همشهری آنلاین- الناز عباسیان: ۳۸ سال پس از شهادت شهدای غواص در عملیات کربلای ۴ نخستین جلسه حقوقی رسیدگی به اتهامات آمریکا به‌خاطر پشتیبانی مالی و لجستیکی از رژیم بعث عراق، ۱۸تیرماه امسال در شعبه ۵۵ دادگاه حقوقی بین‌الملل به ریاست قاضی حسین‌زاده در مجتمع قضایی امام‌خمینی(ره) برگزار شد. دادخواهان این پرونده ۴۲ نفر از خانواده‌های شهدای غواص بودند که در این عملیات در سال ۶۵ به شهادت رسیدند و خوانده پرونده دولت آمریکا و سردمداران آن بودند. به بهانه این دادخواهی سراغ دکتر عزالدین سلیمانی، وکیل این پرونده دادخواهی رفتیم و از چند و چون دادگاه و پرونده حقوقی تشکیل شده جویا شدیم. او که خود از جانبازان دوران دفاع‌مقدس است بعد از مراسم تشییع ۱۷۵شهیدغواص در قبال مظلومیت این عزیزان احساس تکلیف کرده و به‌عنوان خواهان، علیه مسببان این حادثه طرح دعوی کرده است.
برای تماشای فیلم این گفت و گو کلیک کنید.
به‌تازگی جلسه علنی دادگاه پرونده شهدای غواص با دادخواهی ۴۲ نفر از خانواده‌های شهدای غواص به‌طرفیت دولت آمریکا و سردمداران آن برگزار شد. شما انگیزه شخصی برای این دادخواهی داشتید؟
من غواص نبودم و در این عملیات حضور نداشتم و از خانواده شهدای غواص هم نیستم، اما نسبت به شهدا و به‌ویژه شهدا و جانبازان و رزمنده‌های عملیات کربلای ۴ احساس وظیفه کردم. همه ملت ایران مدیون شهدا هستند. شهدا بودند که از تمامیت ارضی نظام و استقلال این مرز و بوم جانانه دفاع کردند. من همیشه از این شهدای مظلوم غواص به‌عنوان بهترین بندگان خدا یاد می‌کنم؛ لذا بعد از تشییع باشکوه پیکر شهدای عزیز غواص، من و برخی از دوستان به این فکر افتادیم که نسبت به دادخواهی این شهدای عزیز اقدامی حقوقی انجام بدهیم.
به‌عنوان وکیل این پرونده از چرایی تشکیل دادگاه برایمان بگویید.
این شهدای گرانقدر در جریان یک عملیات پیشگیرانه برای مقابله با تهاجم هرچه بیشتر نیروهای ارتش بعث عراق و جلوگیری از تعرض و پیشروی آنان در خاک جمهوری اسلامی ایران، عملیات‌شان به‌دلیل مداخلات مستقیم و غیرمستقیم ایالات‌متحده آمریکا لو رفت؛ به همین‌خاطر به اسارت درآمدند و سپس با دستان بسته کیلومترها دورتر از منطقه عملیاتی آنها را پیاده راه بردند و بعد از شکنجه‌های فراوان با لب تشنه و مظلومانه زنده‌زنده دفن کردند و به شهادت رساندند. آمریکا در این واقعه، حقوق بین‌الملل بشردوستانه را نقض کرده است. در این پرونده دادخواهان، خانواده شهدای غواص هستند که از حیث خسارت مادی، معنوی و تنبیهی، خواهان رسیدگی به اتهامات مسببان و مباشران در به شهادت رساندن شهدای غواص هستند.
