به گزارش اقتصادنیوز، راه‌اندازی استارت‌آپ در منطقه منا، همانند فروختن یخچال به اسکیموهاست! این منطقه که خاورمیانه و شمال آفریقا را دربر می‌گیرد، مردمی با باورهای بسیار عمیق به سنت دارد و در مقابل مدرنیته، مقاومت عجیبی از خود نشان می‌دهد. از نظر تاریخی، بسیاری از جوامع در منطقه خاورمیانه، شمال آفریقا و ترکیه، سنت را در اولویت قرار می‌دهند و در بسیاری مواقع، ترجیح می‌دهند رویکردهای نوآورانه را نادیده بگیرند. این تمایل فرهنگی مانع پذیرش ایده‌ها و فناوری‌های جدید می‌شود و فضای محتاطانه‌ای را برای استارت‌آپ‌ها ایجاد می‌کند.
بر اساس گزارش اکوسیستم جهانی استارت‌آپ 2023، منطقه MENA شاهد افزایش 25درصدی بودجه استارت‌آپی نسبت به سال 2022 بوده که سبب شده مجموع سرمایه‌گذاری‌ها در این حوزه به حدود دو میلیارد دلار برسد. ترکیه، مصر و امارات به عنوان بازیگران کلیدی این حوزه ظاهر شده‌اند و مصر به تنهایی حدود 700 میلیون دلار بودجه را در این زمینه تامین کرده است. ترکیه نیز رشد قابل توجهی را تجربه کرده و بیش از هزار استارت‌آپ در سال 2022 راه انداخته و 5/1 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جذب کرده است.
به گزارش تجارت فردا، اکوسیستم استارت‌آپی در منطقه منا و ترکیه طی سال‌های اخیر هم از نظر گردش مالی و هم از نظر تنوع حوزه فعالیت، رشد قابل توجهی داشته است. بر اساس گزارش «سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز منطقه منا در سال 2021» که موسسه Magnitt منتشر کرد، استارت‌آپ‌های منطقه منا از طریق 573 معامله، در مجموع 2/1 میلیارد دلار جمع‌آوری کردند که نشان‌دهنده افزایش 30 درصدی نسبت به سال 2020 بوده است. همچنین تعداد این استارت‌آپ‌ها در سال 2022 به بیش از پنج هزار استارت‌آپ رسیده که رشد قابل توجهی را نشان می‌دهد. استارت‌آپ‌های ترکیه در یک دنیای دیگر سیر می‌کنند. این مجموعه‌ها فعالیت و دستاوردهای بیشتری نسبت به هم‌نوعان خود در منطقه منا داشته‌اند. گزارش‌های Magnitt نشان می‌دهد که استارت‌آپ‌های ترکیه فقط در سال 2021 بیش از 5/1 میلیارد دلار از طریق 200 سرمایه‌گذاری به دست آورده‌اند که نسبت به سال‌های پیش از آن، افزایش قابل توجهی داشته است.
نکته قابل توجه در این میان، نرخ رشد ترکیبی سالانه 32 درصد استارت‌آپ‌های ترکیه طی سال‌های 2016 تا 2021 بوده است. همچنین تخمین زده شده که نزدیک به هزار و 500 استارت‌آپ فناوری در این کشور فعالیت می‌کنند که رقم قابل توجهی به‌شمار می‌رود. این استارت‌آپ‌ها در حوزه‌های تجارت الکترونیک، فین‌تک، تکنولوژی سلامت، لجستیک و تحویل، و همچنین آموزش آنلاین فعال هستند و توانسته‌اند نقش قابل توجهی در تغییر اقتصاد منطقه ایفا کنند.
عوامل مختلفی بر موفقیت استارت‌آپ‌ها در نفوذ به بازارهای بین‌المللی و منطقه‌ای تاثیر می‌گذارد. تقاضای بازار، تامین بودجه، محیط کسب‌وکار مطلوب، توسعه زیرساخت‌های فناوری، استعداد و توانمندی نیروی انسانی، شبکه‌سازی و همکاری، عوامل فرهنگی، مشارکت‌های استراتژیک شرکتی، انطباق‌پذیری و نوآوری و در نهایت بازاریابی و آگاهی از برند از جمله عواملی به‌شمار می‌روند که در موفقیت استارت‌آپ‌ها تعیین‌کننده هستند. تاثیر متقابل این عوامل به طور قابل توجهی بر موفقیت استارت‌آپ‌ها در نفوذ به بازارهای منطقه‌ای تاثیر می‌گذارد.
