به گزارش خبرگزاری مهر، حجت‌الاسلام مجتبی الهی خراسانی اظهار کرد: بحث درباره تمدن نوین اسلامی دچار آشفتگی مفهومی شده است و بخشی از واکنش‌های شتاب‌زده به این موضوع به دلیل عدم دقت در انطباق مفهومی است.
معاون آموزشی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی سپس به اهمیت موضوع تمدن در روابط جامعه و ساختار اجتماعی پرداخت و تصریح کرد: فرهنگ بدون الزام قانونی و جبر، و نیز بدون انگیزه‌های اقتصادی و منفعت‌طلبی، می‌تواند مناسبات اعضای جامعه را شکل دهد و باعث ایجاد ارتباطات پایدار میان افراد جامعه شود.
وی گفت: فرهنگ مانند هوایی است که به طور طبیعی مناسبات اجتماعی را شکل می‌دهد. فرهنگ به اعتقادات مشترک، باورها و ارزش‌های مشترک جامعه بستگی دارد و به همین دلیل تفاوت‌های آن با روابط غیرساختار یافته یا روابط مبتنی بر قانون و الزام رسمی مشخص است. از این منظر، فرهنگ سازمان‌دهی اجتماعی را به شکلی طبیعی و بدون نیاز به الزامات رسمی هدایت می‌کند.
تفاوت فرهنگ‌ها و تلاش کشورها برای ایجاد فرهنگ مشترک
الهی خراسانی در ادامه افزود: برخی کشورها تلاش کرده‌اند تا از قومیت یا نژاد به عنوان مبنای فرهنگ مشترک استفاده کنند. او به نمونه‌هایی از کشورهایی مانند آمریکا اشاره کرد: به دلیل مهاجرپذیری بالا، قاعده فرهنگ عمومی را به سمت سبک زندگی هدایت کرده‌اند و سبک زندگی را به عنوان نشانه‌های فرهنگی مشترک قرار داده‌اند. او تأکید کرد که در ایران، فرهنگ موجب سبک زندگی می‌شود و نه بالعکس.
اراده جمعی و نقش فرهنگ در ساختار تمدنی
معاون آموزشی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی بیان کرد: در جوامعی که فرهنگ مشترک وجود دارد، اراده جمعی شکل می‌گیرد و جامعه به صورت مشترک تصمیم‌گیری می‌کند. این اراده جمعی مبتنی بر اعتقادات و ارزش‌های مشترک است و می‌تواند باعث توسعه و آبادانی جامعه شود.
وی به این نکته اشاره کرد: بسیاری از کشورها برای تقویت فرهنگ مشترک خود تلاش می‌کنند و حتی زبان و آداب و رسوم به عنوان نمادهای مشترک فرهنگی می‌توانند وحدت‌بخش جامعه باشند.
الهی خراسانی توضیح داد: اگر فرهنگ با اقتصاد، سیاست و امنیت پیوند بخورد و پهنه جغرافیایی وسیعی را دربرگیرد، می‌توان آن را تمدن نامید. او به نیاز تمدن‌ها به فرهنگ مشترک قوی، اقتدار سیاسی و پهنه جغرافیایی وسیع اشاره کرد و اظهار داشت که بدون این سه پیش‌نیاز، تولد تمدن امکان‌پذیر نخواهد بود.
نقش علم و فناوری در تمدن اسلامی
معاون آموزشی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی در بخشی دیگر از سخنان خود به نقش علم و فناوری در تمدن اسلامی پرداخت علم و فناوری باید در خدمت فرهنگ و نیازهای جامعه قرار گیرد. او تأکید کرد: علم باید به مسائل و مشکلات جامعه پاسخ دهد و فرهنگ هر جامعه حق دارد مسیر علم را ویرایش کند تا علم در خدمت حل مشکلات آن جامعه قرار گیرد. همچنین فرهنگ اسلامی به دلیل تأثیر مستقیم آموزه‌های اسلامی بر علم و فناوری، توانسته در حوزه‌های مختلفی مانند پزشکی، نظامی و فناوری‌های دیگر پیشرفت کند.
تمدن اسلامی در گذشته و تأثیر آن بر جهان
وی به تاریخ تمدن اسلامی اشاره کرد و گفت: تمدن اسلامی پهناورترین و طولانی‌ترین تمدن تاریخ بشریت بوده است.
الهی خراسانی تأکید کرد: یکی از علل دوام طولانی تمدن اسلامی این بود که این تمدن بر اساس ملیت و قومیت شکل نگرفت و همه ملت‌ها احساس مشارکت در آن داشتند.
معاون آموزشی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی افزود فرهنگ اسلامی توانست خرده‌فرهنگ‌های مختلف را به رسمیت بشناسد و در نتیجه، ملت‌های مختلف از این تمدن احساس بیگانگی نمی‌کردند.
وی همچنین گفت: تمدن اسلامی توانست حضور قدرتمندی در حوزه علم و فناوری داشته باشد و به دلیل حضور در پهنه جغرافیایی وسیع و پیوند فرهنگ با اقتدار سیاسی و نظامی، توانست تمدنی پایدار و ماندگار بسازد.
الهی خراسانی به برخی از دستاوردهای علمی و فناوری تمدن اسلامی اشاره کرد و بیان داشت: که یکی از دلایل پیشرفت‌های علمی و فناوری در این تمدن، تأثیر عمیق آموزه‌های اسلامی بر علم و فناوری بوده است.
آینده تمدن نوین اسلامی
معاون آموزشی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی با بیان آیا تمدن نوین اسلامی قرار است احیای تمدن گذشته باشد یا اینکه به بازسازی و نوسازی آن پرداخته خواهد شد.
وی تأکید کرد: تمدن نوین اسلامی باید با توجه به شرایط و الزامات جدید جهانی بازسازی شود و نمی‌تواند به سادگی ادامه تمدن گذشته باشد.
