دانشمندان حین سفر اکتشافی برای بدست آوردن تصویر دقیقی از زیر یخچال‌های طبیعی، الگوهایی که قبلا هرگز دیده نشده بودند را زیر یک قطعه عظیم یخ شناور در قطب جنوب کشف کردند.
به گزارش فرادید، سال ۲۰۲۲، شکل‌های عجیب اشک‌مانندی زیر سکوی یخی داتسون در غرب قطب جنوب کشف شدند، زمانی که یک وسیله نقلیه از راه دور (ROV) در ۱۷ کیلومتری زیر یخچال غوطه‌ور شد و بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر در امتداد زیرین یخ را پیمود.
محققان یافته‌های نخستین نظرسنجی بی‌سابقه‌شان را روز چهارشنبه (۳۱ ژوئیه) در مجله پیشرفت‌های علم (Science Advances) منتشر کردند.
نویسنده اصلی این مطالعه، آنا واهلین، استاد اقیانوس‌شناسی دانشگاه گوتنبرگ، به لایو سایِنس گفته: «برای درک چرخه یخ در قطب جنوب و چگونگی ورود یخ از قاره به اقیانوس، باید بدانیم چگونه از زیر ذوب می‌شود، فرآیندی که به اندازه یخ‌زایی برای انتقال یخ زمین به اقیانوس مهم است.»
سکوی یخی داتسون یک تکه یخ شناور به عرض ۵۰ کیلومتر است، هفت برابر اندازه شهر نیویورک و محل آن در ساحل ماری بیرد لَند در غرب قطب جنوب است. این سکو بخشی از ورقه یخی غرب قطب جنوب است که یخچال‌های طبیعی یخ‌زایی دارد که اگر در نهایت کل ورقه را به سمت فروپاشی سوق دهند، می‌توانند سطح دریاها را تقریباً ۳.۴ متر افزایش دهند.
مطالعات قبلی نشان می‌دهد فرسایش مداوم در حال از بین بردن حاشیه‌های قفسه یخی است و آب گرم اقیانوس در حال نفوذ کردن به قسمت‌های زیرین آن و جدا کردن آن از خشکی و اجتناب‌ناپذیر کردن فروپاشی نهایی است.
محققان برای بررسی بیشتر فرآیندهایی که این قفسه یخی با ضخامت ۳۵۰ متر را تهدید می‌کنند، ROV را به زیر یخ فرستادند تا سطح زیرین یخچال را با سونار اسکن کنند و گسترده‌ترین و کامل‌ترین تصویر را از سطح زیرین یخچال ثبت کنند.
این بررسی طبق انتطار دانشمندان، نشان داد یخچال در نقاطی که جریان‌های زیر آب پایه‌های آن را فرسایش می‌دهند، سریع‌تر از همه جا در حال ذوب شدن است و شکستگی‌هایی که یخچال را سوراخ می‌کنند به یخ‌های مذاب کمک می‌کنند به سطح برسند.
اما آن‌ها به طور غیر منتظره‌ای کشف کردند پایه یخچال صاف نیست و اشکال اشک‌مانندی از قله‌ها و دره‌های یخ بیرون می‌آیند. برخی از این اشکال تا ۴۰۰ متر طول دارند. محققان باور دارند که این الگوهای عجیب در اثر ذوب شدن نابرابر ایجاد شدند، یعنی هنگام حرکت آب با چرخش زمین در سطح زیرین یخچال طبیعی.
واهلین می‌گوید: «اگر به شکل‌ها دقت کنید می‌بینید متقارن نیستند، کمی مانند صدف‌های آبی خمیده هستند و دلیل این عدم‌تقارن چرخش زمین است. آب در حال حرکت روی زمین، در معرض چیزی به نام نیروی کوریولیس است که سمت چپ جهت حرکت در نیمکره جنوبی عمل می‌کند. اگر درست حدس زده باشیم، یک تعادل نیرو در نزدیک‌ترین لایه به یخ وجود دارد، جایی که سایش توسط نیروی کوریولیس متعادل می‌شود.»
نتیجه یک الگوی جریان مارپیچ به نام مارپیچ اِکمَن است که معمولاً هنگام عبور باد از روی آب‌های سطحی دیده می‌شود، اما می‌تواند با عبور آب از روی یخ نیز ایجاد شود.
محققان برای پیگیری این بررسی با ROV، ژانویه ۲۰۲۴ بازگشتند، اما شناور گم شد و زیر قفسه یخ ناپدید شد. هدف بعدی تیم بازگشت با یک شناور جدید و ادامه بررسی اعماق ناشناخته است.
واهلین می‌گوید: «ذوب کردن یخ به انرژی زیادی نیاز دارد، بنابراین تمام یخ‌های قطب جنوب مانند یک تثبیت‌کننده دمای غول‌پیکر و بخش مهمی از سیستم آب و هوایی زمین هستند. اگر قرار بود ورقه یخی قطب جنوب با سرعت بالا به اقیانوس ختم شود، به طور بالقوه بر افزایش سطح دریا اثر می‌گذاشت، بنابراین اگر حدود بالا و پایین را بدانیم، می‌توانیم برای افزایش سطح دریا در آینده نیز محدودیت‌هایی قائل شویم.»
