ویتامین B می‌تواند از طریق روش‌های گوناگون، سطح انرژی بدن را افزایش دهد و بر عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی تاثیرگذار باشد.
آیا ویتامین B در سلامت روان موثر است؟ خانواده ویتامین B شامل چه مواردی می‌شود؟ در این مطلب، ضمن پاسخ به سوالات نام‌برده، تاثیر هر کدام از ویتامین‌های گروه B بر افسردگی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
ویتامین B چه نقشی در سلامت روان انسان دارد؟
قبل از بررسی تاثیر ویتامین ب بر افسردگی، بهتر است با ماهیت و وظایف کلی این ویتامین آشنا شویم. ویتامین B به عنوان یکی از ویتامین‌های مفید برای بهبود سلامت روان، به طور مستقیم بر عملکرد سیستم عصبی و انتقال‌دهنده‌های موجود در آن تاثیر می‌گذارد. به طور کلی، خانواده ویتامین ب نقش فراوانی در سلامت روان شامل تولید انتقال‌دهنده‌های تنظیم خلق‌وخو، کاهش التهابات مغز، بهبود تمرکز و تقویت یادگیری دارند. در ادامه به اختصار هر کدام از وظایف خانواده ویتامین B را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
حفاظت از سیستم عصبی
برخی از ویتامین‌های گروه B شامل B6 و B12 در تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سرتونین تاثیرگذار هستند. همین موضوع باعث می‌شود تا مدیریت سیستم انتقال پیام در بدن بدون اختلال و موفقیت‌آمیز انجام شود. از طرفی، این ویتامین‌ها در تولید غلاف میلین نقش دارند که به سلامت رشته‌های عصبی کمک شایانی می‌کند.
ضمنا گروهی از ویتامین‌های ب که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند، از سیستم عصبی بدن در مقابل رادیکال‌های آزاد و اثرات مخرب آن‌ها محافظت می‌کنند. بنابراین، مکانیسم چند بعدی ویتامین B در بدن، از طریق حفظ ساختار انتقال‌دهنده‌های عصبی، تنظیم شیوه انتقال پیام و کاهش سطح استرس، بر حفاظت از سیستم عصبی تاثیر می‌گذارند و می‌توان این مورد را یکی از مهم‌ترین موارد در تاثیر ویتامین ب بر افسردگی دانست.
بیشتر بخوانید: مفاهیم: افسردگی چیست؟
بالابردن سطح انرژی
ویتامین B که گاهی تحت عنوان ویتامین انرژی شناخته می‌شود، از راه‌های گوناگونی بر افزایش سطح انرژی اثر می‌گذارد. این روش‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- تاثیر بر عملکرد آنزیم‌ها
برخی از ویتامین‌های خانواده ب در نقش کوفاکتور آنزیمی، به آنزیم‌ها کمک می‌کنند تا فرایند شیمیایی تبدیل غذا به واحدهای انرژی‌زا، تسهیل پیدا کند.
- تجزیه مولکول‌های غذایی
کربوهیدرات، چربی و پروتئین‌های جذب شده از طریق غذا برای جذب درست باید در بدن تجزیه شوند تا در قالب واحدهای انرژی‌زا به بخش‌های مورد نیاز انتقال پیدا کنند. ویتامین‌های B می‌توانند در متابولیسم و تجزیه این مولکول‌ها نقش موثری ایفا کنند.
کاهش هموسیستئین
هموسیستئین، نوعی اسید آمینه گوگرددار در بدن است که مقدار استاندارد آن به تولید یکی دیگر از آمینو اسیدهای ضروری به نام متیونین کمک می‌کند. در مقابل، افزایش بی‌رویه هموسیستئین نه تنها برای بدن فایده‌ای ندارد، بلکه خطرات احتمالی شامل لخته شدن خون، سکته و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. ویتامین B، با کاهش این اسید آمینه به حفظ سلامت بدن کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید:
آشنایی با غذاهای ضد آلزایمر
در واقع، خانواده گروه ب با تاثیر بر هموسیستئین، آن را به اسید آمینه‌های بی‌ضرر مانند متیونین و سیتیدین تبدیل می‌کنند تا از این طریق در بهبود عملکرد شناختی، کاهش احتمال بروز سکته مغزی و ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی تاثیر به‌سزایی بگذارند.
