به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، شبکه خبر در برنامه میز اقتصاد ۲۵ شهریور موضوع« پایان ممنوعیت واردات کالای مشابه ساخت داخل» را با آقایان محمد مهدی برادران معاون صنایع عمومی وزارت صنعت و معدن و تجارت، علیرضا مناقبی رئیس مجمع عالی واردات-، حمیدرضا غزنوی دبیر مجمع کارآفرینان و خانم سعیدی سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس بررسی کرده است.
سوال: سال ۹۸ قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور به تصویب رسید، ماده ۱۶ این قانون تاکید داشت که وزارت صنعت، معدن، تجارت موظف است ثبت سفارش کالا‌های مصرفی و مصرفی با دوام خارجی دارای مشابه ایرانی را که با کیفیت مناسب و به میزان کافی تولید شده باشد تا پایان مدت قانون برنامه ۵ ساله ششم ممنوع و یا بر اساس ماده ۲۲ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور از موانع تعرفه‌ای و فنی برای مدیریت وارداتش استفاده کند، با پایان برنامه ششم و ابلاغ برنامه هفتم و تمدید نشدن این قانون در برنامه هفتم عملاً اجرای ماده ۱۶ متوقف می‌شود در آن دوره وزارت صمت سامانه‌ای به نام توانیران ایجاد کرد قرار شد هر کس می‌خواهد واردات کند آن جازش را ثبت کند و اگر تولید کننده‌ای در داخل اعلام کرد که توان تولید را دارد عملاً ثبت سفارش صورت نمی‌گیرد حالا از این به بعد چه خواهد شد در این برنامه در موردش بیشتر صحبت می‌کنیم و آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
سوال: آقای برادران این قانون در یک شرایطی نوشته و تصویب شد و یک بازه‌ای گذشت و الان لغو شده است، هدف این قانون چه بود؟
برادران: ما در سال ۹۷ یک چالش ارزی در کشور داشتیم که تراز کشور از حیث بازرگانی دچار چالش بود، از حیث نرخ ارز هم ما این افزایش را تجربه کرده بودیم، همزمان چالش‌هایی برای تولید رخ داده بود که واحد‌های مختلف تولیدی ما دچار چالش بودند. در آن مقطع مجلس شورای اسلامی با تصویب این قانون تلاش کرد حالا این قانون ماده‌های مختلفی دارد با همراهی دولت وقت در ۵ سال قبل در سال ۹۷ و ۹۸ که قانون از سال ۹۸ اعمال شد در سال ۹۷ هم محدودیت‌هایی با مجوز سران قوا اعمال شد که از کالای داخلی حمایت بشود و به صورت خاص این حمایت به صورت مطلق با شروطی است یعنی این گونه نیست که ما حقوق مردم را بخواهیم سلب کنیم به عنوان حقوق مصرف کننده، بلکه در هر صورت تولید کنندگان هم حقوقی دارند کسانی که در کشور ما سرمایه‌شان را به کار گرفتند و به امر اشتغال زایی و تولید اقدام می‌کنند در همه کشورهای جهان وقتی نوسانات ایجاد می‌شود یا تکانه‌هایی در اقتصادشان اعمال می‌شود این تکانه‌های اقتصادی را دولت‌ها تلاش می‌کنند به نفع اقتصاد ملی و تولید ملی کنترل کنند و شرایط را به سمتی ببرند که تولید ملی و اشتغال ملی ضربه نخورد، به نظرم این جزو قوانین خوبی بود که تلاش کرد البته قانون مقید به زمان تا پایان برنامه ششم بود گرچه در لایحه پیشنهادی دولت در برنامه هفتم هم باز استمرار این مصوبات خواسته شده بود، اما در قانون نهایی حذف شد و صرفاً همان مقطعی که در قانون اجازه داده شده بود که در ۵ ساله منتهی به پایان قانون برنامه ششم اجازه داشته باشند که اعمال محدودیت کنند اعمال محدودیت‌ها هم باز با معیار‌هایی مثل اینکه به تولید داخلی آسیب وارد نکند حتی باعث تقویت تولید داخلی بشود، در افزایش صادرات و زنجیره کالا‌ها منجر به صادرات موثر باشد، در ورود موقت برای افزایش صادرات مجدد زنجیره کالای داخلی مفید باشد، اثر تکمیلی و مثبت بر زنجیره تولید داشته باشد یعنی زنجیره را تقویت کند میزان ارزبری آن در چهارچوب منابع ارزی اعلامی کشور باشد و همچنین منجر به افزایش رضایت مصرف کننده، کاهش انحصار و شکست قیمت در بازار بشود.
سوال: آیا این قانون به هدفش رسید؟
برادران: ما امر مطلق خوب یا امر مطلق بد نداریم هر امری در هر صورت مزایایی دارد و ممکن است هزینه‌هایی را هم به اقتصاد تحمیل کند، چون ما در شرایط عینی با هم صحبت می‌کنیم. قطعاً این منجر به رشد تولید شد، قطعاً منجر به رشد اشتغال شد، قطعاً ما در برخی از صنایع که اصلاً ورود در آن نداشتیم امروز بعد از این ۵ سال که نگاه می‌کنیم یا ۶ سالی که نگاه می‌کنیم می‌بینیم که ما در آن صنایع رشد خوبی کردیم. استحضار دارید ما هم زمان می‌خواهیم برای ایجاد یک چرخه صنعتی و هم تکمیل حلقه‌های آن حوزه یعنی ممکن است مثلاً اگر بنده و شما و عزیزمان همزمان مثلاً ۳ تولید کننده باشیم که کالاهایمان به هم متصل است در یک زنجیره تامین کالا یا برای خلق یک ارزش جدید، اگر هر یک از ما نتواند این نقش را در موقعیت جغرافیایی خودمان ایفا کند بقیه ممکن است نتوانند به آن زنجیره ارزش خلق برسند و آن ارزش نهایی خلق نشود.
یک اطمینان خاطری به تولید کنندگان داد که تا یک مقطع حداقل زمانی ۵ ساله شما می‌توانید با هم زنجیره‌تان را کامل کنید و عمق تولیدتان را بیفزایید و یک فرصتی هم برای ایجاد اعتماد برای مشتری نهایی و ایجاد ظرفیت‌هایی برای تبلیغات و برای نشان سازی ایجاد کنید که به نظرم از این حیث ارزشمند بود.
