شاخص ویکس بازه تحرک قیمتی (نوسانات) شاخص S&P۵۰۰ را اندازهگیری می‌کند که بهعنوان شاخص اصلی بازار سهام ایالات‌متحده درنظر گرفته میشود. هرچه میزان نوسانات قیمت در شاخص بالاتر باشد، سطح نوسانات بیشتر است و بالعکس. شاخص ویکس علاوه‌‌‌بر اینکه شاخصی برای اندازهگیری نوسانات است، می‌‌‌تواند بهعنوان معاملات آتی، آپشن و ای‌‌‌تی‌‌‌اف (ETF) برای پوشش ریسک نوسانات بالای بازار یا پیش‌بینی‌‌‌ها درخصوص این نوسانات توسط سرمایه‌گذاران معامله شود. در مجموع، نوسانات می‌‌‌توانند با استفاده از دو روش متفاوت محاسبه شوند. اولین روش، استفاده از محاسبات آماری قیمت‌های پیشین در یک‌دوره زمانی مشخص و براساس نوسانات تاریخی است. این فرآیند شامل محاسبه داده‌‌‌های قیمتی و استخراج میانگین، واریانس و انحراف معیار از این داده‌‌‌های سری زمانی است.
دومین روش که فرمولی است که برای محاسبه شاخص ویکس استفاده میشود، شامل به‌‌‌دست آوردن مقدار شاخص از طریق قیمت اختیار معامله است. اختیار معامله ابزار مشتقه‌‌‌ای است که قیمت آن به احتمال رسیدن قیمت فعلی یک سهام به قیمت اعمال آن (strike price) بستگی دارد. از آنجا که احتمال چنین تغییرات قیمتی در بازه زمانی مشخص با فاکتور نوسان (volatility) نشان داده میشود، این متغیر بهعنوان یک پارامتر ورودی در تمامی روش‌های قیمت‌گذاری آپشن‌‌‌ها وجود دارد. از آنجا که قیمت اختیار معامله در بازار آزاد در دسترس است، می‌‌‌توان از آن برای استخراج نوسانات اوراق بهادار پایه استفاده کرد. این نوسانات، نوسانات ضمنی آینده‌‌‌نگر نامیده می‌‌‌شوند.
این شاخص در سال ۱۹۹۳ به بازار معرفی شد و اکنون معیار معتبر و شناخته‌‌‌شده جهانی برای نوسانات بازار سهام ایالات‌متحده است. این شاخص به‌‌‌صورت لحظه‌‌‌ای (real-time) و براساس قیمت‌های آنی شاخص S&P۵۰۰ محاسبه میشود. محاسبات و مقادیر از ساعت ۳ صبح تا ۹:۱۵ صبح و سپس از ۹:۳۰ صبح تا ۴:۱۵ عصر ذخیره می‌‌‌شوند. این در حالی است که در سال ۲۰۱۶ بازار اختیار معامله شیکاگو این شاخص را در خارج از ساعات معاملاتی ایالات‌متحده آغاز کرد. با وجود اینکه فرمول محاسبه شاخص ویسک بسیار پیچیده است، محاسبات به صورت تئوری به شکل زیر محاسبه می‌‌‌شوند: ویکس نوسانات انتظاری شاخص S&P۵۰۰ را با جمع‌بستن قیمت وزنی خریدها و فروش‌های این شاخص در بازه گسترده‌‌‌ای از قیمت‌های اعمال آپشن (strike prices) تخمین می‌‌‌زند. تمام این اختیارمعامله‌های واجد شرایط باید دارای قیمت خرید و فروش غیر‌صفر مورد قبولی باشند که نشان‌‌‌دهنده درک بازار از نقطه سر به سر قیمت سهام و قیمت اعمال آپشن در طول زمان باقی‌‌‌مانده تا انقضاست.
در واقع این شاخص میزان ترس یا استرس موجود در بازار سرمایه را نشان می‌دهد و بهعنوان «شاخص ترس» نیز نامیده میشود. هر قدر ویکس بالاتر باشد، سطح ترس و عدم‌قطعیت در بازار بیشتر است. رسیدن این شاخص به سطحی بالاتر از ۳۰واحد، نشان‌‌‌دهنده عدم‌قطعیت بسیار بالای بازار است. همچنین، از آنجا که ویکس پرطرفدارترین شاخص برای سنجش نوسانات گسترده بازار است، سطح آن از جمله عوامل اصلی است که بر قیمت و پریمیوم سهام و آپشن اثر می‌‌‌گذارد. ویکس بالاتر به معنای قیمت‌های بالاتر (و پریمیوم بالاتر) برای آپشن‌‌‌ها و ویکس پایین‌تر به معنای قیمت و پریمیوم ارزان‌تر آپشن است. یکی دیگر از کاربردهای شاخص ویکس، حفظ سرمایه در برابر ریسک نزولی (Downside Risk) است. ریسک نزولی را می‌‌‌توان با خرید قراردادهای اختیار فروش که قیمت آنها به نوسانات بازار وابسته است، به‌خوبی پوشش داد. سرمایه‌گذاران کاربلد زمانی که ویکس نسبتا پایین است و پرمیوم‌‌‌های فروش ارزان هستند، آپشن می‌‌‌خرند. این قراردادهای اختیار فروش زمانی که بازار پرنوسان است، معمولا گران می‌‌‌شوند؛ درنتیجه بهتر است زمانی خریداری شوند که ریسک نزولی بازار پایین باشد.
ویکس علاوه‌‌‌بر شاخص نوسانات، به یک محصول مالی نیز تبدیل شده است و قابل معامله در بازار معاملات آتی است. همچنین ابزارهایی همچون VelocityShares Daily Inverse وجود دارند که به سرمایه‌گذاران امکان سرمایه‌گذاری در جهت عکس ویکس (سرمایه‌گذاری در جهت کاهش نوسانات بازار) را می‌دهند. علاوه‌‌‌بر این، دو قرارداد آتی کوتاه و میان‌‌‌مدت ویکس به بازارها ارائه شده‌‌‌اند. همبستگی پایین ویکس و سهام برای برخی از افراد که به دنبال راهی برای محافظت از سرمایه خود در برابر افت بازار سهام هستند، می‌‌‌تواند موجب جذابیت این قراردادها برای سرمایه‌گذاران باشد. البته این ایده تنها در تئوری درست کار می‌کند و در عمل چندان منطقی نیست. این مساله به این دلیل رخ می‌دهد که هزینه‌‌‌های سرمایه‌گذاری در معاملات آتی ویکس بسیار بالاست و علاوه‌‌‌بر آن، نیازمند تعدیل چند‌‌‌باره استراتژی توسط سرمایه‌گذار است. به‌طور خلاصه، سرمایه‌گذاران می‌‌‌توانند از شاخص ویکس برای درک میزان عدم‌اطمینان بازارهای مالی در آینده نزدیک استفاده کنند، اما دیگر محصولات مالی آن چندان کارآ نیستند.