مستندات شما برای ارائه در این دادگاه چه بود؟
آنچه باعث شکست ایران در عملیات کربلای ۴ شد، صرف‌نظر از حمایت‌های مالی، لجستیکی و ارسال مهمات و تجهیزات نظامی، عامل اصلی یک پرونده آمریکایی به نام «آواکس» بود که با استقرار در کشورهای منطقه عملیات کربلای ۴ را برملا کرد و باعث آمادگی و برتری نیروهای ارتش بعث عراق شد. آمریکا مستند به اذعان و اقرار مقامات و مسئولان عالی‌رتبه وقت دولت آمریکا از حدود ۲ سال پیش از این عملیات، نسبت به حمایت مالی، لجستیکی، تسلیحاتی و اطلاعاتی به‌نفع ارتش بعث عراق اقدام کرده بود؛ از این‌رو مسئولیت ایالات‌متحده آمریکا در این عملیات و زنده دفن کردن غواصان ایرانی به‌دلیل تسهیل و تسبیب مستند به اسناد و مدارک محکمه‌پسند که تقدیم دادگاه و ضمیمه پرونده شده محرز و مسلم است. در این پرونده مستندات و مدارک متقنی وجود دارد؛ ازجمله اقرار مقامات عالی‌رتبه آمریکایی و خصوصا شخص آقای هاوارد تیچر از اعضای شورای‌عالی امنیت ملی آمریکا و سایر مسئولان عالی‌رتبه به حمایت‌هایی که در بالا به آن اشاره کردم. اشراف اطلاعاتی در هر عملیاتی باعث برتری نظامی طرف دارنده اطلاعات دقیق نظامی از نیروی مقابل می‌شود. آمریکا از طریق هواپیماهای آواکس خود که در عربستان مستقر کرده بود و در طول جنگ تحمیلی و خصوصا قبل از عملیات کربلای ۴ به پرواز درآمدند، تمام اطلاعات عملیات نیروهای رزمنده ما را در اختیار دشمن بعثی قرار می‌داد.
این دادگاه به‌طرفیت ۶۵ خوانده شامل دولت ایالات‌متحده آمریکا و سردمداران این دولت تشکیل شده است. از خوانده‌های این دادگاه بیشتر برایمان توضیح دهید و اینکه واکنش دستگاه قضایی آنها به این دادخواهی تاکنون چه بوده است؟
تمام مدارک و مستندات تقدیمی به دادگاه، محکمه‌پسند و مطابق با قوانین داخلی و بین‌المللی بوده است. وقت رسیدگی و دادخواست و ضمایم به دولت آمریکا ابلاغ شد و دولت آمریکا پس از اطلاع کامل از دادخواست و پیوست‌ها می‌توانست وکیل معرفی کند، ولی این کار را نکرد و خوانندگان درصورت معرفی وکیل هیچ‌گونه منعی نداشتند. البته برخی افراد که اشراف کامل از مسائل حقوقی ندارند، سؤال می‌کنند که وکیل آمریکا کجاست یا برخی سؤال می‌کنند چرا وکیل تسخیری معرفی نشده است که در اینجا باید عرض کنم وکیل تسخیری صرفا در پرونده‌های کیفری تعیین می‌شود و در پرونده‌های حقوقی وکیل تسخیری موضوعیت ندارد؛ لذا تمام مواردی که در مورد رسیدگی به پرونده شهدای غواص و شعبه ۵۵ انجام شد مطابق موازین قانونی داخلی و رویه‌های بین‌المللی بود و دادگاه هم با توجه به صلاحیت قانونی خودش به این پرونده رسیدگی کرد.
در دادگاه‌های دنیا چطور؟ پرونده‌های مشابهی که اقدام متقابل بوده و خسارت شهروندان تأدیه شده، بسیار بوده است، اما کدام‌یک نزدیک به این پرونده بودند؟
در یکی از ایالت‌های آمریکا یک خانم علیه ایران دادخواهی می‌کند که بر اثر انفجار بمب در بغداد دوست پسر من ترسیده است؛ نه زخمی شده، نه موجی؛ فقط ترسیده است. دادگاه آمریکا بدون ابلاغ به ایران و بدون رعایت تشریفات دادرسی موازین قانونی و رویه‌های بین‌المللی و بدون وجود دلایل قانونی و صرفا براساس یک ادعای واهی و بی‌پایه و اساس، یکجانبه علیه ایران رأی صادر کرده و از اموال ما برداشت کرده‌اند. در این شرایط چرا ما که علیه حمایت‌های آمریکا که مستندات متقن داریم شکایت نکنیم. حالا ما هم با دست پر علیه آمریکا از طرف خانواده شهدای غواص دادخواهی کردیم. عالی‌ترین مقام نظامی این کشور در تریبون رسمی اقرار می‌کند که ما (آمریکا) بمب خوشه‌ای به عراق دادیم. ما مصر را وادار کردیم که تجهیزات روسی خود را در اختیار عراق بگذارد. سم‌های کشاورزی به عراق دادیم که دیدیم این سم‌ها چطور در ساخت بمب‌های شیمیایی استفاده شد و از همه مهم‌تر همان بحث اطلاعاتی و جاسوسی هواپیماهای آواکس بود که تمام تحرکات، مسیرهای اطلاعاتی و حتی تعداد نفرات و مکان دقیق افراد پشت خاکریزها را به عراق اطلاع داده بود. وقتی این مسائل برای مردم باز نشود و ندانند چرا ما علیه آمریکا دادخواهی کردیم برایشان سؤالات زیادی پیش خواهد آمد.
