وقتی گاز به راحتی عبور نمی‌کند، در دستگاه گوارش جمع میشود و نفخ و ناراحتی ایجاد می‌کند. نوزادان بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به این مشکل هستند. چون سیستم گوارشی آن‌ها تکامل نیافته است و به همین دلیل گاز زیادی تولید می‌کند. به‌علاوه، هوای زیادی را هنگام تغذیه و گریه وارد بدن می‌کنند که به ایجاد گاز منجر میشود.
گاهی‌اوقات هم حساسیت به شیرخشک یا غذا می‌تواند در نفخ شکم نوزاد نقش داشته باشد. چون کودک ممکن است به غذا‌هایی که می‌خورد یا غذا‌هایی که توسط مادر مصرف می‌شوند، حساسیت زیادی داشته باشد.
علائم نفخ شکم نوزاد
قبل از اینکه بگوییم نفخ شکم نوزاد چگونه برطرف میشود، بهتر است به علائم این مشکل شایع بپردازیم. اگر کودک مدام می‌چرخد و پا‌های خود را به سمت بالا می‌آورد، ممکن است در دفع گاز مشکل داشته باشد. بهترین راه برای تایید این موضوع این است که تکنیک‌های تخلیه گاز را امتحان کنید. به عنوان مثال، سعی کنید آروغ نوزاد را بگیرید یا بدن او را در پوزیشن‌های مختلف حرکت دهید. اگر کودک پس از انجام این کار احساس بهتری داشت، احتمالا افزایش گاز علت ناراحتی او بوده است.
از سایر علائم نفخ شکم نوزاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کودک خوب غذا نمی‌خورد یا نمی‌خوابد. مشکلات مرتبط با تغذیه و خواب دلایل مختلفی دارند که نفخ یکی از آن‌ها است. برای تشخیص صحیح با متخصص اطفال صحبت کنید.
کودک مدام گریه می‌کند و به نظر می‌رسد که درد دارد.
زمان مراجعه به پزشک
در موارد نادر، تولید گاز می‌تواند از علائم اولیه یک مشکل گوارشی جدی باشد. اگر با مشکلات زیر مواجه شدید، به متخصص اطفال مراجعه کنید:
کودک اجابت مزاج ندارد، مدفوع او خونی است یا استفراغ می‌کند.
کودک به شدت بی‌قرار است و نمی‌توانید او را آرام کنید.
کودک تب دارد. اگر دمای مقعدی ۱۰۰/۴ درجه فارنهایت (۳۸ درجه سانتی‌گراد) یا بالاتر است، دکتر کودکان باید کودک را از نظر ابتلا به عفونت بررسی کند.
برای نفخ شکم نوزاد چه باید کرد؟
راه‌های مختلفی برای درمان نفخ نوزاد زیر یک ماه و سایر نوزادان وجود دارد. برای مثال، کودک را به پشت قرار دهید و پا‌ها و باسن او را طوری حرکت دهید که انگار در حال دوچرخه‌سواری است. همچنین می‌توانید کودک را بخوابانید و شکم او را به آرامی ماساژ دهید. یک حمام آب گرم هم می‌تواند به خروج گاز از دستگاه گوارش کمک کند.
اگر این راه‌کار‌ها موثر نبودند، در مورد بهترین قطره برای نفخ نوزاد با متخصص اطفال مشورت کنید. گفته میشود که بعضی از نوزادان به قطره‌های حاوی سایمتیکون واکنش خوبی نشان می‌دهند. محصولات حاوی پروبیوتیک هم می‌توانند مفید باشند. پروبیوتیک‌ها باکتری‌هایی هستند که از سلامت دستگاه گوارش حمایت می‌کنند. آن‌ها در غذا‌های تخمیرشده مانند ماست، مکمل‌های غذایی و بعضی از انواع شیرخشک یافت می‌شوند. به طور کلی پروبیوتیک‌ها بی‌خطر تلقی می‌شوند، اما قبل از دادن آن‌ها به نوزادان باید با متخصص اطفال مشورت کنید.