سوال: آقای غزنوی شما موافق این قانون ممنوعیت بودید، پایان این قانون و انقضای این قانون آیا ضربه به تولید خواهد زد یا خیر؟
غزنوی: چند تا نکته در این رابطه مهم است یکی اینکه امروزه در دنیا جنگ یارانه‌ها است برای تولید و حفظ رقابت پذیری صنعتی، در این میان بیاییم صحبت از حذف تعرفه‌ها بزنیم یا ممنوعیت واردات را بخواهیم به نوعی کنار بگذاریم این قطعاً پیامی غیر از تعطیلی کارخانجات و جلوگیری از رشد اقتصادی و عدم دستیابی به تولید ثروت نخواهد داشت، امروز به جای اینکه بیاییم واردات را باز کنیم و یک رفاه بسیار کوتاه مدت را برای مردم ترسیم کنیم، عموماً دولت‌ها و کشورهای صنعتی و پیشرفته دنیا به فکر یک برنامه‌ریزی بلند مدت برای تولید و خلق ثروت هستند تولید و خلق ثروت راهی غیر از اینکه کشور‌هایی که مزیت رقابتی در حوزه صنعتی شدن دارند، ندارند. عموماً این کشور‌ها سیاست‌های صنعتی را به کار می‌برند که از طریق سیاست‌های صنعتی بتوانند باعث تقویت تولید شوند و نهایتاً رشد اقتصادی در رابطه با بحث ممنوعیت واردات آن قلم کالا‌ها اگر فقط همین یک مورد را در نظر بگیریم شاید زیاد باعث رشد اقتصادی نشده، در شرایطی که نظام چند نرخی ارز را داریم، بحث زیرساخت‌های انرژی، گمرکی، حمل و نقل و حمل و نقل ریلی، بندری، جاده‌ای بحث‌های بودجه‌های رویایی و فضایی که دولت می‌بندد و باعث تورم می‌شود، سهم مالیاتی که دولت در همین چند ساله دو برابر این سهم را برای درآمد‌های خودش در نظر گرفته، بودجه ناتراز دولت و بانک‌هایی که چه مصیبت‌هایی بر سر اقتصاد کشور آورده، خصوصا مسئله تحریم که مزید بر علت شده همه اینها را که کنار هم بگذاریم با آن مسئله ممنوعیت واردات زیاد نباید انتظار داشته باشیم که کشور ما به سمت صنعتی شدن و تولید ثروت برود ولی به هر حال این مسئله هم مسئله‌ای بوده که یک مقدار باعث شده ما در شرایط سخت و بدتر کمتر به آن برسیم البته مسئله جلوگیری از واردات این قلم کالا‌ها در زمانی اتفاق افتاد که تحریم‌های آمریکا برای کشور زیاد شد، مسئله برجام توسط ترامپ برجام پاره شد و کشور ناگزیر شد یعنی سمت تقاضا را در رابطه با ارز بتواند کنترل کند که قیمت ارز سرسام آور نشود به این خاطر بود نه به خاطر حمایت از تولید کننده.
سوال: ولی به هر حال حمایت از تولید هم به حساب می‌آید این قضیه.
غزنوی: حمایت از تولید را هم در دل خودش داشت ولی به خاطر دلایل مهم‌تری بود که بتوانیم ارز را مدیریت کنیم نه به خاطر حمایت از تولید.
سوال: ولی به هر حال نفعش را تولید کننده هم می‌برد.
غزنوی: بله نفعش را تولید کننده هم می‌برد ولی بحث تولید یک سیاست صنعتی و بلند مدت می‌خواهد این همه مثلاً مردم را در تنگنا قرار بدهیم، واردات خودرو و قطعاتش را ممنوع کنیم، لوازم خانگی را ممنوع کنیم بعد از چند سال یک دفعه دوباره باز کنیم یا یک سیاست‌هایی بگذاریم مثلاً در یک محدوده ممنوعیت ایجاد کنیم در یک محدوده‌ای مثل مثلاً تعاونی مرز نشینان، ته لنجی‌ها بیاییم از آن طریق باز کنیم وارد کننده سر این مسیر را پیدا می‌کند و از آن مسیر کار خودش را می‌رود انجام می‌دهد، سیاست‌های نادرست اقتصادی عموماً نمی‌تواند یک سیاست درست اقتصادی باعث این بشود که کشور به سمت صنعتی شدن برود مثلاً واردات قطعه را محدود می‌کنیم بعد یک دفعه باز می‌کنیم می‌گوییم به خاطر حمایت از مصرف کننده، سال گذشته ۸ میلیارد دلار فقط قطعه خودرو وارد کشور شد، خوب این چه جور سیاست صنعتی است که می‌خواهیم مثلاً قطعه ساز را حمایت کنیم مثلاً مردم را برایشان محدودیت می‌گذاریم که به یک رشد اقتصادی برسیم و خودمان تولید کننده شویم قطعاً این سیاست متضاد نمی‌تواند ما را به سمت صنعتی شدن ببرد.