با توجه به دفاعیات شما، آیا علاوه بر جاسوسی، دولت آمریکا حمایت‌های مالی، تسلیحاتی و اطلاعاتی دیگری هم داشته است؟ دعوی علیه رژیم بعث چطور؛ مطرح شده است؟
اینجا صرفا بحث مطالبه خسارت از باب تسهیل در لو رفتن عملیات و تسبیب در شکست نیروهای ما و اسارت و زنده به گور کردن شهدای غواص ماست. آمریکا مسبب لو رفتن عملیات بوده و ما خسارت را از آمریکا مطالبه کردیم. این اقدام قانونی هیچ منافاتی با پیگیری پرونده علیه جنایتکاران جنگی رژیم بعث عراق ندارد؛ آن هم بموقع و به جای خودش قابل پیگیری است.
۴۲ نفر از خانواده‌های معظم شهدای غواص خواهان یا به‌عبارتی دادخواه این پرونده بودند. اهل کدام شهر هستند و چرا خانواده‌های دیگر غواص‌ها به این دادگاه دعوت نشدند؟
این دادگاه فعلا به شهدای غواصی که دست بسته در آن شرایط زنده در خاک مدفون شده و بعد از چند سال پیکرشان به کشور بازگشت، اختصاص دارد. در این دادگاه ما دادخواه ۴۲ خانواده شهید غواص از همدان بودیم و در آینده پیگیر دادخواهی سایر خانواده‌های این ۱۷۵غواص از شهرهای مختلف ازجمله فارس خواهیم بود. در حال حاضر هم اقداماتی انجام شده و حتی جالب است عرض کنم که به‌دنبال این هستیم تا مادر شهید مرتضی جاویدی که گفته بود بعد از شهادت پسر غواصش، لب به ماهی نزد را به دادگاه برای دادخواهی دعوت کنیم.
نتیجه دادگاه چه شد؟
من در این دادگاه خواستار صدور حکمی مبنی بر محکومیت آمریکا برای جبران خسارات مادی، معنوی و تنبیهی ناشی از خسارات وارده بر اثر اعمال متخلفانه آمریکا شدم. از محضر دادگاه محکومیت خواندگان و جبران خسارات از باب خسارات مادی برای همه موکلان و ضایعه فقدان همسر، فرزند، پدر، مادر، خواهر و برادر که عذابی جانکاه است را خواستار بودیم. همچنین از باب خسارت معنوی برای همه موکلان که به‌مدت ۳۷ سال رنج بسیار متحمل شدند را درخواست داشته و دارم. جبران و پرداخت خسارات تنبیهی و بازدارنده برای خواهان‌ها نیز از دیگر خواسته‌های ما بود.
جلسه بعدی چه زمانی است؟
به‌نظر اینجانب جلسه بعدی وجود ندارد؛ چون تمام موارد و تشریفات رسیدگی طبق قوانین داخلی و رویه‌های بین‌المللی انجام شده است. لایحه دفاعیه در دادگاه قرائت شد، ۴ نفر از خانواده معظم شهدا، یک همسر شهید، یک دختر شهید، یک پسر شهید و برادر شهید در جلسه به‌عنوان خواهان حضور داشتند. علاوه بر اینکه بنده به‌عنوان وکیل دفاع کرده و لایحه را قرائت کردم اینها هم خواسته خودشان را از دادگاه مطالبه کردند. ۲ نفر از کسانی که در عملیات حضور داشتند هم به‌عنوان شهود عینی، مشاهدات خود را شهادت دادند. ان‌شاءالله امیدواریم به‌زودی رأی منصفانه‌ای صادر شود. البته ذکر این نکته لازم است که صدور رأی در این مرحله یا تجدید وقت رسیدگی و برگزاری جلسه دیگر از اختیارات قاضی محترم خواهد بود. در هر صورت ما مردم عزیزمان را در جریان روند رسیدگی و نهایتا رأی صادره خواهیم گذاشت.
