در زمان صدور چک و ثبت آن در سامانه صیاد، توصیه می‌شود که هر دو طرف با دقت کافی به بررسی مندرجات چک و تطابق آن با اطلاعات موجود در سامانه بپردازند. این کار باعث می‌شود که دارنده چک بتواند بدون مشکل آن را وصول کند و صادرکننده نیز از عواقب ناشی از عدم وصول چک در امان بماند.
۱- مندرجات چک طبق قانون حاکم برآن درج نشده باشد.
۲- قلم خوردگی داشته و ظهرنویسی (پشت نویسی) مبنی بر صحت آن نشده باشد .
۳- چک مدت دار صادر شده باشد.
۴- مشتری فاقد موجودی و تعیین اعتبار باشد.
۵- ارائه کننده چک به بانک مدارک لازم و قابل قبول ( شناسنامه، گواهینامه، گذرنامه، کدملی و کارت پایان خدمت) را جهت دریافت وجه نداشته باشد و یا درصورت لزوم ظهرنویسی جهت انتقال انجام نشده باشد.
۶- مسدود بودن وجوه حساب جاری از طرف مقامات قضایی و ذیصلاح دیگر.
۷- اعلام صاحب حساب، ذینفع چک و یا مراجع دیگر مبنی بر مفقودی ، کلاهبرداری ، جعل، سرقت برای چکهای خاص و یا کل دسته چک مشتری.
۸- عدم تطبیق امضاء صادرکننده،
تبصره: صاحب حساب طبق قانون حق ندارد چک را طوری تنظیم نماید که در بانک قابل پرداخت نباشد.
از ۱۷ مرداد ۱۳۹۷، چکهای صیادی به‌عنوان نسل نوین چکهای بانکی، جایگزین چکهای سنتی شدند. این تغییر مهم در نظام پرداخت کشور با هدف افزایش امنیت و کاهش جرایم بانکی انجام شد. چکهای صیادی دارای ویژگی‌های امنیتی پیشرفته‌ای هستند که احتمال جعل و سوءاستفاده از آنها را به حداقل می‌رساند.
چک به عنوان یکی از متداول‌ترین ابزارهای پرداخت در معاملات تجاری، به دلیل قابلیت پیگیری کیفری صادرکننده، همواره مورد استقبال قرار گرفته است. با این حال، صدور آسان دسته چک در گذشته، منجر به افزایش قابل توجه چکهای برگشتی و تشکیل پرونده‌های قضایی متعدد شد.
برای رفع این مشکل، بانک مرکزی در سال ۱۳۹۶ سامانه یکپارچه صدور چک به نام صیاد را راه‌اندازی کرد. از آن پس، صدور چک از انحصار شعب بانک‌ها خارج شده و صرفاً از طریق سامانه صیاد و تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی انجام می‌شود. چک‌هایی که از این طریق صادر می‌شوند، چک صیادی نام دارند.
چک صیادی با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، تحولی بزرگ در نظام چکهای کشور ایجاد کرده است. دریافت این نوع چک نیز مشروط به رعایت مقررات خاصی است که در ادامه به تفصیل به آنها خواهیم پرداخت. اما پیش از آن، نگاهی گذرا به سامانه صیاد و مشخصات آن خواهیم داشت.
سامانه صیاد، یک پلتفرم آنلاین تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی است که با هدف ساماندهی و شفاف‌سازی معاملات چکی راه‌اندازی شده است. این سامانه که همزمان با ابلاغ قانون جدید صدور چک در سال ۱۳۹۶ به بهره‌برداری رسید، امکان ثبت، استعلام و صدور انواع چک را به صورت الکترونیکی فراهم می‌کند.
با الزامی شدن ثبت چک در سامانه صیاد از ابتدای سال ۱۴۰۰، تحولات چشمگیری در بازار چک کشور ایجاد شد. از جمله مهم‌ترین این تغییرات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
با اجرایی شدن قانون جدید صدور چک و ورود چکهای صیادی به بازار، تحولات قابل توجهی در نظام پرداخت کشور ایجاد شده است. چک صیادی با ویژگی‌های امنیتی و قابلیت‌های جدید خود، جایگزین چکهای قدیمی شده و به یکی از مهم‌ترین ابزارهای پرداخت در کشور تبدیل شده است.
از نظر ظاهری، چک صیادی با طراحی خاص خود به راحتی قابل تشخیص است. رنگ بنفش و صورتی، ابعاد استاندارد، کد شناسه ۱۶ رقمی و عبارت درج شده در پایین چک، از جمله ویژگی‌های ظاهری این نوع چک‌ها هستند. علاوه بر این، استفاده از کاغذ واترمارک مولتی تن و آرم شرکت سهامی چاپخانه دولتی ایران، امنیت چک صیادی را به میزان قابل توجهی افزایش داده است.
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های چک صیادی با چکهای قدیمی، الزام ثبت تمامی مراحل صدور، انتقال و تایید چک در سامانه صیاد است. این امر باعث افزایش شفافیت و کاهش امکان جعل و کلاهبرداری شده است. همچنین، امکان استعلام وضعیت چک به صورت آنلاین، به دارنده چک اطمینان خاطر بیشتری می‌دهد.
قانون جدید صدور چک، امکان اجرای مستقیم چک صیادی را فراهم کرده است. به این معنا که دارنده چک صیادی می‌تواند بدون طی مراحل طولانی دادرسی، درخواست صدور اجراییه کند و مطالبات خود را وصول نماید. این ویژگی، یکی از مهم‌ترین مزایای چک صیادی برای دارندگان چک است.
درخواست و صدور دسته چک صیادی، روندی اداری و قانونی دارد که با مراجعه به بانک آغاز می‌شود. همه افرادی که قصد دریافت دسته چک دارند، باید به یکی از شعب بانک مورد نظر خود مراجعه کرده و با ارائه مدارک لازم، درخواست صدور دسته چک صیادی را ثبت کنند.
اگرچه مراحل کلی دریافت دسته چک برای افراد حقیقی و حقوقی یکسان است، اما مدارک موردنیاز و شرایط آنها متفاوت است.
هر چک صیادی دارای یک کد ۱۶ رقمی منحصر به فرد است که در قسمت بالای سمت چپ چک درج شده است. این کد، همانند یک شناسنامه برای چک عمل می‌کند و با استفاده از آن می‌توان به اطلاعات کاملی درباره چک و صادرکننده آن دست یافت.
برای استعلام اعتبار چک صیادی، کافیست به سایت بانک مرکزی مراجعه کرده و در بخش مربوط به استعلام وضعیت اعتبار چک صیادی، این کد ۱۶ رقمی را وارد کنید. با کلیک بر روی دکمه استعلام، اطلاعات جامعی در مورد موجودی حساب صادرکننده چک و همچنین سوابق پرداخت‌های قبلی وی در اختیار شما قرار خواهد گرفت.
با اجرای قانون جدید صدور چک، عصر جدیدی در نظام پرداخت‌های کشور رقم خورده است. چک صیادی، محصول این تحول است که به واسطه سامانه صیاد و تحت نظارت دقیق بانک مرکزی صادر می‌شود. این نوع چک با ویژگی‌های امنیتی و ضمانت اجرای بالایی که دارد، نسبت به چکهای سنتی برتری چشمگیری دارد.