سوال: آقای مناقبی رفع این ممنوعیت را لازم می‌دانید یا خیر؟
مناقبی: من در وهله اول یک چیزی را عنوان کنم به عنوان یک فرد، به عنوان یک شهروند، همه مسئولین کشور و همه افرادی که در امر اقتصادی کشور حرکت می‌کنند همه دنبال این هستند که منافع مصرف کننده نهایی که آحاد مردم هستند که خود همه این اعضا هم جزو این افراد می‌شوند اول این را بپذیریم که آیا نظر ما، نظر همه مردم است؟ یعنی رفاه همه مردم است یا نه، یک قشر خاص است اگر همه پذیرفتیم که نظر، نظر این است که همه مردم باید منفعت ببرند، آیا با کاری که کردیم همه مردم منفعت بردند؟ البته دوست عزیز ما فرمودند که این قضیه بحثش این بوده که ما از خروج ارز جلوگیری کنیم اصلاً این قانون وقتی مطرح شد اسمش این بود که حمایت از تولید داخل، چیزی برای اینکه ما کمبود ارز داریم نیست، بحث حمایت از تولید داخل بود من این را عرض کنم اینکه هر کسی در وهله اول خودش می‌تواند از خودش حمایت کند، حمایت گلخانه‌ای هیچ وقت به نتیجه مطلوب نمی‌رسد همیشه باید این حامی باشد. در رابطه با این بحث هیچ وارد کننده‌ای به خودش اجازه نمی‌دهد که در کشور ما تولیدی را داشته باشیم که نیاز جامعه را برطرف کند یک کیفیت نسبی مناسب را هم داشته باشد با یک قیمت مناسب، ما قیمت دستوری را ۱۰۰ درصد مخالفت اعلام می‌کنیم چه در بخش صنعت، چه در بخش واردات اصلاً قیمت دستوری غلط است اگر شما فکر می‌کنید که ما کالای تولیدی در داخل داشته باشیم که این سه مولفه را داشته باشد هیچ آدمی که یک میزان تفکر داشته باشد و عقلی در سرش باشد می‌رود کالایی را می‌آورد که بازار مصرفش را نداشته باشد؟ اصلاً چنین چیزی ممکن است؟ خوب ما با این کار چه کردیم، آیا صنعت ما شکوفا شد؟ اصلاً مگر ما موظف هستیم در همه صنایع کار کنیم؟ مگر ما مزیت نسبی داریم در همه این صنایع بتوانیم کار کنیم، ما باید بگردیم در کشورمان ببینیم کدام صنعت می‌تواند مزیت نسبی و رقابتی داشته باشد که هم در داخل بتواند خودش را عرضه کند و هم بازار خارجی را بتواند میزانی‌اش را کسب کند، تجارت و تولید یک بحث تعامل طرفین است این نیست که ما همه چیز را تولید کنیم، هیچ چیزی هم از دنیا نخریم، توقع هم داشته باشیم که همه بیایند از ما بخرند این اتفاق نمی‌افتد به انضمام این که از سالی که این قانون گذاشته شد واقعا مصرف کننده نهایی به آن نتیجه مطلوب رسید؟ صنعت گر ما آن چیزی را که دلش می‌خواهد به آن رسید؟ ما چه کردیم ما یک بخش تخصصی وارداتی کشور که در مسیر رفاه عمومی ببینید طبق قانون سال ۱۳۷۹ اصلاً مجاز به ممنوعیت نیستیم، محدودیت را می‌توانیم برای زمان خاص اگر ما رقیب را بگیریم رقیبی که می‌تواند با رفاقت با هم کار کند اگر این رقیب را بگیریم چه اتفاقی می‌افتد؟ می‌شود انحصار، مثل چیز‌هایی که امروز داریم می‌بینیم از من نپرسید، از مردمی که باید همین کار‌ها برایشان بشود بپرسید آیا راضی هستید؟ یک موقع قرار است آمارسازی کنیم، یک موقع قرار است به زور به مردم بگویید نه اینکه ما می‌گوییم درست است، خب این یک بحث جدا است از مردم نپرسید ولی وقتی از مردم پرسیدید ببینید چه جوابی می‌شنوید.
سوال: آقای برادران این هم به نوعی محدودیت بود وقتی نگاه می‌کنیم به موضوع، چون کسانی که می‌خواستند واردات کنند راه‌های مختلفی داشتند حالا بحث استثنائات تجاری را آقای غزنوی اشاره کردند، بحث کارتابل فنی مطرح بود یعنی می‌توانستند بروند از آن طریق واردات کنند. آیا واردات به طور کامل در سال‌های اخیر قطع شد یا نه، به هر حال بازار که از اجناس مختلف خالی نشد.
برادران: ببینید حلقه واردات با صادرات با تولید یک اقتصاد را با هم شکل می‌دهد یعنی این گونه نیست که ما فقط بگوییم ما به دنبال تولید و صادرات هستیم از هر نوع وارداتی خودمان را بی‌نیاز می‌دانیم اصلاً ما در تعامل با جهان می‌توانیم ارتقاء کیفیت بدهیم، می‌توانیم مزیت‌هایمان را با هم به اشتراک بگذاریم و من هم قائل به این هستم که باید چرخه مبادلات تجاری دو طرفه باشد، این پیمان‌هایی که ما رفتیم در سال‌های گذشته عضو شدیم پیامش این است که ما می‌خواهیم به این سمت برویم که حتی بعضی جا‌ها هم تعرفه‌ها را به سمت حذف ببریم یعنی به سمت رقابتی شدن تجارت ببریم، اما اجازه بدهید آن امری که محقق شده را ما به صورت مطلق نگاه نکنیم یعنی این گونه نبوده که مطلق واردات ممنوع شده باشد، همانطور که اشاره کردند استثنائات تجاری بوده، گفتند خوب حالا مثلاً در این محصولات واردات رسمیش مجاز نیست، اما در قالب محدود مثلاً با شروطی این کار عملی است، حالا چه کارتابل فنی، چه از استثنائات تجاری مثل بحث ملوانی یا ته لنجی یا کوله‌بری به صورت قانونی آن هم به نوعی یک مجوز قانونی بوده که به عنوان استثنائات همزمان داده شده، نکته‌ای که هست ببینید همان زمان که این موضوع در کشور ما مطرح شد یعنی همزمان بین چین و آمریکا هم این بحث بود یعنی آقای ترامپ که فقط با ما طرف نبود، با چین هم در هر صورت چالشی داشت آن زمان فکر می‌کنم سال ۲۰۱۸ یک جنگ تعرفه‌ای بین چین و آمریکا شد یعنی اول آمریکا آمد برای چین ۳۶ میلیارد دلار تعرفه وضع کرد گفت من تا ۲۰۰ میلیارد دلار می‌خواهم عدد دریافتی ام را از کالای وارداتی چین بالا ببرم چین هم متقابلاً اقدام کرد ۸۰ میلیارد دلار به کالای آمریکایی تعرفه زد و اینها وارد جنگ تعرفه شدند و نقش دولت‌ها را ما نمی‌توانیم بگوییم خوب اینجا دولت‌ها بی‌طرف باشند، در مقیاس حمایت از تولید یا از تولید کننده خودشان دفاع نکنند حتی باید مذاکرات دور دوم این جنگ تعرفه‌ها چند سال طول کشید و می‌گفتند مذاکرات پیچیده‌ای است بین چین و آمریکا، مردم اخبارش را دنبال می‌کردند پس ما ضمن اینکه کاری که صورت گرفته استثنائاتی داشته، محدود بوده، شروطی داشته اگر توان ملی ما در تولید داشتیم، اجازه واردات داده نمی‌شده، اگر کل نیاز تولید ملی تامین می‌شده اجازه واردات داده نمی‌شده، بعضی از محصولات وقتی که قیمت دو برابر شد حتی رهبر معظم انقلاب تذکر دادند گفتند حمایت از تولید ملی مشمول این کالا‌ها نمی‌شوند که مثلاً قیمت را افزایش داده باشند یا رضایت عمومی را حاصل نکرده باشند.
سوال: لوازم خانگی بود.