استارت‌آپ‌ها با بهره‌گیری از بینش‌های بازار، فرصت‌های تامین مالی، پیشرفت‌های فناوری و مشارکت‌های استراتژیک می‌توانند چالش‌ها را پشت سر بگذارند و فرصت‌های رشد را به‌طور موثر مورد استفاده قرار دهند. از آنجا که استارت‌آپ‌های منطقه منا به نوآوری و انطباق با پویایی‌های بازار در حال تغییر ادامه می‌دهند، نه‌تنها به اقتصاد محلی خود کمک می‌کنند، بلکه به عنوان بازیگران مهمی در اقتصاد جهانی مورد توجه قرار می‌گیرند.
در منطقه منا و ترکیه 30 استارت‌آپ پویا و سودآور فعالیت می‌کنند که توانسته‌اند بیش از دیگر رقبای خود، بازار منطقه‌ای را در دست بگیرند. در میان این استارت‌آپ‌ها، نام هشت شرکت از امارات، شش شرکت از ترکیه، شش شرکت از عربستان سعودی و پنج شرکت از مصر به چشم می‌خورد. کشورهای دیگری مثل کویت، لبنان، نیجریه، اردن و تونس نیز در این فهرست نمایندگانی دارند. حوزه فعالیت این شرکت‌ها از خدمات حمل‌ونقل آنلاین آغاز می‌شود و به سرویس‌های پخش موسیقی هم می‌رسد. خدمات خرده‌فروشی، خدمات پرداخت، پلت‌فرم‌های تجارت الکترونیک، بانکداری دیجیتال و مدیریت امور مالی، سوارکاری و تدارکات مسابقات اسب‌دوانی، خدمات بیمه، خدمات سرمایه‌گذاری روی شرکت‌های نوآور، خدمات بازی آنلاین، پخش ویدئو، خدمات سفارش امور به صورت پیمانکاری و خدمات سلامت، بهداشت و درمان اصلی‌ترین بخش‌هایی به‌شمار می‌روند که استارت‌آپ‌های منطقه منا و ترکیه روی آنها سرمایه‌گذاری کرده‌اند که جزئیات آن در اینفوگرافیک زیر قابل مشاهده است.
اینفوگرافیک: تجارت فردا/ گرافیست: آرشین میرسعیدی
در ادامه این گزارش، 10 شرکت نوآور را معرفی می‌کنیم که موفق شده‌اند به عنوان الگوی استارت‌آپ‌ها در کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا مطرح شوند.
استارت‌آپ Careem یک شرکت پیشرو در زمینه فناوری به‌شمار می‌رود که سال 2012 در امارات متحده عربی راه‌اندازی شد. ارزش این شرکت اکنون به یک میلیارد دلار رسیده و تنها تک‌شاخ فناوری در منطقه خاورمیانه به‌شمار می‌رود.
استارت‌آپ Souq.com، بزرگ‌ترین پلت‌فرم تجارت الکترونیک در جهان عرب بود. این شرکت سال 2005 در دوبی، امارات متحده عربی راه‌اندازی شد و تا سال 2017 نیز عملکرد بسیار مطلوبی از خود برجای گذاشت. این عملکرد مطلوب، شرکت آمازون را ترغیب کرد 580 میلیون دلار برای آن هزینه کند و با خرید Souq.com، این شرکت را به عنوان یکی از شرکت‌های زیرمجموعه خود بپذیرد. در نهایت، سال 2019، Souq.com فعالیت خود را در امارات متحده عربی با نام Amazon.ae آغاز کرد و پس از آن، در سال 2020 با نام Amazon.sa به بازار عربستان سعودی رسید. در سال 2021 نیز به مصر رفت و با نام Amazon.eg شناخته شد.
زمانی که از کسب‌وکار موفق تحویل غذا در کشورهای عربی صحبت به میان می‌آید، نام استارت‌آپ Talabat نیز شنیده می‌شود. این شرکت نوآور که فعالیت خود را از کویت آغاز کرده و اکنون به بازار عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی، عمان، قطر، اردن، عراق و مصر راه یافته، موفق به جذب 57/1 میلیارد دلار سرمایه شده است.