* * بازخوردها چطور بوده؟
بازخورد مثبت بسیار زیاد بوده است. در فضای مجازی و گروه‌های حقوقی از همکارانم در سطح کشور و مراجعات حضوری که داشتند بسیار از نحوه پیگیری و روند رسیدگی دادگاه و خصوصا جلسه علنی و از همه مهم‌تر پخش مستقیم دادگاه و مشاهده قرائت لایحه دفاعیه وکیل پرونده و تشریفات رسیدگی از سیمای جمهوری اسلامی ایران و همچنین پوشش خبری از طریق خبرگزاری‌های مختلف خرسند بودند. ابلاغ واقعی هم به دولت آمریکا انجام شده و هیچ نقصی در پرونده وجود ندارد؛ لذا بازتاب مثبتی در جامعه حقوقی داشت.
* * چرا این دادگاه در ایام انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری تشکیل شد؟
از سال ۹۶ عملا موضوع تقدیم دادخواست را شروع و اقدامات قانونی لازم در سال ۹۷ جهت ابلاغ اوراق قضایی به خواندگان انجام شد. ابتدای سال ۱۳۹۷ پرونده ثبت و برای اواخر سال ۹۸ تعیین وقت و پس از ترجمه اوراق قضایی و ابلاغ وقت رسیدگی، جهت ابلاغ به دولت آمریکا آماده شد، ولی متأسفانه وزارت امورخارجه دولت وقت در سال ۱۳۹۶ همکاری لازم را در خصوص امر ابلاغ به عمل نیاورد و چند سال به‌دلیل عدم‌ابلاغ وقت رسیدگی تجدید شد و نهایتا «مجددا» در دولت شهید دکتر رئیسی پرونده به جریان افتاد و در نیمه دوم سال ۱۴۰۲ پرونده مقید به وقت رسیدگی ۱۸ تیرماه سال‌جاری شد و پس از طی تشریفات قانونی، وقت رسیدگی به تمام خوانده ها و دولت ایالات‌متحده آمریکا ابلاغ و اوراق ابلاغ شده به دادگاه عودت و شرایط رسیدگی مهیا و با درخواست اینجانب و موافقت ریاست محترم دادگاه جلسه با حضور جمعی از خانواده معظم شهدای غواص به‌عنوان خواهان به‌صورت علنی برگزار شد. با این اوصاف، وقت رسیدگی از یک سال پیش و قبل از شهادت رئیس‌جمهور آیت‌الله رئیسی و بدون در نظر گرفتن شرایط خاص جامعه تعیین و به خواندگان ابلاغ شده بود.
******
جانباز کریم مطهری؛ فرمانده گردان غواصی
امریکا تمام قد پشت رژیم بعث ایستاده بود
جانباز کریم مطهری؛ فرمانده گردان غواصی و از بازماندگان کربلای ۴ درباره چرایی این عملیات در این دادگاه گفت: «اوایل سال ۶۵ رژیم بعث ۹۰ گردان پیاده و ۲۰ گردان زرهی به عنوان دفاع متحرک شروع به اقدامات جدیدی بر علیه ما کرد و مجددا مهران را تصرف کرده و شدیدترین بمباران‌ها را انجام داد. برای نمونه در سال ۶۵ شدیدترین بمباران‌ها را داشتیم و ارتش بعثی مکان‌های بسیاری را بمب شیمیایی زد. به‌طوری که در جوانرود ۲۰ هزار نفر شیمیایی شدند. این ها باعث شد ایران یک عملیات پیش دستانه ای را برای توقف رژیم بعث انجام دهد. زمان عملیات ۴ دی سال ۶۵ بود و محل عملیات از شلمچه در خرمشهر تا بعد از جزیره مینو در آبادان بود. کار اطلاعاتی و شناسایی به پایان رسیده بود. دشمن اما به کمک سیستم‌های اطلاعاتی پیشرفته توسط آمریکا توانست اطلاعات بیشتری به دست آورد. اطلاعات ماهواره های آمریکایی هواپیماهای آواکس تحرکات و مکالمات بی سیم ایران را در اختیار اطلاعات عراق قرار داد.»
