به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاه گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا وسیما به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی؛ در اواخر سال ۲۰۱۹، گزارشهایی از ویروس کرونا در چین منتشر شد که به سرعت به یک همه گیری جهانی با میلیون‌ها مبتلا و صد‌ها هزار تلفات در سراسر جهان تبدیل شد.
در انتهای سال ۲۰۲۰ تعداد مبتلایان به کرونا به حدود ۸۴ میلیون نفر و مرگ و میر ناشی از آن به بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر رسید. با شیوع ویروس کرونا و کاهش سفر‌ها و همچنین تعطیل شدن مراکز گردشگری، انتظار می‌رفت که محیط زیست دریایی فرصت بازسازی خود را پیدا کند، اما تولید زباله‌های مربوط به تجهیزات محافظت فردی نظیر ماسک و دستکش و حجم زیاد شوینده‌ها و مواد شیمیایی آلاینده محیط‌زیست، بلای دوباره‌ای به جان محیط زیست دریایی انداخت.
هرساله ۸ میلیون تن زباله پلاستیکی به اقیانوس‌ها راه می‌یابد. هم اکنون این بحران قدیمی در سایه کروناویروس شکل جدیدی پیدا کرده و مصرف روزانه ماسک‌های جراحی و پلاستیک‌های یکبار مصرف موجب بحران جدید در آلودگی پلاستیک اقیانوس‌ها می‌شود. کرونا نخستین بیماری عالم گیر است که در آن از پلاستیک و وسایل یک بار مصرف به طور گسترده استفاده می‌شود.
امروزه در سطح جهانی، مقررات و توصیه‌های بهداشتی در بسیاری از کشور‌ها به استفاده از تجهیزات حفاظت فردی یکبار مصرف در مراقبت‌های بهداشتی حرفه ای، مراقبت در منزل و مراقبت همگانی تأکید دارد. به عنوان مثال علاوه بر ماسک و دستکش ها، کیسه ها، ظروف، کارد و چنگال پلاستیکی برای کار ایمن رستوران‌ها و سایر مشاغل مورد استفاده قرار می‌گیرد. در نتیجه و بدون وجود دستورالعمل‌های روشن و سیستم‌های دفع پسماند، اخبار و رسانه ها در سراسر جهان از افزایش مصرف ماسک، دستکش، روکش و سایر موارد محافظت شخصی و پلاستیک‌های یکبار مصرف در سواحل دریا‌ها و رودخانه‌ها گزارش می‌کنند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که استفاده گسترده از تجهیزات حفاظت شخصی و دفع نامناسب این مواد یکبار مصرف، ممکن است باعث تغییر منابع اصلی آلودگی بستر‌های دریا شود و به طور بالقوه باعث افزایش آلودگی پلاستیک در آینده نزدیک شود.
با گسترش عالم گیری کرونا استفاده از تجهیزات حفاظت فردی و ظروف یکبار مصرف بیشتر می‌شود که به نوبه خود به منبع آلودگی پلاستیکی تبدیل می‌شوند و شیوه‌های نامناسب مدیریت پسماند و دفع نامناسب تجهیزات حفاظت فردی و سایر مواد پلاستیکی می‌تواند منجر به عواقب جبران ناپذیری برای تنوع زیستی در محیط‌های دریایی شود.
از عواقب دیگر شیوع ویروس کرونا این بوده که برنامه‌های پایش محیط‌های دریایی در سطح ملی و جهانی احتمالاً تحت تأثیر شیوع کرونا قرار گرفته اند و بسیاری از کشور‌ها مجبور به متوقف کردن عملیات میدانی پایش دریایی خود شده اند. علاوه بر این برخی از تجهیزات حفاظت فردی یک بار مصرف مانند دستکش، ماسک، و سایر موارد معادل آن در برنامه‌های پایش بستر دریا، سواحل، رودخانه‌ها گنجانده نشده است که در صورت حفظ جداول طبقه بندی زباله‌های دریایی فعلی، ممکن است به عنوان منبع آلودگی تشخیص داده نشوند. بنابراین پیشنهاد می‌شود در برنامه‌های پایش بستر‌های دریایی، طبقه بندی خاصی برای اقلام تجهیزات حفاظت شخصی در نظر گرفته شود تا منابع آلودگی بستر به درستی شناسایی شوند، که در طراحی راه حل‌های کاهش مصرف پلاستیک در محیط و ارزیابی تأثیرات غیرمستقیم شیوع کرونا در اکوسیستم‌های دریایی ضروری است.
در کوتاه مدت، اثرات کرونا بر سلامت اقیانوس به دلیل کاهش فشار‌های مختلف بخشی که منجر به آلودگی، صید بی رویه، از بین رفتن، تبدیل زیستگاه، معرفی گونه‌های مهاجم و تأثیرات تغییرات آب و هوایی می‌شود، تا حد زیادی مثبت بوده است. در حالی که دریا‌ها ممکن است از مزایای کوتاه مدت این اپیدمی برخوردار باشد، معیشت و امنیت غذایی ده‌ها یا حتی صد‌ها میلیون نفر تحت تأثیر جدی قرار گرفته است.
شواهدی وجود دارد که بیانگر کاهش چشمگیر در شیلات، کشتیرانی، گردشگری ساحلی، توسعه سواحل و استخراج نفت و گاز در سطح جهانی است. در یک نظرسنجی غیررسمی اخیر که توسط اکونومیست طی یکی از وبینار‌های ابتکار جهانی اقیانوسی انجام شد، شرکت کنندگان بخش‌های اقیانوسی را با کاهش گردشگری ۷۰.۷ درصد، شیلات ۱۰.۴ درصد، نفت و گاز دریایی ۷.۲ درصد، حمل و نقل ۶.۲ درصد، منابع تجدید پذیر دریایی ۲.۹ درصد و پرورش آبزیان ۲.۶ درصد بیشتر تحت تأثیر کرونا دانستند.
