روی شهوت نبینید. نه مثل خانمی که مسوولیت را متوجه خانم‌ها می‌داند. دوم این که اشکال شرعی گرفت و نگفت در هنگامه جنگ چه وقت پرداختن به این داستان‌هاست.
دقت کنید. وسط جنگ و در نیمه دهه ۶۰ سریالی پربیننده درباره دعوای عروس و مادرشوهر و اختلاف طبقاتی پخش می‌شده برای سرگرمی بی‌هیچ نکتهٔ ایدیولوژیک و حالا بعد ۴۰ سال اصرار دارند این مضامین را به خورد مردم بدهند!
پاییز صحرا را ببینید. هم به خاطر این که برخی خاطره‌ها را تجدید کنید و اگر در سال های بعد به دنیا آمده‌اید با حال و هوای آن دوران آشنا شوید.
شگفتا که امام خمینی آسان گرفت و تایید کرد و دیگران سخت گرفتند سخت می‌گیرند. آن بازیگر هم بعد از مدتی از ایران رفت و کارگردان هم (اسدالله نیک نژاد) گویا این روند را ادامه نداد.
مردم ایران عاشق قصه و بازی های خوب‌اند که و با پول کم سریال ساخته می شد و حالا ده ها میلیارد هزینه می‌کنند و اغلب مردم نمی‌بینند!
دو نکته اصلی در سریال. یکی پوشش زنان در نیمه دهه ۶۰ و نظر صریح امام و دیگری موضوع آن که اصرار ندارد چون جنگ است سریال هم جنگی و ایدیولوژیک باشد یا بگویند مردم سرگرمی نمی‌خواهند.
