خبرنگار شایلیت بهبودی:
جامعه نسبت به هر خبری درباره بنزین حساس است، بویژه اگر این خبر به رئیس‌جمهور منتسب باشد. به دلیل همین حساسیت، هر اظهارنظر، اتفاق یا گفت‌وگویی درباره قیمت بنزین و سازکارهای اقتصادی قیمتگذاری آن، بسیار مورد توجه مردم قرار می‌گیرد.
روزنامه ایران در مطلبی نوشت: نمونه جدید این توجه فراگیر، درباره یک ویدیوی کوتاه از رئیس‌جمهور رخ داد. کل این ویدیو 57ثانیه و مربوط به جلسه تودیع و معارفه وزیر اقتصاد است.
از زمان بسیار کوتاه این ویدیو می‌شود فهمید آنچه رئیس‌جمهور درباره قیمت بنزین گفته است، فقط بخش بسیار کوچکی از یک سخنرانی طولانی‌تر است. ضمن اینکه این اظهارات، مشخصاً درباره سیاستگذاری اقتصادی غلط درباره بنزین است و به نظر می‌رسد در دنباله سخنان دیگری مطرح شده است که در آنها نیز درباره سیاستگذاری‌های غلط و فقدان تصمیم‌ها در دیگر حوزه‌ها صحبت شده است. به عبارت دیگر، آنچه از سخنان رئیس‌جمهور در این ویدیو می‌توان فهمید، این است که مسعود پزشکیان در اشاره به انواع سیاستگذاری‌ها و فقدان تصمیم‌گیری‌ها که باعث بروز وضعیت فعلی اقتصادی شده است، به سیاستگذاری غلط و فقدان تصمیم درست در حوزه قیمتگذاری بنزین هم اشاره کرده است. اما مسعود پزشکیان دقیقاً درباره قیمت بنزین چه گفت؟
پزشکیان در این ویدیوی 57 ثانیه‌ای که به نظر می‌رسد از یک سخنرانی طولانی بُرش خورده است، می‌گوید: «هر انسان آگاه، هر انسان دانشمند و هر انسان دغدغه‌مندی، من تصور نمی‌کنم این نوع سیاست و این نوع نگاه را بپذیرد.» وی با بیان اینکه «هیچ منطقی وجود ندارد که ما بنزین را به قیمت دلار آزاد بخریم و به قیمت سوبسید دار بفروشیم» افزود: «حالا که بنزین را (به این قیمت) بدهیم، جای بحث است که (آیا واقعاً) ما باید این را بدهیم؟ علم اقتصاد، دانشمندان و تجربه بین‌المللی این حرف را از ما قبول می‌کنند؟» رئیس‌جمهور گفت: «اقتصاددانان و کارشناسان ما باید بلند شوند و نسبت به سیاست‌های نادرستی که اجرا می‌کنیم، اعتراض کنند. اما حالا کارشناسان و اقتصاددانان اعتراض نمی‌کنند...من (به عنوان دولت) پول گندم، پول دارو و پول نهاده و حقوق بازنشسته ها را ندارم، اما بنزین دلار 50 تومان را می‌فروشم 10 تومان. کدام منطقی این را از ما قبول می‌کند که ما داریم این کار را می‌کنیم؟»
تا این جای کار یک مسأله را باید در نظر گرفت. آنچه به عنوان «اعتراض رئیس‌جمهور به قیمت بنزین» در فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، صرفاً یک برش بسیار کوتاه از یک سخنرانی بلند بوده است. نکته دوم هم این است که رئیس‌جمهور از سازکار قیمت گذاری یا منطق اقتصادی قیمت بنزین انتقاد می‌کند. این انتقاد، واقعیتی است که همه کارشناسان و حتی خود مصرف کنندگان بنزین هم به آن اذعان دارند. با این مقدمه باید به نکته سوم اشاره کرد. صحبت انتقادی رئیس‌جمهور درباره یک سیاست غلط اقتصادی، به معنای تصمیم گرفتن در آن زمینه نیست. به عبارت دقیق‌تر، پزشکیان از نحوه قیمت گذاری بنزین انتقاد کرده است و این انتقاد به این معنی نیست که دولت چهاردهم یا شخص رئیس‌جمهور در این باره تصمیمی اتخاذ کرده است.
به رغم این توضیحات، همان‌طور که پزشکیان گفت، همگان قبول دارند که قیمت بنزین یک مسأله مهم اقتصادی در کشور است. اکنون سؤال این است که دولت چهاردهم با این مسأله چطور برخورد خواهد کرد و چگونه تصمیم خواهد گرفت؟ در بحبوحه انتخابات، ادعاهای بسیاری درباره افزایش قیمت بنزین در صورت پیروزی پزشکیان مطرح شد. وی در اولین مناظره دور دوم انتخابات، با اشاره به این شایعات، خطاب به مردم تأکید کرد: «مردم بدانند ما بدون رضایت مردم هیچ کاری نخواهیم کرد.» پزشکیان در میزگرد سیاسی دوران تبلیغات انتخابات هم، اظهارکرد: «هر حرکتی که قرار است در جهت اصلاح قیمت بنزین و رفع هر ناترازی انجام شود، در ابتدا باید مردم را توجیه و برای آن آماده کرد و در آنها این پذیرش را به وجود آورد که این مداخله منجر به درمان خواهد شد؛ اینکه بدون مشارکت و نظر مردم یک‌شبه تصمیم گرفته شود و آن فاجعه پیش بیاید، علمی و قابل قبول نیست.» آن اظهارات انتخاباتی، با اظهارات جدید رئیس‌جمهور مغایرتی ندارد و هر دو در یک راستاست. پزشکیان در دوران انتخابات نیز بر اصلاح روش‌ها، سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها با استفاده از نظرات کارشناسان تأکید کرده بود. این رویه‌ای است که در نهایت باید در حوزه بنزین نیز اتخاذ شود.