راه‌کار‌های خانگی برای درمان نفخ شکم نوزاد
وقتی از درمان خانگی نفخ نوزاد زیر یک ماه و سایر نوزادان بزرگ‌تر صحبت به میان می‌آید، باید به راه‌کار‌های زیر اشاره کرد:
۱. باد گلو یا آروغ نوزاد را بگیرید
معمولا کودک در هنگام شیر خوردن مقدار زیادی هوا می‌بلعد که در نهایت به شکل آروغ یا گاز ظاهر میشود؛ بنابراین یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای کاهش نفخ شکم نوزاد، گرفتن باد گلوی او در حین شیردهی یا بعد از آن است. اگر کودک بلافاصله بعد از خوردن شیر آروغ نزد، چند دقیقه او را به پشت بخوابانید و سپس دوباره امتحان کنید.
توصیه میشود گرفتن باد گلو فقط به پایان شیردهی موکول نشود و در اواسط آن هم انجام شود. یکی از علائمی که نشان می‌دهد فرزند شما به آروغ زدن در اواسط غذا نیاز دارد این است که پس از چند دقیقه شیر خوردن با بی‌قراری از سینه یا شیشه شیر دور میشود. اگر کودک شیر را با شیشه می‌خورد، می‌توانید به ازای هر ۶۰ تا ۹۰ میلی‌لیتر مصرف شیر، آروغ او را بگیرید. اگر فرزندتان را با شیر خود تغذیه می‌کنید، این کار را هر پنج تا ۱۰ دقیقه یک‌بار انجام دهید.
در صورتی که سرعت جریان شیر (از سینه یا شیشه) زیاد باشد، ممکن است کودک مقدار زیادی هوا همراه با غذا ببلعد. اگر به فرزندتان شیر می‌دهید، دوشیدن شیر با دست یا پمپ قبل از شروع شیردهی می‌تواند کمک‌کننده باشد. اگر کودک با شیشه شیر تغذیه میشود، از سر شیشه با سوراخ کوچک‌تر استفاده کنید.
در پاسخ به این سوال که بهترین راه درمان نفخ شکم نوزاد چیست، باید بگوییم که اصلاح نحوه شیر خوردن کودک می‌تواند نقش مهمی در رفع این مشکل داشته باشد. در هنگام شیردهی از چفت شدن نوک سینه در دهان نوزاد مطمئن شوید. اگر کودک نتواند نوک سینه را به خوبی در دهان ببرد، مدام سینه شما را رها می‌کند که این به بلع هوا منجر میشود. اگر در این زمینه مشکل دارید، با پزشک یا مشاور شیردهی مشورت کنید. ایجاد تغییرات جزئی در تکنیک شیردهی می‌تواند برای شما و فرزندتان بسیار کمک‌کننده باشد.
بیشتر بدانید: درمان اسهال نوزاد در خانه چیست؟
برای اینکه نوزاد در حین استفاده از شیشه شیر هوای زیادی نبلعد، بطری را کمی کج کنید تا سر شیشه کاملا با شیر پر شود. همچنین اگر از شیرخشک پودری استفاده می‌کنید، بلافاصله قبل از تغذیه نوزاد از تکان دادن آن خودداری کنید، چون حباب‌های گاز در بالای بطری انباشته می‌شوند.
۵. سر کودک را بالا نگه دارید
هنگامی که به فرزندتان غذا می‌دهید، مطمئن شوید که سر او بالاتر از شکم قرار داشته باشد. شما باید کودک را در پوزیشنی قرار دهید که مایع به آرامی به پایین شکم برود و حباب‌ها به سمت بالا بیایند. هر چقدر حباب‌ها بالاتر باشد، دفع آن‌ها از طریق آروغ زدن راحت‌تر است.
۶. رژیم غذایی‌تان را بررسی کنید
نوزاد ممکن است به غذا‌های مصرفی مادر یا غذا‌هایی که برای شروع تغذیه تکمیلی می‌خورد و حتی شیرخشک خود حساس باشد. چون غذا‌هایی که هضم آن‌ها برای بدن سخت است، باعث ایجاد گاز اضافی می‌شوند. با پزشک در مورد روش‌های اصلاح رژیم غذایی یا ضرورت تغییر نوع شیرخشک مشورت کنید.