برادران: در یک مقطعی لوازم خانگی، در مقطعی خودرو، لوازم خانگی البته بعد با اصلاحاتی مورد حمایت قرار گرفت، اما خودرو را چندین بار این تذکر را دادند و خود مجلسی هم که این قانون را وضع کرده بود در مقاطعی باز استثنا این را در خصوص خودرو اجازه دادند یا در حوزه‌های مختلف، اما بحث این است که آیا شرایط ما به گونه‌ای است که ما بخواهیم حمایت از تولید را کاهش بدهیم و اجازه واردات را افزایش بدهیم، تراز مالی کشور و تراز تجاری کشور را به سمت واردات بیشتر ببریم یا ما الان برای برخی از منابع داخلی کشور مثل حوزه‌های غذایی و دارویی، مشکلات مربوط به مواد اولیه خود صنعت، ماشین آلات که لازمه هرگونه رقابت است که ماشین آلاتمان را به روز رسانی کنیم، تکنولوژی مان را تکنولوژی روز دنیا داشته باشیم، الان منابع ارزی را بانک مرکزی نمی‌تواند به حد کافی تامین کند بعد ما بخواهیم در این شرایط یک بازار غیر رسمی یا یک بازار رسمی، اما با پشتوانه پول‌های وارداتی نظیر آن چیزی که ما در کالای قاچاق داریم می‌بینیم یعنی شما می‌بینید برخی از کالا‌هایی که ما در داخل کشور تولید داریم، کیفیتش هم خوب است، ارز کشور را هم تامین می‌کند اینها وارد می‌شود به کشور یا قاچاق می‌شود به کشور با کیفیت و تکنولوژی پایین‌تر و بعد هم شبکه‌هایی است که از اینها به مصرف کننده نهایی این اشراف صورت می‌گیرد، هم به اقتصاد ملی ضربه می‌خورد هم به مصرف کننده نهایی، این تجربه‌ها را هم ما داریم بازار ما یک بازار شفاف و یک بازار کنترل پذیر نیست یعنی ما در مقاطع مختلف افرادی بودند که بر خلاف اقتصاد ملی و اقتصاد تولید محور خلاف آن عمل کردند ما دفاعمان از تجارت و رقابتی شدن و تولید با کیفیت رقابت محور است.
سوال: خانم سعیدی سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس همراه ما هستند، خانم سعیدی این قانون در برنامه هفتم تمدید نشد از این به بعد حمایت از کالای ایرانی در این بخش که واردات مشابه کالای ساخته شده ایرانی باید انجام بشود، حمایت از کالای ایرانی چگونه خواهد بود؟
سعیدی: فضای عمومی بر بحث کالای مشابه آن قانون حداکثر توان تولید داخل و مصرف کالای ایرانی سال ۹۸ بود که این حکم در برنامه ششم بود و الان مرجعیت ندارد البته اثربخشی قانون هم ۲۰ درصد بود حالا بگویم که آن موقع هم بود، خیلی نمکش در زندگی مردم آن چنانی نیامد با توجه به هدفی که قانون گذار داشت، اما به هر حال ما دو فرایند آن قانون حداکثر توان تولید داخل یکی کالای طرح پروژه را داشتیم، یکی کالا‌های مصرفی با دوام که به هر حال الان این حکم مشکل پیدا کرده ولی دو کار می‌شود کرد یکی این که این قانون حتی اگر ضعیف هم اجرا بشود باید باشد، حتی اگر بد هم باشد باید باشد، الان دو راه است یکی اینکه دولت برود در قالب قانون مقررات صادرات و واردات که حتماً در جریان هستید، می‌گوید اگر جایی بحران ایجاد شد مثلاً مشکل ارزی بود دولت این اختیار را دارد که برای بعضی از کالا‌ها ممنوعیت ایجاد کند، برود در قالب آن قانون یک لایحه‌ای را آماده کند بدهد مجلس، اگر دولت بیاورد که ما خیلی راحت‌تر هستیم و دست مجلس خیلی بازتر است ولی غیر از آن هم الان ما، چون جزو برنامه‌های کمیسیون صنعت است یعنی جزو اولویت‌های کمیسیون صنعت است اصلاح قانون حداکثر، خلا‌هایش در آمده، چون می‌دانید این سامانه قوی نبود و هماهنگی را خیلی ضعیف انجام داد، دیتاهایش جامع نبود این ابهامات را مرکز پژوهش‌ها درآورده، اطلاعات آمده و کمیسیون صنعت که جزو برنامه‌های اصلی‌اش است که انشالله بتواند در قالب یک طرحی این را به صحن علنی مجلس بفرستیم.
سوال: یعنی ممکن است قید آن زمان برنامه ششم در اصلاحیه برداشته شود یا خیر؟
سعیدی: چون قانون حداکثر آمد و زمان آن تمام شد الان ما تنها راهی که داریم این است که بیاییم این اصلاحات جزئی که قرار است انجام شود را بیاییم بگذاریم در فرایند کار، آن خلاء‌ها را هم در بیاوریم بله ما تمام توان و برنامه را بر این می‌گذاریم، چون الان این مرجعیت ندارد و بدون مرجعیت در نهایت ممکن است همین حمایت از کالای داخل با خسران مواجه شود. مواردی مثل هم کیفیت و هم کمیت برای بحث تولید داخل برای ما مهم است و بعدش هم اثربخشی قانون است که انشاالله کمیسیون بتواند مسیری را دنبال کند که اثربخشی قانون روی ۵۰،۶۰ درصد باشد این خیلی بد است که ما برنامه ششم می‌نویسیم می‌رود روی ۲۰،۳۰ درصد اجرا می‌شود.برنامه پنجم می‌نویسیم، ما باید حداقل فرایندی را ایجاد کنیم که ۷۰ تا ۸۰ درصد برنامه‌های ما به نتیجه برسد، پس برای چه برنامه و قانون می‌نویسیم؟ اما جزو برنامه‌های اصلی کمیسیون صنعت است که ان‌شاءالله این اصلاح قانون حداکثر را بگذارند در فرایند کارشان.
