دانشمندان چینی در مأموریت بازگشت نمونه از ماه چانگ ای ۵ (Chang'e 5) به کشف شگفت‌انگیزی دست پیدا کردند. مهره‌های شیشه‌ای ریزی که توسط این کاوشگر در اواخر سال 2020 به زمین آورده‌شده، طبق گفته دانشمندان نشان می‌دهد که ماه همچنان می‌تواند از نظر آتشفشانی فعال باشد و آخرین فوران حدود 123 میلیون سال پیش در آن رخ داده است.
سال 2014، ناسا براساس مشاهدات مدارگر شناسایی ماه گفته بود که فعالیت آتشفشانی ماه ممکن است به‌تدریج کاهش یافته باشد. همچنین دانشمندان براساس ذخایر سنگی کشف‌شده در ماه حدس می‌زنند ماه احتمالاً کمتر از 100 میلیون سال پیش، زمانی که دایناسورها در زمین پرسه می‌زدند، از نظر آتشفشانی فعال بوده است.
حالا اما نمونه‌هایی که توسط کاوشگر چانگ ای ۵ چین به زمین آورده شده و اولین نمونه‌های بازگردانی‌شده از دهه 1970 محسوب می‌شوند، اولین شواهد فیزیکی از آتشفشان‌های جدید و احتمالاً فعال ماه را نشان می‌دهد.
طبق مطالعه منتشرشده توسط مجله Science، دانشمندان باور دارند که از 300 مهره شیشه‌ای که در نمونه‌ها وجود داشته است، تنها سه مورد در اثر فوران آتشفشان شکل گرفته است. آن‌ها معتقد هستند که سایر نمونه‌ها احتمالاً در اثر برخورد یک سیارک شکل گرفته‌اند.
این یافته‌ها با نظریه‌های موجود مبنی بر اینکه در زمان دایناسورها، ماه تا حدی سرد شده بود که دیگر امکان تشکیل این نمونه‌ها در آن وجود نداشته، در تضاد است.
«لیونل ویلسون»، استاد دانشگاه لنکستر که در این تحقیق شرکت نداشته است، ضمن اشاره به این موضوع که «یافته‌های تحقیق می‌تواند باعث تجدیدنظر اساسی در درک ما از نحوه رشد ماه شوند»، می‌گوید:
«این سه نمونه شیشه‌ای اولین شواهد فیزیکی هستند که ما برای فعالیت غیرعادی آتشفشانی اخیر در ماه داریم.»
«جولی استوپار»، دانشمند ارشد موسسه قمری و سیاره‌ای (Lunar and Planetary Institute) که او نیز در این تحقیق حضور نداشته می‌گوید:
«این دستاورد باید الهام‌بخش بسیاری از مطالعات دیگر باشد تا متوجه شویم که چگونه ممکن است چنین اتفاقی رخ بدهد»
