در برنامه هفتم توسعه، تصویب شده است که اجازه داده شود ۰.۲ درصد از مساحت کشور برای افزودن به محیط سکونتگاهی مخصوص شود، که این اقدام به تعداد حدود ۳۳۰ هزار هکتار زمین برای مسکن فراهم می‌کند. اما اینکه این طرح به چه اندازه قابلیت اجرا دارد، یا اینکه زمین‌های ۰.۲ درصد از مساحت کشور به چه نحوه‌ای تعریف شده‌اند و آیا مشکلاتی همچون عرضه خدمات شهری از جمله آب، برق، گاز و غیره پیش خواهد آمد یا خیر، موضوعی است که در برنامه هفتم توسعه به آن پرداخته نشده است.
از سوی دیگر تجربه طرح‌های دیگر مسکن مانند نهضت ملی و مسکن مهر در عمل نشان داده که به فرض برنامه ریزی دقیق تئوری یک طرح، اما در اجرا با مشکلات پیش پینی نشده‌ای مانند عدم همکاری بانک‌ها در ارائه وام یا بدعهدی پیمانکاران بر سر تحویل پروژه‌ها پیش می‌آید که موفقیت چنین طرح‌هایی را با، اما و اگر همراه می‌کند.
مجید گودرزی، کارشناس بازار مسکن در خصوص مصوبه برنامه هفتم توسعه گفت: مشکلات حوزه مسکن چندوجهی بوده و زمین مشکل عمده آن است و از آنجایی که ۶۰ درصد بهای تمام شده مسکن به قیمت زمین تعلق دارد، اگر شرایط برای تامین زمین رایگان برای مردم فراهم شود بخش عمده‌ای از مشکلات مسکن حل شده است.
وی افزود: برخلاف بسیاری از کارشناسان که معتقدند ما با مشکل زمین روبه رو هستیم باید گفت که اصلا با کمبود زمین مواجه نیستیم و اگر یک درصد از مساحت زمین‌ها اختصاص به ساخت و ساز داده شود یعنی به هر ایرانی ۱۹۶ متر زمین می‌رسد و برای هر خانواده ۴ نفره حدود ۸۰۰ متر زمین قابل واگذاری است.
به گفته این کارشناس مسکن، کمبود زمین به صورت عمدی از سوی دولت‌های قبل اعمال شده است؛ به طوری که آقای عبدالعلی زاده، وزیر مسکن دولت خاتمی شفاف اعلام کرده بود که بنده دستور دادم حتی یک وجب به حریم شهر‌ها اضافه نشود. این در حالی است که در دولت رئیسی اتفاق خوبی در حوزه واگذاری زمین‌ها رخ داد و مصوبه ایجاد ۵۷ شهر جدید و همچنین طرح واگذاری زمین رایگان با مشوق فرزندآوری صادر شد. همچنین در برنامه هفتم توسعه آمده است ۲ دهم درصد از مساحت کشور به محیط سکونتگاهی افزوده شود که نشان می‌دهد بخش بزرگی از کمبود عمدی زمین به مردم تحمیل شده است.
گودرزی به مشکلات حوزه مالی در مسکن اشاره کرد و افزود: بخش بزرگی از مشکلات مسکن مربوط به مسائل مالی است. به طوری که ایران رکورددار ارائه بدترین نوع وام مسکن به متقاضیان دردنیا است. چراکه متقاضیان وام برای دریافت تسهیلات ۴۸۰ میلیون تومانی مسکن، باید یک چهارم مبلغ وام (۱۲۰ میلیون تومان) را به عنوان اوراق به دولت یا بانک‌ها پرداخت کنند که عملا در اختیار وام گیرنده نیست، اما بانک‌ها هم سود و هم اقساط وام‌هایی که پرداخت نکردند را هم از متقاضیان دریافت می‌کنند.
این کارشناس حوزه مسکن ادامه داد: مشکل دیگر مسکن به فقر شدید قوانین حوزه مسکن برمی گردد؛ به طوری که تا سال گذشته حتی یک بند قانونی برای ساماندهی بازار مسکن وجود نداشت و مصوب نشده بود.
وی ورود بانک‌ها به حوزه مسکن را موجب اخلال بازار مسکن خواند و اظهار داشت: بانک‌ها تا زمانی که اطمینان حاصل نکنند می‌توانند در بازار مسکن حدود ۹۰ درصد سود کنند هرگز وام ۲۳ درصدی پرداخت نخواهند کرد و عدم پرداخت تسهیلات هم قدرت خرید مردم را برای خرید خانه کاهش می‌دهد.
هوشنگ فروغمند اعرابی، دیگر کارشناس مسکن در خصوص شیوه اجرای مصوبه برنامه هفتم توسعه به خبرنگار تابناک گفت: کسانی که تخصص کافی دراین حوزه ندارند درحوزه مسکن نظرکارشناسی می‌دهند، درحالیکه مسکن از لحاظ جغرافیایی، فرهنگ و زبان در هر منطقه مختصات ویژه خود را دارد، خصوصا درکشور ما که تنوع جغرافیایی و گونه‌های زبانی مختلف وجود دارد نمی‌توان برای همه اقشار یک نسخه واحد پیچید.
وی افزود: محاسبه کلی ریاضی نمی‌تواند نسخه‌ای واحد برای کل جمعیت ایران در بخش مسکن ارائه دهد؛ بنابراین تا وقتی این نگاه تغییر نکند راه‌هایی برای ایجاد بحران‌های جدید به وجود می‌آید. این در حالی است که تا چندی پیش نگاه جزئی نگر و طرح‌هایی برای هر شهر جای آن را گرفت که این نسخه هم جواب نداد بنابراین نمی‌توان یک خط کلی ترسیم کرد و انتظار داشت مشکلات مسکن حل شود. درحالیکه در روش‌های جدید راهبرد‌هایی تعریف می‌شود که مختصات زبان، فرهنگ و جغرافیایی خاص هر منطقه درنظر گرفته می‌شود.
فروغمند اعرابی اظهار کرد: باوجود رانت‌های مختلفی که درحوزه مسکن داده شد، اما شاهد هستیم که خانه سازی انجام شده، اما تعداد خانه‌های خالی هم زیاد است و متاسفانه به سکونت منجر نشده و قیمت مسکن هم کاهشی نشده است. از سوی دیگر دراین طرح‌ها معمولا دهک‌های پایین جامعه درنظر گرفته می‌شوند و قشر متوسط جامعه خارج از از برنامه ریزی‌های دولتی هستند.
به گفته این کارشناس مسکن، نگاه دستوری و غیر واقع بینانه نسبت به مسکن و معماری و زیست انسانی در شهر‌ها، مشکل امروز مسکن است و نباید نگاه ریاضی وار و محاسباتی به مسکن داشت.
