ثبت سفارش واردات خودرو از ابتدای سال جاری تاکنون متوقف شده است. از طرفی ورود خودرو‌های خارجی برخلاف سال گذشته از نخستین ماه۱۴۰۳ سرعت قابل ملاحظه‌ای گرفته، به‌طوری‌که در پنج ماه گذشته بیش از ۱۵ هزار خودرو ترخیص قطعی شده است.
به گزارش دنیای اقتصاد، ثبت سفارش خودرو‌هایی که امسال به کشور وارد شدند، مربوط به سال گذشته است. گفته می‌شود دلیل اصلی توقف ثبت سفارش جدید، عدم تقاضا برای برخی محصولات وارداتی، به‌ویژه خودرو‌های چینی است و تا تعیین‌تکلیف این خودروها، ثبت سفارش‌ها همچنان متوقف خواهد ماند.
سرعت ورود خودرو به کشور طی سال جاری نسبت به پارسال اوج گرفته، اما واردکنندگان می‌گویند از ابتدای سال تا به امروز هیچ ثبت سفارش جدیدی انجام نشده است. طبق آخرین آمار اعلامی از سوی گمرک، واردات قطعی به کشور طی پنج ماه ابتدایی امسال بالغ بر ۱۵ هزار دستگاه بوده، حال آنکه در کل سال گذشته کمتر از ۱۲ هزار دستگاه خودرو وارد شده بود.
این آمار نشان می‌دهد سرعت ورود خودرو به کشور در سال جاری افزایش قابل‌توجهی داشته و به نظر می‌رسد دلیل اصلی آن، تخصیص ارز بیشتر به واردات است. گفته می‌شود سیاستگذار در سال جاری، بخشی از ارز مونتاژ را به سمت واردات هدایت کرده و دلیل اصلی رشد سرعت ورود خودرو به کشور همین موضوع است. با توجه به افزایش سرعت واردات خودرو، گمان می‌رفت پروسه ثبت سفارش خودرو نیز طبق روال عادی و در بستری طبیعی پیش می‌رود، اما آن‌طور که برخی واردکنندگان می‌گویند، ماجرا به این صورت نیست.
به گفته واردکنندگان، از ابتدای امسال تا به امروز، هیچ ثبت سفارش جدیدی برای خودرو انجام نشده و این در شرایطی است که محدودیت و ممنوعیت خاصی (جز موارد قیدشده در آیین‌نامه) بر سر راه واردات وجود ندارد. واردکنندگان می‌گویند هر تعداد خودرو در سال جاری وارد کشور شده، مربوط به ثبت سفارش‌های قبلی (پیش از سال ۱۴۰۳) است. با توجه به گفته‌های واردکنندگان، هرچند ثبت سفارش خودرو در ظاهر و روی کاغذ باز است، اما رسما و در عمل، ثبت سفارشی انجام نمی‌شود.
حتی آن‌طور که واردکنندگان می‌گویند، سازمان توسعه تجارت پاسخی به درخواست ثبت‌سفارش آن‌ها نمی‌دهد و به آن‌ها می‌گوید که باید صبر کنند. مساله بسته بودن ثبت سفارش واردات خودرو پیش‌تر و در همین دور جدید واردات (پس از لغو ممنوعیت پنج‌ساله) رخ داده، اما معمولا موردی بوده نه کلی.
به عبارت بهتر، گاهی پیش آمده که ثبت سفارش فلان برند یا ثبت سفارش از فلان کشور به طور موقت بسته شده، اما هیچ‌گاه رسما اعلام نشده که سایت ثبت سفارش به طور کلی برای عام بسته است. اما اتفاق رخ‌داده در‌حال‌حاضر این است که با وجود باز و مجاز بودن ثبت سفارش واردات خودرو، هیچ ثبت سفارشی پذیرفته نمی‌شود.
یکی از واردکنندگان خودرو به کشور که نخواست نامی از وی برده شود، در این مورد، گفت: هر چه خودرو در سال جاری وارد شده، متعلق به ثبت سفارش‌های قبل از امسال است و در سال جاری حتی یک مورد ثبت سفارش جدید نیز انجام نشده است. به گفته وی، روال درخواست ثبت سفارش از سوی واردکنندگان ادامه دارد، اما سازمان توسعه تجارت مجوز ثبت سفارش جدید نمی‌دهد و از فعالان واردات خودرو خواسته فعلا صبر پیشه کنند.