سؤال: این اصلاحی که شما از آن صحبت می‌کنید، باز هم شامل ممنوعیت‌ها خواهد شد یا نه، حمایت‌ها به سمت تولید خواهد رفت؟ چگونه خواهد بود؟
سعیدی: هم ممنوعیت‌ها را خواهیم داشت، به هر حال می‌دانید در ماده ۲۳ قانون احکام دائمی این بود که موانع غیرتعرفه‌ای و غیرفنی نگذاریم، مگر در مسائل شرعی غیرمجاز، برنامه ما هم همین خواهد بود، یک نوع موانع غیرتعرفه‌ای و غیرفنی نگذاریم حالا در همان مسائلی که مطرح می‌شود، یکی این که در بحث تولید داخل و کالای ایرانی بتوانیم با فراز و نشیب‌ها آن را تلطیف و تعدیل کنیم، حالا اگر می‌خواهیم برندسازی کنیم از کالای ایرانی و کل ارزش افزوده می‌خواهد ایرانی باشد، به دولت این اختیار ممنوعیت واردات را بدهیم که بتواند از تولیدکننده داخل‌مان حمایت شود. تمام فرایندی که می‌خواهد دنبال شود و کارورز‌های صنایع دنبال آن هستند، این است که تولید داخل ضربه نبیند، در عین حال ما با مشکلات و بحران مواجه نشویم و اثربخشی آن قانون هم به حداکثر برسد. الان خلأ‌ها را درآوردیم، فکر می‌کنم که با رفع آن خلأ‌ها خیلی بتوانیم... دیتا‌های ما کامل نبود، یعنی ابهاماتی که وجود داشت و در دل قانون بود و باعث شد که مثلاً آن اثربخشی آن کم شود، اگر دیتا‌ها را جامع کنیم، اگر آن مسیر را انجام دهیم، حتماً خواهیم توانست که فرایند نظارتی مجلس را تقویت کنیم.
سؤال: آقای غزنوی، باز شدن واردات با رفع این ممنوعیت، چه اتفاقی می‌افتد اگر واردات بیشتر شود و باز شود جایی که اجرای این قانون متوقف شده؟
غزنوی: به زبان ساده بگوییم؛ اگر بخواهیم واردات داشته باشیم، باید ارز داشته باشیم. چطور می‌توانیم ارز تهیه کنیم؟ باید صادرات داشته باشیم تا در قبال آن، ارز بگیریم. صادرات از چه به وجود می‌آید؟ از تولید به وجود می‌آید. برای واردات هم ارز می‌خواهیم، هم از این طرف وقتی جنس وارد شد، مردم باید پول و ثروت داشته باشند تا آن جنس را بخرند. پس همه این مسیر‌ها می‌رسد به تولید، باید تولید داشته باشیم که کالا تولید کنیم، صادر کنیم، ارز بیاوریم و از طرفی اشتغال داشته باشیم، آنها که سر کار می‌روند پول در بیاورند، از آن پول بتوانند کالا بخرند. پس همه این موارد نشان می‌دهد که واردات باید معقول و هوشمندانه باشد. همین طور که واردات نمی‌توانیم داشته باشیم، اصلاً کالا تولید نکنیم، چطور می‌توانیم واردات داشته باشیم؟ از طرفی دنیا روی ظرفیت‌ها کار می‌کند، مثلاً فرض یک محصولی را می‌بینند چقدر در داخل تولید می‌کنند؟ مثلاً نیاز بازار هزار عدد است، حالا عددی می‌گوییم، ۸۰۰ تا تولید می‌کنیم، می‌آیند حساب می‌کنند می‌گویند ما ۲۰۰ تا از این محصول می‌خواهیم، پس اجازه واردات را فقط برای همین می‌گذارند.
سؤال: این پایش را چه کسی باید انجام دهد؟
غزنوی: این پایش را وزارت صنعت باید انجام دهد.
سؤال: آقای برادران از این پایش‌ها دارید شما؟
غزنوی: یک زمانی این کار را شروع کردیم که گفتیم دنیا بر اساس ظرفیت‌ها برنامه‌ریزی می‌کند، همین طور به اصطلاح لیبرالیشن نمی‌کنند که واردات را به صورت کامل آزاد کنند. تجربه‌های تلخی هم در دنیا بوده، به هر حال همین کشورهای شرق آسیا در دهه ۹۰ میلادی در‌ها را باز کردند، بعد چه بحران‌هایی برای آنها پیش آمد در حوزه‌های اقتصادی که ده‌ها سال طول کشید؛ آمریکای جنوبی، برزیل، آرژانتین، ونزوئلا....
سؤال: آقای مناقبی دچار بحران می‌کند واردات را؟
مناقبی : هیچ واردکننده‌ای به خود اجازه نمی‌دهد، بر خلاف این که تولید همیشه دم از این می‌زند که از من حمایت کنید، من می‌گویم واردکننده خودش از خود حمایت می‌کند، اگر تولیدی داشته باشیم که نیاز جامعه را فراهم کند، هیچ واردکننده‌ای به خود اجازه نمی‌دهد که برود سرمایه خود را به خطر بیندازد و آن کالا را بیاورد.
سؤال: آقای غزنوی این اتفاق افتاده؟
غزنوی: اصلاً این طور نیست، یک واردکننده این طور نیست که کالایی که در داخل تولید می‌شود نرود بیاورد. اتفاقاً رقابت‌های خیلی مخرب ایجاد می‌کند. آن زمانی که واردات خیلی زیاد بود، این کجا باعث بزرگ شدن تولید شد و تعداد تولید افزایش پیدا کرد و کیفیت‌ها زیاد شد؟ یک بازار و کیکی داریم محدود و مشخص، از این کیک بازار ما بخواهیم بخشی را بدهیم به کالای وارداتی، این که یک پاردوکس است، دیگر سهم تولیدکننده کم می‌شود، بنابراین تولیدکننده نمی‌تواند بزرگ شود.
مناقبی: واردات خودرو را ممنوع کردیم، چه اتفاقی افتاد؟
غزنوی: متأسفانه آقای مناقبی، بالاخره در انجمن عالی واردات هستید، هیچ وقت سمت تولید نیستید. از ابتدا هم همین طور بوده.
مناقبی: اشتباه همین است، چرا انگ می‌چسبانید به مردم؟
غزنوی: شما بالاخره انجمن واردکنندگان مواد غذایی و مواد آشامیدنی بودید، الان انجمن عالی واردات هستید، کسانی که در کنار شما هستند، واردات آرایشی، بهداشتی، نوشت‌افزار، لباس؛ از این طور مدل‌ها وارد می‌کنند، همه اینها به هر حال مزیت رقابتی دارد در کشور ما. ما امروز بزرگترین تولیدکنندگان مواد غذایی، لبنی، شیرینی و شکلات داشتیم، ولی شما در انجمن‌های اینها فعال بودید، به هر حال نمی‌توانید دفاع کنید از بخش تولید.
