محمد تقوی امروز ۲۱ مهرماه در رویداد «این شرح بی‌نهایت» که به مناسبت بزرگداشت حافظ در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی برگزار شد، اظهار کرد: جایگاه حافظ در ادبیات فارسی باعث شده از منظرهای مختلف به اشعار وی پرداخته شود. اما مشکل شعر حافظ چیست؟ اگر بتوانیم با تعریف خاص، به تناقض‌گویی‌ها در اشعار حافظ نگاه کنیم، ممکن است این تناقض‌ها حل شوند. عده‌ای شخصیت حافظ را درک نکرده و او را عارف یا حافظ قرآن و حتی عده‌ای او را ملحد می‌دانند که این موضوع باعث شنیدن گفته‌های ضد و نقیض شده است.
وی افزود: اگر ویژگی خاصی برای اشعار حافظ در نظر بگیریم، مشکلات مربوط به درک اشعار او حل خواهد شد و ابهامات اشعار این شاعر برطرف می‌شود. اشعارحافظ بازتاب‌دهنده دوران حیات او و تأثیرپذیر از دوره پرآشوب زمانه‌اش است و این بی‌ثباتی شخصیت، اندیشه و احساسات محصول شرایط آن دوران محسوب می‌شود.
تقوی ادامه داد: حافظ در شعر خود یک شخصیت شاعرانه از خود به ما عرضه نمی‌کند از تجربه‌های زیستی و دغدغه‌های شخصی خود گزارش می‌دهد و از سیاست دوران خود نیز سخن می‌گوید به همین دلیل، شعر حافظ یکی از سیاسی‌ترین اشعار کلاسیک فارسی شناخته می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: «من» در اشعار حافظ منظور بشریت است، لذا سطوح چندگانه را در اشعار حافظ شاهد هستیم و از آنجا که شعر حافظ به سطوح چندگانه تقسیم شده است، همین امر باعث شده شخصیت چند وجهی از حافظ ببینیم.
وی عنوان کرد: در حوزه غزلیات نیز ۳ دسته غزل از حافظ در خصوص انتقال پیام داریم و این سه‌گانگی در غزلیات حافظ باعث سردرگمی شده است؛ دسته اول خالص عرفانی، دسته دوم خالص عاشقانه و دسته سوم غزلیاتی است که در نوسان بین عرفان و عاشقانه است و بیشترین دعوا سر شخصیت حافظ از دسته سوم، یعنی نوسانات بین عرفان و عاشقانه ناشی می‌شود.
کیفیت اشعار برای حافظ بسیار مهم بود
تقوی خاطرنشان کرد: برای حافظ کیفیت اشعار بسیار مهم بوده و توجه به ریزه‌کاری‌های هنر شعر باعث شده تعداد محدودی شعر از او باقی بماند. حافظ طی ۴۸ سال، حدود ۴۹۰ غزل سروده، که حساسیت نسبت به کیفیت آن‌ها باعث حذف و جابجایی برخی غزلیات شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: حساسیت‌های حافظ به آسیب‌های سیاسی، اخلاقی و اجتماعی و همچنین به ریاکاری، بسیار زیاد بوده و او در اشعار خود به شدت با این خصلت‌ها مقابله کرده است.
وی با اشاره به تعبیر «لسان الغیب» از شخصیت حافظ افزود: براساس دیدگاه‌های عرفانی منظور از غیب در لسان الغیب، سخن از غیب گفتن است و این واژه در دیدگاه دیگر منظور از غیب، غیب وجود انسان، تبیین اندیشه، بعد ناشناخته و به زبان آوردن افکار است؛ این در واقع همان موضوع را دربردارد که شعر و هنر برای شناخت بعد ناشناخته است و در بیانی معروف انسان‌هایی که نتوانستند شاعر شوند، فیلسوف شدند.
فضاسازی عنصر کلیدی شعر حافظ است
تقوی گفت: در ادبیات مقوله‌ای به نام فضاسازی داریم که خواننده با فهم این فضا، درک بهتری از اشعار می‌یابد. فضاسازی عنصر کلیدی شعر حافظ است، لذا دیدگاه حافظ نسبت به خلقت بشر، بسیاری از مشکلات در فهم اشعارش را برطرف می‌کند.
انتهای پیام