استارت‌آپ Zalando که فعالیت خود را از سال 2008 و فقط چند ماه زودتر از آغاز بحران بزرگ اقتصادی جهان در ترکیه آغاز کرده، از همان ابتدا، مرزهای خود را به شرق اروپا گسترش داد و اکنون به بیش از 50 میلیون مشتری در سراسر اروپا خدمات ارائه می‌دهد. این 50 میلیون مشتری در 25 کشور اروپایی گسترش یافته‌اند و مردم فرانسه، انگلستان، آلمان، ایتالیا و سوئیس در فهرست بهترین کاربران این شرکت جای گرفته‌اند. بازدیدهای ماهانه Zalando نیز اکنون به 149 میلیون بازدید افزایش یافته و فروش محصولاتش در سه‌ماه نخست سال 2024 به 800 میلیون دلار رسیده که در نوع خود جالب توجه محسوب می‌شود. این خرده‌فروش آنلاین بخش بزرگی از محصولاتش را در حوزه مد و زیبایی به مشتریان عرضه می‌کند.
شرکت Fawry که فعالیت خود را سال 2008 در مصر آغاز کرد، با نام فاوری هم شناخته می‌شود. این شرکت از نیاز به ارائه راه‌حل‌های پرداخت راحت و مطمئن برای جمعیت رو‌به رشد مصر که زیرساخت‌های بانکداری سنتی را نیز غیرقابل دسترس یا ناکارآمد می‌دانستند، پدید آمد. فاوری از سال 2023، به یکی از بزرگ‌ترین استارت‌آپ‌های مصر تبدیل شده و به حدود 30 میلیون مشتری در سراسر کشور خدمات ارائه می‌دهد.
در سال 2011 پلت‌فرم‌های پخش موسیقی آنلاین در آمریکا و اروپا ظهور کرده بودند و لازم بود کشورهای عرب‌زبان نیز از این امکان بهره‌مند شوند. ادی مارون این ایده را به همراه الی حبیب، همسرش اجرایی کردند و Anghami سال 2012 در لبنان شکل گرفت و به نخستین استارت‌آپ منطقه‌ای فناوری تبدیل شد که به فهرست نزدیک در نیویورک راه پیدا کرد.
استارت‌آپ Wadi.com یک پلت‌فرم تجارت الکترونیکی است که در شورای همکاری خلیج‌فارس شکل گرفته و دفتر مرکزی آن در دوبی قرار دارد. این شرکت در سال 2015 راه‌اندازی شده و تلاش می‌کند سبد کاملی از محصولات را در حوزه تجارت الکترونیک به مخاطبان عرضه کند. Wadi اکنون در کشورهای عربی مثل امارات و عربستان فعالیت می‌کند و مرزهای خود را به آفریقا نیز گسترش داده است. این شرکت مجموعه‌ای بیش از 150 هزار محصول متعلق به سه هزار برند محلی و بین‌المللی مثل اپل، سامسونگ، سونی، لاکوست، ویکتوریا سیکرت، نایک و هوگو باس را ارائه می‌دهد.
استارت‌آپ YAP از ترکیه شکل گرفت و در سال 2020 تاسیس شد. این شرکت، توسعه‌دهنده نوعی برنامه مستقل بانکداری دیجیتال است که کاربران با استفاده از آن می‌توانند به صورت دیجیتال یک حساب ایجاد کنند، یک کارت نقدی مسترکارت بگیرند و هزینه‌های خود را تجزیه‌و‌تحلیل کنند. طبیعی است که خدمات انتقال پول، پرداخت صورت‌حساب، دریافت وام سریع و فعالیت‌های دیگر حوزه بانکداری نیز از طریق این بانک دیجیتال انجام می‌شود.
شرکت نیجریه‌ای Jumia در سال 2012 تاسیس شد و نوعی تلاش استارت‌آپ‌گونه از سوی Rocket Internet محسوب می‌شد که در آلمان استقرار داشت. هدفی که Jumia از همان ابتدا دنبال می‌کرد، این بود که به آمازون آفریقا تبدیل شود. بر همین اساس، با ورود به بازار شرکت‌های نوپا، تلاش کرد جای خود را در میان بازار گسترده منطقه آفریقا باز کند.
Cairo Angels یا فرشتگان قاهره، نخستین شبکه سرمایه‌گذاری رسمی روی استارت‌آپ‌ها در مصر به‌شمار می‌رود که با هدف سرمایه‌گذاری و حمایت از استارت‌آپ‌های فعال در مراحل اولیه در مصر و سراسر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا شکل گرفته است.