سؤال: آقای غزنوی وضعیت داخل مثلاً شیرینی و شکلات اگر وضعیت مناسبی باشد که واردکننده سراغش نمی‌رود که؟
غزنوی: ما شیرینی و شکلات را امروز حداقل به صد کشور دنیا شرکت‌های ما صادر می‌کنند.
مناقبی: عدد صادرات‌تان را بگویید.
غزنوی: امروز ما در شیرینی و شکلات به واسطه همین، امروز دنیا به سمت حمایت‌گری معقولانه است. ببینید چقدر کشورهای، دیگر بالاتر از آمریکا نداریم که اقتصاد باز دارد، ببینید چه طور امروز حمایت می‌کند از شرکت‌های خود. یارانه‌های بلاعوض به آنها پرداخت می‌کند. ببینید سیاست صنعتی دارد چه کار می‌کند؟
سؤال: صحبت آقای مناقبی را هم بشنویم.
مناقبی: چون این طور که این بحث پیش می‌رود، واردات به ظاهر یک غول نتراشیده، نخراشیده وحشتناک است، ولی همین جا مظلوم واقع می‌شود. یعنی همین جا که آقای غزنوی توضیح می‌دهند، حتی مثل خیلی از جا‌های دیگر بلافاصله یک انگی را می‌چسبانند. آقای غزنوی من نیمی از بدنم حداقل تولیدکننده است؛ یعنی من نمی‌دانم حضرتعالی اصلاً تولید می‌کنید یا نه؟ ولی من این افتخار را دارم که در مدت هفت ماه یک واحد تولیدی را درست کردم، به نتیجه رساندم و تولیدش را به این کشور عرضه کردم. این را بگویم که بدانید.
غزنوی: نه من تمام موضع‌های شما را سال‌هاست با آن مواجه می‌شوم، هیچ وقت شما از تولید حمایت نکردید.
مناقبی: آقای غزنوی شما فرمایش کردید من گوش کردم، عرایض بنده هم بپذیر، که اگر قرار است که بخواهیم شلوغ کنیم و مغلطه کنیم، بگویید، من بلد هستم و استاد این کار هستم. شک نکنید.
غزنوی: بله، قبول دارم شما استاد مغلطه‌کاری هستید.
مناقبی: ما بحث‌مان این‌جاست؛ امروز در تولید ما چه اتفاقی افتاده؟ آقای برادران فکر می‌کنم آمار و ارقام را شما بهتر از من بدانید، ما در بعضی از صنایع مجوز‌هایی دادیم برای ورود به ماشین‌آلات که بیش از سه برابر نیاز جامعه‌مان اجازه دادیم ماشین‌آلات آوردند؛ این درست است یا غلط است؟
برادران: نگاه کنید ما در یک مقطعی که دچار فرسودگی ماشین آلات صنعتی شدیم....
مناقبی: نه، چرا سه برابر بیشتر از نیاز داخل؟ من این را نمی‌گویم، نفرات خودتان در اصل....
سؤال: سرجمع همه صنایع را می‌گویید، چون در برخی صنایع که وضعیت و مشکل هنوز هست؟
برادران: ظرفیت تولید یک بحث است که ممکن است کسی توان تولید دارد، اما با توان مثلاً ۲۰ سال گذشته، اما این که ما باید صنایع‌مان را برای همان رقابتی شدنی که شما می‌فرمایید باید به روز کنیم، این که ما حالا ماشین‌آلات به روز جهان را بیاوریم که این در راستای مبادلات جامعه نیست.
مناقبی: من سؤالم جای دیگر بود؛ این که ما نیاز صنعت بر اساس نیاز مصرف؛ یک عدد است.
برادران: نه در مورد ماشین‌آلاتی که باید بیاید، شما چرا از محصول نهایی دفاع می‌کنید، از ماشین‌آلات صنعتی که می‌خواهد وارد شود....
مناقبی: من دفاع می‌کنم، شما فرمودید من غلط گفتم. ممنون.
برادران: من عرضم این است که در مورد ماشین‌آلات صنعتی، جزو اولویت‌های هر کشور است که ما باید برای بازسازی آن اقدام کنیم. خصوصاً در کشور ما در بسیاری از صنایع مثل نساجی؛ اصلاً دغدغه عمده ما این است که اشتغال فعلی ما وقتی باقی می‌ماند که ما ماشین‌آلات‌مان را به روز کنیم. این بحث ماشین‌آلات را به نظرم اصلاً وارد آن نشویم.
سؤال: قانون هم بحث کالای مصرفی را مطرح کرده؛ در آن بیشتر مد نظر است.
برادران: یا مواد اولیه هم شما مخالف که نیستید با مواد اولیه؟ ما هم موافقیم که مواد اولیه بیاید. ۸۲ درصد الان ما واردات فعلی کشور ما؛ مواد اولیه است. این اشکالی ندارد. آن بحث شیرینی و شکلات هم که پرسیدید، بله ما سال گذشته ۴۵۰ میلیون دلار ما صادرات شیرینی و شکلات داشتیم.
سؤال: حالا بحث شیرینی و شکلات به خاطر این مطرح شد که حالا تولیدکننده، خوب دارد تولید می‌کند، دیگر واردات، اصلاً واردکننده صرف ندارد برای او؛ سمت آن برود؟
برادران: یک نکته ظریف دارد، وقتی رسانه‌های داخلی، خارجی و انحصار رسانه با انحصار نشان‌های بزرگ جهانی می‌آیند در یک بازار مصرفی، ممکن است یک کسی تولیدی شهر خودش را نپسندیده؛ آن تولیدی که مثلاً یک بازیگر مثلاً فراملی دارد مصرف می‌کند را بپسندد. این یک ظرفیت را کم می‌کند، طبیعی است، یعنی ما نتوانستیم در نشان‌سازی تجاری، این فضا را برای تولیدکنندگان‌مان ایجاد کنیم که تبلیغات مناسبی داشته باشند، ایجاد اعتماد کنند یا موضوعی که اشاره کردند آقای غزنوی؛ موضوع درستی است. ما موضوعی به نام موضوع دامپینگ یا موضوع رقابت مخرب داریم در دنیا یا نداریم؟
مناقبی: داریم، شما فکر می‌کنید در کشور ما چنین چیزی اصلاً ایجاد می‌شود؟
برادران: ما نظری همین طور که از تولیدکننده دفاع می‌کنیم، از تاجر هم دفاع می‌کنیم. در دین ما پیامبر ما تاجر بوده، حدیث نبوی هم هست که می‌گویند ۹ دهم دین هم تجارت است. ما اصلاً روی این بحثی نداریم. در عمل ما مواجه هستیم با یک جنگ؛ یک سمتش این است که من باید بگویم واحد‌های تولیدی من تعطیل شوند، کارگران من بروند سر خانه که ما بشویم واردکننده بنزین، واردکننده خودرو، واردکننده موز، واردکننده طلا، وارد کننده فلان، ما حرف‌مان این است؛ این نگاه واردات‌محور؛ یک نگاهی است که هنوز هم مطالبه می‌کند که اجازه بده شکلات هم بیاید، اجازه بده که لوازم خانگی هم بیاید. من می‌گویم ما واقعی در نظر بگیریم اقتصاد را....