کاهش در ترافیک حمل و نقل باعث کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای در این بخش می‌شود. حمل و نقل بین المللی حدود ۲.۵ درصد از سهم انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را برعهده دارد. کاهش گاز‌های گلخانه‌ای با کاهش سرعت اسیدی شدن، گرم شدن و از بین بردن فقر اکسیژن به اقیانوس‌ها سود می‌رساند، اما اگر پایدار نماند، تأثیر کلی آن متوسط خواهدبود.
محدودیت‌های ایجاد شده در گردشگری در کوتاه مدت منجر به کاهش فشار ناشی از فعالیت‌هایی مانند قایقرانی، غواصی و همچنین کاهش میزان انتشار فاضلاب از هتل‌های ساحلی که عمدتا خالی از سکنه هستند شده است که بدون شک مزایایی برای اکوسیستم‌های ساحلی دارد.
به عنوان مثال، گفته می‌شود در بریتانیا (با جمعیت حدود ۶۶ میلیون نفر) اگر هر شهروند از یک ماسک در روز استفاده کند، روزانه حدود ۶۰ تن زباله پلاستیکی آلوده تولید می‌شود.
ماسک‌های توصیه شده N۹۵ از پلاستیک‌هایی مانند پلی پروپیلن (PP) و پلی اتیلن ترفتالات (PET) ساخته شده اند. به طور مشابه، دستکش‌ها و ماسک‌های جراحی از مواد غیر بافته شده که اغلب از پلیمر‌هایی مانند پلی اتیلن (PE) ، PP و PET هستند. چنین ماسک‌هایی احتمالاً به قطعات ریز پلاستیک کوچکتر تجزیه می‌شوند. بنابراین، دفع چنین مواردی در محیط‌های باز «داستان پایان ناپذیر» پلاستیک در محیط را به بشریت تحمیل می‌کند.
تولید دستکش برای محیط زیست مضر است. به عنوان مثال در تایلند، کل انتشار کربن ناشی از تولید ۲۰۰ قطعه دستکش لاستیکی حدود ۴۲ کیلوگرم CO۲ است که با توجه به برآورد مصرف ماهانه توصیه شده ۶۵ میلیارد دستکش در سطح جهان، میزان کربن منتشر شده ۱۰۱۰ × ۴۴/۱ معادل CO۲ یعنی معادل ۱۴ مگاتن CO۲ خواهد بود.
با توجه به اینکه زباله‌های جامد پزشکی و شهری تولید شده در هنگام بیماری همه گیر کرونا به عنوان زباله‌های عفونی در نظر گرفته می‌شوند، سوزاندن و دفن زباله نسبت به بازیافت آن در اولویت است، که این مساله منجر به وخامت کیفیت هوا در یک دوره میان مدت و بلند مدت خواهد شد. گاز‌های گلخانه ای، مانند CO۲ و CH۴، در هنگام تجزیه زباله های پلاستیکی در محل‌های دفن زباله، یا در هنگام سوزاندن ضایعات پلاستیک به مقدار قابل توجهی آزاد می‌شوند.
ماسک‌های صورت به طور معمول حاوی پلی پروپیلن (PP) هستند که به دلیل ترکیب آبگریز میکروالیاف ها، به عنوان یک لایه محافظ در برابر قطرات مایع بدن عمل می‌کنند. ماسک‌های صورت پیچیده و گران قیمت دیگر شامل پلی اورتان (PUR) و / یا پلی اکریلونیتریل (PAN) است. یکی از محققان فرانسوی، در هنگام غواصی در دریای مدیترانه با مقادیر زیادی دستکش لاتکس، ماسک صورت و بطری‌های ضد عفونی کننده دست روبرو شد. این نوع زباله‌ها را می‌توان به عنوان "زباله "COVID در نظر گرفت که نشانگر نوع جدیدی از آلودگی است که به مشکل پلاستیکی موجود اضافه می‌شود.
بر اساس ارزیابی سازمان ملل، اثرات منفی ریختن زباله‌های پلاستیکی بر صنایع شیلات، گردشگری و حمل و نقل دریایی، سالانه حدود ۴۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.
همه گیری ویروس کرونا ضعف سیستم جهانی مدیریت پسماند را آشکار کرده است. تولید بیش از پیش تجهیزات محافظت شخصی در مقابل کرونا، آسیب‌های جانبی زیست محیطی بویژه به اقیانوس‌ها وارد می‌کند. صندوق جهانی حیات وحش تخمین می‌زند که اگر فقط یک درصد ازیک میلیارد ماسک مورد استفاده در ایتالیا هر ماه به طور نامناسب کنار گذاشته شود، می‌تواند منجر به جمع شدن ۱۰ میلیون ماسک پلاستیکی در محیط و موجب آلودگی بی سابقه‌ای شود. تخمین زده می شود کویید ۱۹ استفاده ماهانه ۱۲۹ میلیارد ماسک صورت و ۶۵ میلیارد دستکش در سطح جهان به دنبال دارد .
پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی ایران با دارا بودن کشتی تحقیقاتی از سال ۱۳۹۶، اقدام به پایش خلیج فارس و دریای عمان نموده و با داشتن داده‌های پایه کیفیت آب و رسوب قبل از شیوع کرونا و جمع آوری داده های مشابه پس از شیوع کرونا می‌تواند مرجعی معتبر جهت ارزیابی تاثیر کرونا بر آلودگی دریا‌های پیرامونی باشد.