خلق‌وخوی پایدارتر با سنتز انتقال‌دهنده‌های عصبی
انتقال‌دهنده‌های عصبی، به مولکول‌هایی گفته می‌شود که پیام‌های لازم را میان سلول‌های عصبی منتقل می‌کنند. سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین، ۳ مورد از این انتقال‌دهنده‌های عصبی هستند که بر خلق‌وخو تاثیر ویژه‌ای دارند. در ادامه به بررسی هر کدام می‌پردازیم:
- دوپامین
دوپامین یا هورمون شادی، یکی از انتقال‌دهنده‌های عصبی است که موجب احساس لذت، شادی و پاداش می‌شود. مثلا زمانی که کاری لذت‌بخش انجام می‌دهید، ترشح دوپامین موجب تمایل به تکرار آن عمل می‌شود. از طرفی، این انتقال‌دهنده عصبی با ایجاد حس شادی، به بهبود خلق‌وخو و کاهش افسردگی کمک می‌کند. ویتامین B با تاثیر بر تولید و ترشح دوپامین، علاوه بر بهبود عملکرد رفتاری موجب تقویت حافظه می‌شود.
- سروتونین
سروتونین یکی دیگر از انتقال‌دهنده‌های عصبی است که به عنوان مسکنی طبیعی باعث کاهش درد می‌شود و در بهبود خلق‌وخو، تنظیم چرخه خواب، وضعیت اشتها و تقویت حافظه تاثیرگذار است. اختلال در ترشح سروتونین می‌تواند باعث افسردگی، اضطراب مزمن و اختلال در روند خواب شود که مصرف به اندازه ویتامین ب در رفع آن نقش دارد. در واقع ویتامین تحریک تولید سروتونین یکی از مهم‌ترین موارد در تاثیر ویتامین ب بر افسردگی و پیشگیری یا درمان آن است.
در این رابطه بخوانید :
نقش سروتونین در پرخاشگری
- نوراپی نفرین
نوراپی نفرین یا هورمون گریز به شما کمک می‌کند تا در شرایط استرس‌زا، بتوانید با خطر احتمالی مقابله کنید. در واقع این انتقال‌دهنده عصبی، سطح فشار خون، قند، تنفس و ضربان قلب را تنظیم می‌کند تا با هوشیاری بهتری نسبت به تهدیدات خارجی یا خارجی، اقدام کنید. ویتامین B با تاثیر بر ترشح نوراپی نفرین از اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و حتی ADHD جلوگیری می‌کند.
پیشگیری از زوال عقل
حالا که به اختصار با تاثیر ویتامین ب بر افسردگی آشنا شدیم، باید توجه داشته باشید که این ویتامین در پیشگیری از زوال عقل موثر است. زوال عقل، نوعی بیماری است که در آن توانایی شناختی، تکلم، تفکر و حافظه دچار اختلال می‌شوند. ویتامین گروه B با تاثیر بر کاهش هموسیستئین، بهبود جریان خون به مغز و حفاظت از انتقال‌دهنده‌های عصبی به پیشگیری از زوال عقل کمک شایانی می‌کند.
بیشتر بخوانید: ۷ ترفند طلایی برای درمان غیر داروییِ افسردگی
تاثیر گروه‌های مختلف ویتامین ب بر افسردگی چیست؟
امروزه، افسردگی به عنوان یکی از اختلالات خلقی که روند طبیعی عملکرد، رفتار و تفکر افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ میان اقشار مختلف جامعه در حال گسترش است. افسردگی می‌تواند با احساس پوچی مداوم، بی‌علاقگی نسبت به امور مختلف، تغییر در اشتها، وضعیت خواب و کسالت همراه باشد.
خوش‌بختانه، تاثیر ویتامین ب بر افسردگی از طریق افزایش انرژی، کاهش التهاب مغز و موارد دیگر انجام می‌شود. لازم به ذکر است که خانواده ویتامین B بسیار بزرگ است که هر کدام از آن‌ها بر افسردگی و اثرات منفی ناشی از آن تاثیر می‌گذارند.
ویتامین B1
ویتامین B1 که به نام تیامین شناخته می‌شود با نقش‌آفرینی در فعالیت‌های کلیدی بدن به افزایش انرژی، بهبود عملکرد عصبی و سلامت قلب کمک می‌کند. به طور کلی این ویتامین، از طریق تبدیل مولکول‌های کربوهیدرات به ذرات قابل‌جذب، انرژی مورد نیاز برای عملکرد مغز و اندام‌های مختلف را فراهم می‌کند.
