خبرگزاری مهر؛ گروه جامعه: سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران با همکاری برخی نهادها و شرکت‌های دولتی و خصوصی، به منظور کنترل آلودگی و ترافیک پایتخت، در راستای ایجاد فرهنگ‌سازی مناسب برای استفاده از دوچرخه، به عنوان وسیله نقلیه کارآمد در بین شهروندان قدم‌هایی برداشته است اما با وجود تلاش‌هایی که در جهت تدوین و اجرای سند توسعه دوچرخه‌سواری شهر تهران در سال‌های اخیر صورت گرفته است، به نظر می‌رسد استفاده از دوچرخه به عنوان یک وسیله نقلیه در پایتخت، هنوز در بین عموم مردم همه گیر نشده است. این مساله نیازمند یک آسیب‌شناسی است اینکه چرا دوچرخه‌سواری در شهر تهران مورد اقبال واقع نشده و چه راه‌کارهایی برای ترغیب شهروندان تهرانی به این مد حمل و نقلی وجود دارد.
آیا برای تردد با دوچرخه باید گواهی‌نامه گرفت؟
قوانین مربوط به دوچرخه‌سواری در اکثر کشورهای جهان، به شکلی دقیق و کارشناسی‌شده تدوین شده است. در ایران برای نخستین بار در دوره پهلوی اول، قوانین موسوم به «نظام‌نامه سیر و حرکت دوچرخه‌های پایی در شهر و حومه» در ۲۰ ماده تدوین و تصویب شد. طبق این نظام‌نامه، هر شخصی برای استفاده از دوچرخه ابتدا باید به نظمیه مراجعه می‌کرد و پس از گذراندن امتحانات لازم، تصدیق می‌گرفت. امروزه صدور گواهی‌نامه برای راندن دوچرخه معنایی ندارد، اما استفاده از دوچرخه به عنوان یک وسیله نقلیه، نیازمند قوانین و حقوق تعیین‌شده است. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در همین راستا صورت گرفته است، صدور مجوز فعالیت پلیس دوچرخه‌سوار از سوی سازمان راهنمایی و رانندگی ناجاست.
آیا مسیرهای مناسبی برای تردد با دوچرخه در شهر تهران وجود دارد؟
یکی از مهم‌ترین اهداف سند توسعه دوچرخه‌سواری در شهر تهران، ایجاد شبکه‌ای گسترده از مسیرهای مشخص‌شده در جهت سهولت تردد با دوچرخه است. نتایج کمی به دست آمده از سند توسعه دوچرخه سواری شهر تهران حاکی از آن است که شهر تهران به حدود ۹۰۰ کیلومتر مسیر دوچرخه نیازمند است که از این مقدار ایجاد ۵۵۰ کیلومتر تا سال ۱۴۰۱ به عنوان هدف قرار داده شده، تحقق بخشیدن به این چشم‌انداز، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و صرف زمان است، البته تاکنون اقداماتی در جهت پیشبرد اهداف تعیین‌شده انجام شده است.
شهر تهران به حدود ۹۰۰ کیلومتر مسیر دوچرخه نیازمند است که از این مقدار ایجاد ۵۵۰ کیلومتر تا سال ۱۴۰۱ به عنوان هدف قرار داده شده است و نزدیک به ۲۳۰ کیلومتر مسیر مشخص برای تردد دوچرخه‌ها ایجاد شده است. این مسیرهای خط‌کشی‌شده تاکنون در مسیرهای خیابان آزادی، خیابان کریم‌خان، خیابان شریعتی، خیابان مطهری، خیابان بهار شیراز، خیابان بهشتی و خیابان پیروزی دیده می‌شود. هم‌چنین برخی از مناطق، از جمله شهرک اکباتان و مناطق ۷ و ۱۵ شهر تهران، برای تردد دوچرخه‌ها ایمن‌سازی شده است. طبق طرح‌های مصوب‌شده از سوی شهرداری تهران، این مسیرها هر روز در حال گسترش است. از دیگر برنامه‌های پیش رو، بازیابی مسیرهایی است که باعث سهولت در انجام سفرهای درون‌شهری می‌شود.