اما چرا ثبت سفارش جدیدی در سال جاری برای واردات خودرو از سوی سازمان توسعه تجارت پذیرفته نمی‌شود؟ آیا بناست واردات به‌تدریج دوباره ممنوع شود؟ آیا عدم صدور مجوز ثبت سفارش خودرو در سال جاری به دلیل کمبود ارز است؟ هر دوی این دلایل می‌توانند به نوبه خود در توقف ثبت سفارش واردات خودرو در سال جاری نقش داشته باشند، اما طبق آنچه واردکنندگان می‌گویند، مساله اصلی چیز دیگری است.
یکی از واردکنندگان که نخواست نامی از وی برده شود، می‌گوید: دلیل اصلی توقف ثبت سفارش واردات خودرو در سال جاری، ترس سیاستگذار از فروش نرفتن خودرو‌های ثبت‌سفارش‌شده یا وارداتی قبلی است.
وی می‌افزاید: در اوایل آزادسازی واردات، بیشتر برند‌های چینی و کم‌طرفدار وارد شدند و از آنجا که واردات پنج سال ممنوع بود و چشم‌انداز شفافی نیز از آینده بازار خودرو‌های خارجی کشور وجود نداشت، از خودرو‌های مورد نظر استقبال شد.
این واردکننده خودرو تاکید می‌کند: در ادامه با توجه به اینکه تنوع خودرو‌های وارداتی بیشتر شد و برند‌های محبوب نیز آمدند، بازار از خودرو‌های وارداتی اولیه به‌خصوص چینی‌ها فاصله گرفت. بسیاری از کسانی که در اوایل واردات مشتری خودرو‌های چینی یا برند‌های کمتر محبوب‌شده بودند، با گرفتن این سیگنال که خودرو‌های بهتر و برند‌های معتبرتری در راه بازار کشور هستند، از خودرو‌های اولیه استقبال نکردند.
وی می‌گوید: سیاستگذار نیز با درک اتفاق رخ‌داده و با توجه به اینکه می‌داند ثبت‌سفارش جدید، فروش خودرو‌های وارداتی یا ثبت‌سفارش‌شده قبلی را با خطر بزرگ‌تری روبه‌رو خواهد کرد، سیاست توقف غیررسمی ثبت‌سفارش را در پیش گرفته است.
این فعال واردکننده تاکید می‌کند: در مواردی به فلان واردکننده که متقاضی واردات مثلا فلان خودرو بوده، گفته شده که اگر این خودرو در مقطع فعلی وارد شود، سبب می‌شود فلان خودروی وارد شده قبلی فروش نرود. با توجه به گفته‌های وی، عملا اتفاقی که رخ داده این است که سیاستگذار می‌خواهد ابتدا خودرو‌های وارد شده فعلی یا حتی ثبت‌سفارش‌شده پیش از سال ۱۴۰۳ را به‌اصطلاح آب کند و پس از آن، مجوز ثبت سفارش جدید بدهد.
سیاستی هم که برای اجرایی کردن این هدف پیش گرفته شده، به‌نوعی هوشمندانه است، به نحوی که سیاستگذار سایت ثبت سفارش را رسما نبسته، اما در عمل این رویه را متوقف کرده، زیرا پاسخی به درخواست واردکنندگان نمی‌دهد. به نظر می‌رسد اینکه سیاستگذار سایت ثبت سفارش را تا وقتی خودرو‌های ثبت‌سفارش قبلی تعیین‌تکلیف نشوند، نبسته است، به دلیل ترس از تبعات منفی اعلام این خبر بر بازار است.
در واقع اگر سیاستگذاری اعلام می‌کرد سایت ثبت‌سفارش حتی به صورت موقت تا اطلاع ثانوی بسته می‌شود، این اقدام تاثیر منفی زیادی روی بازار خودرو می‌گذاشت و قیمت را بالا می‌برد، زیرا بازار سیگنال ممنوعیت دوباره واردات را از این اقدام دریافت می‌کرد.