محسن جان‌بزرگی؛ شاهد عینی عملیات کربلای۴
تاریخ دوباره در غزه تکرار می شود
جانباز محسن جان‌بزرگی؛ دیگر شاهد عینی و فردی که بعد از عملیات کربلای ۴ مفقودالاثر بوده، مقایسه تاریخی از حمایت امریکا از رژیم بعث در دهه ۶۰ و رژیم صهیونیستی در این روزهای غزه داشته و در این دادگاه گفت: «تاریخ تکرار می‌شود و اکنون مردم غزه زیر تیرباران‌ها قرار دارند و همچنان دولت آمریکا از جنایات رژیم صهیونیستی حمایت می‌کند. آن زمان هم وقتی عراق به ایران حمله کرد اجماع بزرگی میان ۵۶ کشور به سردمداری آمریکا شکل گرفت و کشورهایی که تسلیحات نظامی داشتند با اسلحه، آنان که ثروتمند بودند با اعطای وام‌های بلاعوض و کشورهایی که نه تسلیحات نظامی داشتند و نه پول به بهانه دفاع از امت عربی نیرو و سرباز به حمایت از عراق علیه ایران ارسال کردند.» این شاهد عینی از حال و هوای غواصان روزهای پیش از عملیات گفت: «غواصان ضمن آموزش سخت غواصی با نیروی ایمان هر شب دعای توسل و هر روز زیارت عاشورا می‌خواندند. تجهیزات محدود بود و پوشیدن لباس غواصی هم راحت نبود و شهدا با دل و جان آماده برگزاری عملیات بودند. بعد از عملیات کربلای ۴ به فرماندهان حزب بعث مدال دادند و همراه با صدام به حج رفتند.»
فرزند شهید غواص:
رنج روزهای انتظار و بی پدری
چشم انتظاری سخت‌ترین کار دنیاست. کاری که خانواده شهدای جاویدالاثر با روح و جان شان تجربه کردند. محمد امینی فرزند شهید احمد امینی از روزهای سخت بی خبری از پدر غواصش اینطور گفت: «پدرم در سال ۱۳۶۴ در عملیات کربلای ۴ برای انجام عملیات شناسایی وارد آب می‌شود؛ در حالی که از لو رفتن عملیات اطلاعی نداشت و به اسارت نیروهای عراقی درمی‌آید و به شهادت می‌رسد. بعد از ۱۲ سال مفقودالاثر بودن شهادت او به اثبات رسیده و در نهایت پیکر ایشان همراه با ۳۶۰ شهید غواص دیگر پیدا می‌شود. زمانی که قایق پدرم توسط نیروهای بعثی شناسایی می‌شود مورد انفجار قرار می‌گیرد و پیکر شهدا در آب می‌افتد. مادرم در نبود پدرم سختی‌های زیادی کشیده است و در ۱۲ سالی که ایشان مفقودالاثر بودند تصور می‌کردم که زنده است و همیشه عکسی از پدرم در جیب داشتم و از اسرایی که آزاد می‌شدند پیگیر ایشان بودیم که متوجه شویم که آیا زنده است یا نه؟»
خواهر شهید غواص:
به دادخواهی شهدای غواص رسیدگی شود
خواهر شهید رضا مالمیر هم از شناسایی پیکر بی سر برادرش اینطور گفت: «برادرم در زمان انقلاب وقتی که دوران ابتدایی تحصیل می‌کرد عضو انجمن اسلامی مدرسه و پایگاه بسیج مسجد محله بود. دوران راهنمایی‌اش با ایام جنگ گره خورد و با وجود اینکه ۱۳ سال بیشتر نداشت بارها به جبهه رفت. سال ۱۳۶۵ در سن ۱۶ سالگی مجدد عازم جبهه شد و پس از سه ماه حضور در جبهه در سحرگاه ۴ دی ۱۳۶۵ در عملیات افتخارآفرین کربلای ۴ به آرزوی دیرینه خود که شهادت بود رسید. برادرم اوایل عملیات با برخورد گلوله آرپی‌جی در آب‌های اروند سرش متلاشی شد و حدود دو ماه پیکرش مفقود بود و در چندین شهر تشییع شد که پس از چند ماه بلاتکلیفی با نشانه‌هایی که در پیکرش وجود داشت توسط برادر دیگرم جنازه‌اش شناسایی شد. برادرم روز قبل از شهادتش یک وصیت‌نامه ۱۰ صفحه‌ای می‌نویسد که نکات کلیدی بسیاری دارد. در این وصیت نامه بیان کرده که پشتیبان انقلاب و ولی فقیه باشید. و در پایان امیدوارم این جلسه رسیدگی و دادخواهی ادامه داشته باشد.»