ضمنا تیامین در عملکرد صحیح برخی از انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند استیل کولین نقش دارد که در تنظیم خلق‌وخو و کاهش احتمال افسردگی موثر است.
ویتامین B3
نیاسین یا ویتامین B3یکی از ویتامین‌های گروه B است که با تولید انرژی و بهبود سیستم عصبی به پیشگیری و کاهش عوارض افسردگی کمک می‌کند. این ویتامین بر عملکرد صحیح برخی انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین تاثیر می‌گذارد و از این طریق به بهبود خلق‌وخو کمک می‌کند. از دیگر موارد تاثیر ویتامین ب بر افسردگی می‌توان به نقش نیاسین در کاهش التهاب مزمن در بدن اشاره کرد. نیاسین التهاب مزمن بدن را کاهش می‌دهد و از این طریق مانع از بروز افسردگی می‌شود.
ویتامین B5
ویتامین B5 یا اسید پانتوتنیک به عنوان ماده‌ای موثر در فعالیت‌های متابولیسمی به تولید انرژی، عملکرد سیستم عصبی و سلامت پوست و مو کمک می‌کند.
در صورتی که مقادیر کافی از این ویتامین جذب بدن نشود، شاهد کاهش انرژی و اثرات منفی در خلق‌وخو هستیم که باعث تشدید افسردگی می‌شود. از طرفی، کاهش ترشح هورمون‌های استرس در اثر کمبود ویتامین B5، می‌تواند در شرایط استرس‌زا بدن را با تهدیداتی روبه‌رو کند.
ویتامین B6
ویتامین B6 یکی از ضروری‌ترین ویتامین‌ها در تولید انرژی و انجام فرایندهای متابولیکی بدن محسوب می‌شود. این ویتامین که با نام پیریدوکسین شناخته می‌شود، در تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی مهم مانند دوپامین و سروتونین موثر است و از این طریق، به افزایش احساس شادی و لذت کمک می‌کند. در صورتی که بدن با کاهش ویتامین B6 مواجه شود، فرایند ترشح این انتقال‌دهنده‌های عصبی دچار مشکل می‌شود و احتمال بروز افسردگی افزایش می‌یابد.
ویتامین B9
ویتامین B9 که با نام فولات شناخته می‌شود؛ در فرایندهای متابولیکی، عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی و کاهش هموسیستئین موثر است. در واقع فولات به تولید انتقال‌دهنده عصبی سروتونین که شادی‌آور است، کمک شایانی می‌کند. به همین دلیل، کمبود ویتامین B9 موجب تغییرات خلق‌وخو و احساس افسردگی می‌شود. ضمنا این ویتامین با کاهش التهابات مزمن مغز و بدن می‌تواند در پیشگیری از افسردگی موثر باشد.
ویتامین B12
ویتامین B12 که بیشتر از سایر ویتامین‌ها در میان مردم شناخته شده است، یکی از پیش‌نیازهای ضروری برای عملکرد صحیح سیستم عصبی مرکزی و تولید انرژی به شمار می‌رود. این ویتامین از طریق تاثیر در تولید غلاف میلین به حفاظت از انتقال‌دهنده‌های عصبی کمک می‌کند. در مقابل، با تولید گلبول قرمز و انرژی، در کاهش کم‌خونی، خستگی و بی‌حوصلگی تاثیر می‌گذارد.
بیشتر بخوانید: چند توصیه مفید که علائم افسردگی را کاهش می‌دهد
جمع‌بندی
خانواده ویتامین B که شامل طیف گسترده‌ای از ویتامین‌ها می‌شود؛ کاربردهای فراوانی شامل افزایش سطح انرژی، کنترل وضعیت سیستم عصبی و بهبود خلق‌وخو دارند. یکی از مشکلات رایجی که این روزها افراد مختلف با آن دسته و پنجه نرم می‌کنند، افسردگی است. ویتامین‌های گروه B می‌توانند از روش‌های مختلف به خصوص کنترل عملکرد سیستم عصبی و تولید انرژی، احتمال ابتلا و گسترش افسردگی را کاهش دهند.
لازم است علاوه بر بررسی تاثیر ویتامین ب بر افسردگی، با علائم کاهش این ویتامین آشنا شوید. با کاهش ویتامین B که در قالب تغییر وزن، اشتها، خلق‌وخو و بسیاری از موارد دیگر ظاهر می‌شود؛ باید به دنبال راه درمان مناسب بگردید تا از تهدیدات کمبود این ویتامین مانند افسردگی در امان باشید.