مناقبی: من می‌خواهم بگویم ما چه کردیم امروز؟ شما واردات خودرو را چه کار کردید؟ جلوی آن را بستید، منافع ملی حفظ شده؟
برادران: ما در یک مقطعی قانون به ما گفته ببندید، در یک مقطعی قانون گفته باز کنید.
مناقبی: باز نکردید، فقط حرفش را زدید.
برادران: تلاش ملی آن را ما مجری قانون هستیم، در هر صورت مجلس تعیین کننده و سیاست‌گذار است، ما مجری قانون هستیم.
مناقبی: نه مگر مجلس محترم گفتند واردات اتومبیل؛ آزاد.
برادران: ما باید یک صنعت را بزنیم بر سر تمام صنایع دیگر کشور که حالا، چون در خودرو ما نتوانستیم رضایت مردم را حاصل کنیم....
مناقبی: من در بقیه‌اش می‌گویم؛ بروم روی لوازم خانگی؟ بروم روی لوازم‌التحریر؟ بروم روی همین مواد غذایی که شما....
برادران: عمده اینها قابل دفاع است؛ هر کدام بروید، ما دفاع می‌کنیم.
مناقبی: دفاع کنید. صنایع غذایی کشور ما، من خودم، چون غذایی هستم، شما صادرات قبل از ممنوعیت صنایع غذایی را ببینید؛ امروز عدد دارد، عدد حرف می‌زند، نوشتار من و حفظ میز من که مشکلی را حل نمی‌کند. ما امروز باید ببینیم اولاً صنایع غذایی؛ صنعت شیرینی و شکلات که من می‌گویم تاج سر کل صنایع می‌تواند باشد به دلیل کاری که کرد. چه موقعی انجام شد؟ وقتی که در را باز کردیم، در باز شد افرادی که در صنعت شیرینی و شکلات کشور بودند؛ افرادی بودند که کاملاً وضعیت را متوجه شدند، یک رقیب را دیدند، با او شروع کردند به رقابت. وقتی که رقابت کردند، هم داخل را توانستند تسخیر کنند، هم به بیرون صادر کردند. این هم تجربه است. امروز صنعت خودروی ما با دلار ۵۰ هزار تومان قطعات می‌آورد، وسایل می‌آورد، بعد با دلار ۱۰۰ هزار تومان به مردم دارد کالا می‌فروشد. ما این جا منافع ملت برای ما مطرح است، منافع قشر خاص که نیست. شما مدام می‌گویید در یک جا باز شود، مردم کار کنند. مگر در بخش وارداتی، مگر من تنها کار می‌کنم. من سیستم دارم، من افراد تحصیل‌کرده دارم، من افراد آموزش دیده دارم.
سؤال: آقای مناقبی اگر این اتفاق بیفتد، چه اتفاقی در بازار می‌افتد؟ به نفع تولید خواهد بود یا نه؟
مناقبی: قطعاً به نفع تولید است.
سؤال: چگونه؟
مناقبی: من نگفتم در کشور را باز کنیم هر چه بیاید، آقای برادران آمدند، واردات قانونی کشور را روی ۲۵۰۰ قلم کالا بستیم، ممنوع کردیم، بعد می‌گوییم کول‌بری آزاد است، بعد می‌گوییم ته‌لنجی آزاد است؟ ته لنجی کجای قانون ماست؟ اگر رفتیم برای آن قانون درست کنیم بر اساس مسائل امنیتی؛ آن یک بحث جدایی است. ولی ما در قانون نداریم، تجارت باید از مسیر قانونی درست و از مبادی رسمی کشور وارد کشور شود. دولت باید از آن منتفع شود، دولت و حاکمیت باید بر آن نظارت کند، دقت کند. کیفیتش را دقت کند، قیمتش را دقت کند که مردم بتوانند بهتر از آن استفاده کنند. ما اینها را نمی‌بینیم، بعد می‌گوییم بخش قانونی متخصص را بگذاریم کنار، بعد بگوییم ته‌لنجی کالا بیاوریم. ته‌لنجی معنی دارد. ته لنجی اگر قانون را بخوانیم، من که به قانون خیلی وارد نیستم، ولی دوستان وارد هستند به قانون، بخوانند. ته‌لنجی یک معنی و مفهوم دارد. ته‌لنجی که نمی‌شود یک لنج کامل جنس بیاید، ته‌لنجی می‌گفتند آن برنج، روغن و آن چیزی که آن ته مانده بوده وقتی که می‌آیند ملوان‌ها و جاشو‌ها می‌توانند آن را برای خانه خود ببرند، نه این که یخچال فریزر برداریم بیاوریم و بعد بیاوریم به بازار. امروز مگر یخچال فریزر در کشور ما ممنوع نیست ورودش؟ می‌شود به من بگویید آخرین مدلش؛ بارکدش را بزنید ببینید تولیدش چه زمانی است؟ همین امروز می‌گویید مواد غذایی را ممنوع کردیم. قبول است ممنوع کردیم. شما در همه شلف‌های مغازه‌ها، در سوپرمارکت‌ها کالا‌های تولید ما؛ روز را می‌توانید ببینید؟ به انضمام این که امروز داریم یک لطمه‌ای به مصرف کننده می‌زنیم که کالای قاچاق یا کالایی که از مسیر غیر می‌آید یا کالای فیکی که تولید می‌شود، امروز بازار ما را تسخیر کرده است. تولیدکننده از وارد کننده قانونی لطمه نمی‌بیند، بر خلاف فرمایش آقای غزنوی که فرمودند که وارد کننده؛ مخل آسایش است، نه واردکننده قانونی؛ قابل مهار کردن است توسط حاکمیت.