**
نظر قاضی پرونده چه بود؟
عجیب‌ترین جنایت و نقض حقوق بشر
در جلسه دادگاه قاضی مجید حسین‌زاده در واکنش به صحبت‌های وکیل مدافع و شهود و بررسی مدارک و مستندات تقدیمی و باتوجه به لوایح تقدیمی مبنی بر تبیین دقیق دخالت آمریکا اعلام کرد که لو رفتن عملیات و شهادت انسان‌ها و سربازان بی‌شماری از کشور ما در نتیجه پشتیبانی اطلاعاتی آمریکا و رژیم بعث عراق بوده و نقض اصل بی‌طرفی است. او گفت: «در زمان جنگ تحمیلی، هلند و فرانسه و بسیاری از کشورها به عراق سلاح می‌دادند. همچنین نوع شهادت شهدای غواص و دفن زنده‌زنده آنها عجیب‌ترین نوع جنایت است و چیزی جز نقض حقوق بشر نیست.» در پایان جلسه دادگاه قاضی حسین‌زاده اعلام کرد: «براساس اعلام مدیر دفتر دادگاه، اوراق پرونده و نسخ ثانی ابلاغیه‌ها برای خوانده ها اعاده شده است و همه آنها از وقوع دادگاه امروز هم به نحو قانونی و هم واقعی مطلع بودند. در پرونده حاضر تنها برخی خانواده‌ها دادخواهی کردند. همچنین براساس تحقیقات و بر مبنای کنوانسیون چهارگانه ژنو، میثاق حقوق بشر و بسیاری از کنوانسیون‌ها که ایران و آمریکا در آنها عضویت دارند نقش آمریکا و حمایت از رژیم بعث محرز و مسلم است. در نخستین فرصت رأی پرونده صادر خواهد شد.»
**
نگاهی آماری به عملیات های کربلا ۴ و ۵
کربلای ۴؛ تاسوعای شهدای غواص
زمان اجرا: ۳/۱۰ /۱۳۶۵ به مدت ۲ روز با رمز یا محمد رسول الله (ص)
هدف عملیات: تصرف شهر بصره
منطقه عملیات: شلمچه و نخلستانهای اطراف اروندرود حد فاصل جزیره بلجانیه تا بصره
ارگان های عمل کننده: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران
نتیجه عملیات: در پی لو رفتن طرح عملیات و با تحمل تلفات بالای انسانی در روزهای نخست، با عقب‌نشینی نیروهای ایرانی، پایان یافت.
تلفات ایران: شهدا: ۹۸۵ نفر، مفقود الاثر: قریب به ۲هزار نفر، مجروحان: حدود ۱۱هزار نفر
تلفات دشمن: کشته و زخمی: حدود ۸هزار نفر، اسیر: ۶۰ نفر
***
کربلای ۵؛ آغازی بر پایان قدرت‌نمایی عراق
زمان اجرا: ۱۹/۱۰ /۱۳۶۵ به مدت ۷۰ وز با رمز یا زهرا(س)
هدف عملیات: تسلط بر شلمچه که از معابر وصولی شهر بصره بود و در صورت تسلط بر این منطقه، جمهوری اسلامی می‌توانست برتری خود در جنگ را اثبات کند.
منطقه عملیات: منطقه عمومی شرق بصره ـ سراسر محور جنوبی جنگ
ارگان‌های عمل‌کننده: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
نتیجه عملیات: حدود ۱۵۰ کیلومتر مربع از منطقه اشغال‌شده شلمچه آزاد و قسمت‌هایی از جنوب عراق را نیز به تصرف ایران درآمد.
مناطق و تأسیسات آزاد شده: ۱۲کیلومتر پیشروی به طرف بصره و آزاد کردن ۱۵۰ کیلومتر مربع/آزاد سازی پاسگاه‌های بوبیان، شلمچه، کوت سواری و خین/آزاد سازی ۱۴ کیلومتر از جاده آسفالته شلمچه ـ بصره/آزاد سازی جزایر بوارین، فیاض وام الطویل/آزاد سازی ۱۱ قرارگاه تیپ ارتش عراق/آزاد سازی روستاهای خرنوبیه، سعیدیه، حنین، سلیمانیه، هسجان، جاسم/عبور از کانال ماهی‌گیری، نهر دوعیجی و جاسم/ استقرار در ۱۰ کیلومتری بصره/ تصرف دریاچه بوبیان و بخشی از کانال ماهی.
تلفات ایران: شهدا: ۷ هزار و ۶۵۱ نفر، مفقود الاثر:، ۳ هزار و ۵۲۲ نفر، مجروحان: و ۵۳ هزار و ۲۹۹ نفر
تلفات دشمن: کشته و زخمی: حدود ۴۲ هزار، اسیر: ۲۷۰ نفر