از همین رو سیاستگذار شیوه‌ای هوشمندانه را لحاظ کرده و به جای بستن رسمی سایت ثبت‌سفارش، به درخواست‌های واردکنندگان پاسخ نمی‌دهد و به‌اصطلاح آن‌ها را در کارتابل خود گذاشته تا با فراهم شدن شرایط، ثبت سفارش‌های درخواستی را در دستور‌کار قرار دهد.
طبق آخرین آمار رسمی اعلام‌شده از سوی وزارت صمت، تا اواخر سال ۱۴۰۱ حدود ۸۰ هزار مورد ثبت سفارش خودرو انجام و قرار بود این میزان به ۱۰۰ هزار دستگاه برسد. اگر همان ۸۰ هزار دستگاه را ملاک قرار دهیم، توقف ثبت‌سفارش واردات خودرو به این زودی‌ها رفع نخواهد شد، زیرا از ابتدای آزادسازی واردات تا به امروز، کمتر از ۳۰ هزار دستگاه خودرو به صورت قطعی وارد کشور شده است؛ بنابراین با توجه به سیاست در‌پیش‌گرفته‌شده - تعلیق ثبت‌سفارش واردات خودرو - ابتدا باید تکلیف ۵۰ هزار ثبت‌سفارش قبلی مشخص و پس از آن، به درخواست‌های جدید ثبت‌سفارش پاسخ داده شود.
در پنج ماه امسال بالغ بر ۱۵ هزار دستگاه خودرو واردات کشور شده و اگر واردات با همین سرعت ادامه پیدا کند، تعیین‌تکلیف ۵۰هزار ثبت‌سفارش باقیمانده حدود ۱۷ ماه دیگر طول می‌کشد. با این حساب، ثبت‌سفارش خودرو عملا تا زمستان سال آینده تعلیق خواهد بود.
این البته تنها یک فرضیه با توجه به سیاست فعلی - سیاستی که ریشه در دولت قبل دارد - است و ممکن است دولت فعلی تعلیق ثبت‌سفارش خودرو را خیلی زودتر و به‌اصطلاح همین فردا بردارد. هم مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، و هم محمد اتابک، وزیر صمت، در اظهارات خود بر واردات خودرو به عنوان ابزار ایجاد رقابت در بازار تاکید کرده‌اند؛ از همین رو ممکن است در آینده نزدیک سیاست تعلیق ثبت سفارش خودرو برداشته شود.
اما ثبت سفارش واردات خودرو در حالی عملا متوقف است که خبر می‌رسد ممنوعیت ورود خودرو‌های کره‌ای که از چندی قبل اعمال شد، برداشته شده است. به دلایل مختلف، به‌خصوص همکاری نکردن کره‌ای‌ها در آزادسازی پول نفت ایران، ثبت‌سفارش خودرو‌های کره‌ای مدتی پس از آزادسازی واردات و در حالی‌که بخشی از خودرو‌های واردشده متعلق به این کشور بودند، متوقف شد.
حالا، اما آن‌طور که واردکنندگان می‌گویند، از حدود یک ماه پیش، ممنوعیت ثبت‌سفارش خودرو‌های کره‌ای لغو شده است؛ بنابراین واردکنندگان می‌توانند درخواست ثبت‌سفارش واردات خودرو‌های متعلق به برند‌های کره‌ای را به سازمان توسعه تجارت بدهند. این در حالی است که سازمان توسعه تجارت طبق همان قاعده کلی که در این گزارش شرح آن رفت، به درخواست ثبت‌سفارش خودرو‌های کره‌ای نیز پاسخ نمی‌دهد.
در واقع با وجود اینکه خودرو‌های کره‌ای دیگر با ممنوعیت ثبت‌سفارش مواجه نیستند، اما امکان ثبت‌سفارششان تا وقتی سیاست فعلی - توقف ثبت‌سفارش تا زمان تعیین‌تکلیف سفارش‌های قبلی -ادامه‌دار باشد، وجود ندارد. به هر حال باید منتظر ماند و دید وزیر صمت دولت چهاردهم که در اظهارات خود از واردات خودرو دفاع کرده، چه سیاست و برنامه‌ای را در این حوزه پیش خواهد برد و آیا تعلیق ثبت‌سفارش خودرو را لغو می‌کند یا آن را تمدید خواهد کرد؟