آیا دوچرخه می‌تواند جایگزین خودروهای شخصی برای تردد در شهر تهران شود؟
در جواب به این سوال، اولین دغدغه‌ای که از سوی شهروندان مطرح می‌شود، طولانی بودن مسافت برخی سفرهای درون‌شهری است. به عنوان مثال، کارمندی را در نظر بگیرید که هر روز مسیر رفت‌وآمدش از منزل تا محل کارش را با خودروی شخصی خود طی می‌کند. فرض کنید او هر روز باید از نقطه‌ای در شرق تهران به نقطه‌ای در غرب تهران برود و برگردد. اگر از او بپرسید حاضر است دوچرخه را جایگزین خودروی شخصی‌اش برای تردد در این مسیر کند، قطعاً در جواب خواهد گفت رکاب زدن در این مسیر طولانی او را خسته خواهد کرد. علاوه بر این، شخص مذکور برای تردد با دوچرخه در این مسافت طولانی، باید مدت زمان زیادی را صرف کند. اگر از او بپرسید چرا از وسایل نقلیه عمومی استفاده نمی‌کند، در جواب خواهد گفت که محل کارش تا نزدیک‌ترین ایستگاه مترو یا بی‌آرتی چندین کیلومتر فاصله دارد و او باید این مسیر را با پای پیاده طی کند، یا مدت‌ها منتظر رسیدن تاکسی در این مسیر شود. بنابراین خودروی شخصی خود را به سایر وسایل نقلیه عمومی ترجیح می‌دهد. حالا در نظر بگیرید همان شخص به محض پیاده شدن از ایستگاه مترو، می‌تواند با یک دوچرخه مسافت باقی‌مانده را در مدت زمان کوتاه، با پرداخت کمترین هزینه طی کند. حالا اگر از او بپرسید آیا دوچرخه می‌تواند جایگزین خودروی شخصی‌اش باشد، همان پاسخ قبلی را خواهد داد.
تردد با دوچرخه می‌تواند بهترین گزینه در مسیرهای کوتاه باشد؛ به‌ویژه اگر سفرهای ترکیبی مترو - دوچرخه، اتوبوس-دوچرخه را در نظر بگیریم تردد با دوچرخه در مسیرهای طولانی غیرممکن به نظر می‌رسد، اما با فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب، می‌تواند بهترین گزینه در مسیرهای کوتاه باشد؛ به‌ویژه اگر سفرهای ترکیبی مترو - دوچرخه، اتوبوس-دوچرخه را در نظر بگیریم، می‌توان گفت استفاده از دوچرخه به‌مراتب راحت‌تر از استفاده از خودروی شخصی برای انجام سفرهای شهری است.
آیا دوچرخه‌ها نیاز به پارکینگ دارند؟
منظور از پارکینگ‌های دوچرخه که به‌تازگی در شهر تهران ایجاد شده است، مکان‌هایی است که شما می‌توانید به‌راحتی دوچرخه خود را در آنجا قرار دهید. مطالعات کاملی در خصوص تعیین محل مناسب ایستگاه‌های دوچرخه در نزدیکی ایستگاه‌های خطوط ۱ تا ۵ مترو صورت گرفته است. این پارکینگ‌ها در داخل یا در نزدیک‌ترین محل به ایستگاه‌های مترو نصب و جاگذاری شده‌اند. طبق آمار ارائه‌شده تاکنون ۴۹ ایستگاه دوچرخه در نزدیکی ایستگاه‌های مترو تعبیه شده است.
با در نظر گرفتن این زیرساخت‌ها دور از انتظار نیست که به‌زودی تعداد زیادی از شهروندان پایتخت‌نشین استفاده از دوچرخه را جایگزین مناسبی برای خودروهای شخصی برای سفرهای شهری بدانند.
برای لحظه‌ای تهران را بدون صف طولانی خودروهای در ترافیک مانده و هوای آلوده تصور کنید. این شهر آرمانی می‌تواند با ایجاد زیرساخت‌ها و فرهنگ‌سازی مناسب برای استفاده از دوچرخه برای تردد در مسیرهای درون‌شهری ساخته شود.
