همشهری آنلاین: فریدون جیرانی که در سال‌های اخیر بیشتر در کسوت مجری و میزبان برنامه‌های گفتوگومحور سینمایی دیده شده، قصد دارد در مقام کارگردان فیلم «نام من، مینا» را جلوی دوربین ببرد.
جیرانی در این پروژه، علاوه بر کارگردان، تهیه‌کننده هم هست و امیر عربی فیلمنامه این کار را نوشته است. قرار است نخستین نمایش این فیلم در جشنواره فیلم فجر امسال باشد.
آخرین فیلم جیرانی «آشفته‌گی» نام داشت که محصول سال ۱۳۹۷ بود. این فیلم در سال ۱۳۹۸ به نمایش درآمد و در اکران شکست خورد و بعد از آن جیرانی دیگر پروژه‌ای سینمایی را کلید نزد و فقط سریال «نهنگ آبی» را ساخت که واکنش‌ها به آن نسبتا منفی بود.
در ۶ سال گذشته که جیرانی بیشتر به اجرای برنامه‌های گفتوگومحور سینمایی یا فعالیت‌های مطبوعاتی در قالب تولید پادکست و نوشتن مقاله اشتغال داشت، به نظر می‌رسید که این کارگردان و تاریخ‌نگار سینمای ایران دیگر فیلم جدیدی را جلوی دروبین نخواهد برد. اما ظاهرا جیرانی عزمش را جزم کرده تا شانس خود را به عنوان کارگردان در سده جدید محک بزند.
جیرانی کارش را در سینما با فیلمنامه‌نویسی «آفتاب‌نشین‌ها» در سال ۱۳۶۰ آغاز کرد. او تا سال ۱۳۶۶ که فیلم «صعود» را کارگردانی کرد، ۷ فیلمنامه دیگر نوشت. شکست «صعود» در اکران تقریبا برای بیش از یک دهه جیرانی را از صرافت کارگردانی انداخت و در این مدت او بیشتر به عنوان فیلمنامه‌نویس یا مشاور فیلمنامه در سینما فعالیت کرد. اما سال ۱۳۷۷ فصل جدید از حرفه جیرانی ورق خورد. در این سال جیرانی «قرمز» را با بازی محمدرضا فروتن و هدیه تهرانی، در پی فضای باز ایجاد شده پس از دوم خرداد و به روی کار آمدن دولت اصلاحات، ساخت که اکران عمومی موفقی داشت و هر دو بازیگر نقش اصلی‌اش از جشنواره فیلم فجر سیمرغ بلورین گرفتند.
جیرانی دهه ۱۳۷۰ را با ساخت فیلم بحث‌انگیز «آب و آتش» با بازی پرویز پرستوی و لیلا حاتمی و مرحوم آتیلا پسیانی به پایان برد. دهه ۱۳۸۰ برای او تقریبا آرام و بدون موفقیت یا شکستی بزرگ سپری شد تا اینکه در آخرین سال این دهه فیلم «من مادر هستم» را ساخت که با حواشی فراوانی در اکران مواجه شد. این فیلم که ماجرای تجاوز یک دوست خانوادگی به دختری ۱۹ ساله و قتل مرد به دست دختر و محکوم شدن دختر باردار به اعدام را به تصویر می کشید با مخالفت‌های شدیدی از سوی برخی گروه‌ها مواجه شد. در نهایت با اعمال برخی تغییرات در فیلم، اعتراض‌ها کمتر شد و فیلم هم زودتر از آنچه باید از اکران پایین آمد.
«خفه‌گی» بزرگترین دستاورد سینمایی جیرانی در دهه ۱۳۹۰ بود، فیلمی متأثر از الگوهای ژانر نوآر که جیرانی دلبسته این ژانر است و با بازی الناز شاکردوست و نوید محمدزاده، دو ستاره جوان سینمای ایران که می‌توانستند موفقیت فیلم در گیشه را تضمین کنند. «خفه‌گی» جزء ۱۰ فیلم پرفروش سال ۱۳۹۶ شد و جیرانی با اتکا به موفقیت این فیلم، سال بعد «آشفتگی» را با همان حال‌وهوا و با بازی بهرام رادن جلوی دوربین برد که در گیشه شکستی تمام‌عیار خورد. بعد از اکران ناموفق «آشفتگی» کار جیرانی در سینما تمام‌شده به نظر می‌رسید، مخصوصا که او در اواخر هفتمین دهه زندگی‌اش بود و سینمای ایران هم معمولا خاطره خوشی از کارگردانانی که در سن بالا پشت دوربین می‌ایستند ندارد. اما جیرانی در ۷۲ سالگی، همراه با تغییر فضای سیاسی کشور، اسبش را زین کرده که فیلم جدیدی را کلیک بزند.
جدا از سینما، جیرانی از سال ۱۳۸۹ اجرای برنامه تلویزیونی «هفت» را برعهده گرفت و تا سال ۱۳۹۱ این کار را ادامه داد. دوره او، از نظر اهل فن، بهترین و بی‌غرض‌ترین دوره این برنامه است. همچنین ۲ سریال «مرگ تدریجی یک رؤیا» و «تعبیر وارونه یک رؤیا» دو سریالی هستند که جیرانی برای تلویزیون ساخت. اولی در نکوهش روشنفکران غرب‌زده و ستایش از ارزش‌های بومی و دومی سریالی امنیتی با محوریت مسائل هسته‌ای.
معمولا نام‌خانوادگی شخصیت اصلی یا یکی از شخصیت‌های فیلم‌ها و سریال‌های جیرانی مشرقی است. باید دید این بار کدام بازیگر مشرقی جیرانی می‌شود و فیلم جدیدش، با توجه به نام زنانه‌اش، چه نسبتی با تحولات چند سال اخیر جامعه ایران دارد.