اما مسأله این است که این سیاست ناگزیر، یعنی اصلاح قیمت بنزین، هم با نظر کارشناسان و هم با جلب همراهی و همنظری مردم اتفاق خواهد افتاد. در دولت چهاردهم از شوک درمانی و غافلگیر کردن مردم در هیچ بخش خبری نخواهد بود و اگر در آینده، برای اصلاح هر نقص ساختاری، مانند قیمت بنزین، تصمیمی گرفته و مطابق آن گامی برداشته شود، این گام قطعاً با همراهی مردم خواهد بود.
در ماه‌های اخیر، شایعات مربوط به گران شدن بنزین باعث نگرانی مردم شده بود. اصلاح الگوی مصرف انرژی و آزاد شدن قیمت بنزین از موضوعات مهمی هستند که نیاز به بررسی کارشناسان دارند. با این حال، امروز وزیر جدید نفت در دولت مسعود پزشکیان اعلام کرد که افزایش قیمت بنزین فعلاً در برنامه دولت نیست.
محسن پاک‌نژاد ادامه داد:در رابطه با مدیریت مصرف بنزین، در حال حاضر اصلا راهکار قیمتی مدنظر نیست.
روز گذشته استاد دانشگاه صنعتی‌شریف با بیان اینکه ماجرای بنزین در حال تبدیل به یک ابربحران و گره کور است و کاری هم نمی‌توان کرد، گفت: اکنون کنترل میزان مصرف سوخت خودروها را رها کرده‌ایم، از یک طرف مرزها را می‌بندیم و اجازه نمی‌دهیم صنعت خودرو مجبور به رقابت با نمونه مشابه خارجی شود و از سوی دیگر دائم هم فراخوان ثبت‌نام خرید خودرو منتشر می‌شود یعنی به همان میزان که خودرو روانه بازار می‌کنیم به همان میزان هم فاصله خودروهای داخل با فناوری‌های روز دنیا بیشتر می‌شود.
وی بیان داشت: متوسط مصرف سوخت خودروهای ایران تقریبا دو برابر دنیا است و این قابل قبول نیست، در حالی که اگر فرض کنیم یک‌شبه خودرهای ما استاندارد دنیا شوند مصرف نصف می‌شود.
اورعی در ادامه با اشاره به موضوع قاچاق سوخت در کشور خاطرنشان کرد: در حال حاضر قیمت گازوئیل در افغانستان ۵۱ هزار تومان و در ایران ۳۰۰ تومان است، این رویه یعنی اینکه اجازه می‌دهیم قاچاق ادامه پیدا کند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر ۲۰ تا ۴۰ میلیون لیتر در روز سوخت از کشور قاچاق می‌شود، تاکید کرد: ما نباید شرایط را به این شکل رها کنیم.
استاد دانشگاه صنعتی‌شریف با اشاره به راهکارها برای عبور از وضع موجود گفت: اگر دولت بنا ندارد بنزین را خصوصی‌سازی کند حداقل اجازه دهد به صورت موازی اشخاص و بخش خصوصی وارد شوند و بنزین را با قیمت بالا وارد و با نرخ بالاتر و خدمات بهتر توزیع کنند، چه بسا عده‌ای حاضرند بنزین را با نرخ بالاتر حتی لیتری تا ۱۰ هزار تومان و کیفیت بهتر خریداری کنند، کماینکه اکنون برخی اشخاص از خودورهای سوخترسان سیار بنزین مورد نیاز خود را تامین می‌کنند. یعنی بیشتر از قیمت بنزینی که در جایگاه‌های دولتی دریافت می‌کنند حق‌الزحمه پرداخت می‌کنند.
وی اظهار داشت: ما اصرار داریم همه چیز تمام و کمال دست دولت باشد اما اگر دولت کنار برود و قیمت به سمت آزاد شدن برود اوضاع به روال بهبود را طی خواهد کرد.
اورعی یادآور شد: نمی‌توانیم صنعت خودروسازی را رها کنیم و انتظار داشته باشیم مصرف خودبه‌خود کاهش یابد، این روند افزایشی است و بدون شک ماجرای بنزین روز‌به‌روز بدتر می‌شود.
وی تاکید کرد: واقعا باید به سمت این برویم که خودروسازان را مجبور کنیم کیفیت را افزایش دهند و این بدون رقابت با نمونه خارجی غیرممکن است، با این فرمان جلو برویم هر روز معضل بنزین حادتر می‌شود.
این کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه قیمت بنزین ایران با کشورهای همسایه هیچگونه همخوانی ندارد، گفت: باید به اقتصاد آزاد اعتقاد پیدا کنیم و این از بدیهیات است و غیر از این راهی نداریم.
وی با بیان اینکه اکنون تمام تمرکز ما روی تولید است که غیرعملی است، تصریح کرد: اکنون بخشی از بنزین را با کاهش کیفیت و بخشی را با توقف تولید دیگر فراورده‌ها و تولید بیشتر بنزین تامین می‌کنیم و این اشکال دارد چون درواقع درآمد ارزی را کاهش می‌دهیم، علاوه بر این بیش از ۳ ماه است که بنزین سوپر در پمپ‌بنزین‌ها موجود نیست و این بدان معناست که کیفیت را پایین می‌آوریم.
اورعی معتقد است: حتی اگر شرایط هم وجود داشت که تولید را افزایش دهیم باید تمرکز را از تولید به سمت مصرف ببریم تا بتوانیم بنزین را به سمت مسیر درست هدایت کنیم.