سؤال: آقای غزنوی ما جمع بندی شما را هم بشنویم. چطور می‌شود حمایت کرد بحث تولید را با انقضای این قانون؟
غزنوی: یک نکته‌ای آقای مناقبی فرمودند، قبول دارم، کشورهای دنیا حتی برای حفظ سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام شده، رقابت بیش از حد هم اجازه نمی‌دهند در کشورشان انجام شود. مثلاً در ژاپن شش خودروساز داریم. در کره جنوبی؛ دو خودروساز داریم، در آلمان؛ پنج خودروساز، در فرانسه؛ سه خودروساز، ولی در ایران من حساب کردم حدود ۱۵ خودروساز است. این که مجوز بخواهیم بدهیم آن مقیاس بهینه تولید را رعایت نکنیم، این هم یک کاری است که به هر حال وزارت صنایع باید در این رابطه برنامه‌ریزی کند. در رابطه با این که فرمودند واردکننده هم نیرو دارد؛ تنها نیستند. بله نیرو دارد، ولی یک واردکننده چند نیرو دارد؟ یک تولیدکننده چند نیرو دارد؟ ما امروز شرکت‌هایی داریم که یک کارآفرین ۵۲ هزار نفر سر سفره‌اش نشسته‌اند، یک واردکننده تا ببیند شرایط به هر حال تغییر پیدا کرده، کرکره را می‌کشد پایین؛ چهار تا پنج نفر، ۱۰ نفر، صد نفر هم سر کار هستند، اینها می‌روند مشغول یک کار، ولی یک تولیدکننده‌ای که ۲۰هزار نفر، ۴۰ هزار نفر، ۵۰ هزار نفر نیرو دارد؛ در زنجیره ارزش آن، صد‌ها هزار نفر حتی برای یک شرکت، امروز شرکت تولیدکننده‌ای در کشور داریم که حداقل ۲۵۰ هزار نفر در زنجیره ارزش آن، فعالیت می‌کنند.
مناقبی: چند تا از این تولیدکننده‌ها را داریم؟
غزنوی: خیلی داریم. حداقل صد شرکت این طور داریم که مهمتر از این زنجیره‌های ارزش است که یک واردکننده اگر حالا به فرمایش آقای مناقبی که فرمودند کالایی که در تولید داخل دارد، یک واردکننده نیاورد که ما دست واردکننده را هم می‌بوسیم. به اندازه‌ای که ما تولید نمی‌کنیم وارد کند، مردم در رفاه قرار بگیرند؛ این بهترین کاری است که انجام می‌شود داد، اما چه کار باید کرد؟ قبلاً هم گفتیم هیچ راهی غیر از تدوین سیاست صنعتی که یک برنامه راهبردی بلندمدت که ادامه‌دار باشد، نه این که یک سال در واردات را ببندیم، یک سال باز کنیم، هیچ سیاست صنعتی این طور پیروز نمی‌تواند شود. کشور ما صنعتی نمی‌تواند شود. باید این راهبرد را داشته باشیم. وزارت صنعت مکلف شده در برنامه هفتم، ان‌شاءالله این سیاست صنعتی را داشته باشیم، مورد توافق همه بزرگان هم باشد که ان‌شاءالله بتوانیم در یک زمانی که لازم است بتوانیم آن سیاست را پیاده کنیم، تکلیف همه روشن شود.
سؤال: ببینیم آقای برادران این کار را کردند برای این قضیه؟ آقای برادران چطور می‌خواهید از تولید حمایت کنید؟
برادران: تکلیفی که در برنامه هفتم جایگزین می‌شود این است که ما از محدودیت واردات به جای ممنوعیت واردات استفاده کنیم و همزمان ما برای هر رشته فعالیت، برنامه کسب و کار مشخص داشته باشیم. ما در حوزه صنایع عمومی، الان بیش از ۲۰ برنامه راهبردی را با کمک خود انجمن تولیدکنندگان و مجموعه‌های ذیربط آماده کردیم. در آن هم موضوع صادرات و هم موضوع واردات؛ توأمان دیده شده. ما همان طور که آقای مناقبی گفتند، واقعاً مطلق مخالف این هستیم که بخواهد واردات منع شود. بحث این است که ما از این روش‌های مطلق؛ ممنوع کردن در سال ۹۸، مطلق آزاد کردن مثلاً در سال ۱۴۰۳؛ این تکانه دارد، یعنی ما باید پلکانی؛ روش‌هایی استفاده کنیم. الان تلاش می‌کنیم که به جای محرومیت؛ همان طور قانون به ما اجازه داده در تعرفه استفاده کنیم. البته در تعرفه، دوستان تشریف دارند؛ اتاق بازرگانی، تعاون و مجموعه‌های مختلف، عمدتاً باز ما آن جا هم در کارگروه ماده یک، یعنی ما هفته گذشته برای این که کالایی که در داخل کشور داریم؛ مثل مثلاً پارچه. ما درخواست داشتیم که افزایش تعرفه صورت بگیرد؛ عمدتاً مخالف هستند، چون ترکیب؛ یک رأی صمت دارد، عمدتاً هم اتاق بازرگانی هم اتاق تعاون، هم بانک و هم ستاد قاچاق؛ اینها عمدتاً طرفدار تعرفه پایین هستند. با تعرفه پایین نمی‌شود حمایت از تولید کرد.
سؤال: تعرفه بالا هم باز قاچاق می‌شود؟
برادران: در مواد اولیه ما واقعاً حساسیت نداریم؛ هم تعرفه پایین باشد، هم واردات؛ هر طور که بیاید. در محصولات نهایی اشاره کردم بازار‌های هر کشوری هر وقت کشورهای همسایه این اختیار را به ما دادند؛ ترکیه این اختیار را به ما داد که بازارش در اختیار ما، ما هم متقابلاً این کار را انجام خواهیم داد. اما این که می‌بینیم بعضی وقت‌ها تراز ما با آنها منفی می‌شود، نیازمند این است که ما حمایت‌هایمان را از تولید بیشتر کنیم و این حمایت از تولید به معنای مخالفت با مردم نیست. ما کشوری هستیم که تکانه زیاد داریم، تسهیلات مالی به تولیدکننده نمی‌دهیم، مالیات دچار چالش است، در حوزه‌های قاچاق، دچار چالش هستیم. پاداش صادراتی نمی‌دهیم، بعد می‌خواهیم تولیدکننده ما حداقل‌ها را هم یک مرتبه از او بگیریم. ما پیشنهادمان این است که به صورت پلکانی و پیشنهادمان را به ستاد هماهنگی اقتصادی سران قوا ارائه کردیم.
