داوطلبان کنکور کارشناسی ارشد و دکترا در سال جاری، در تاریخ ۱۹ مهرماه با مصوبه‌ای از سوی سازمان سنجش مواجه شدند که مسیر تحصیل آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سازمان سنجش اعلام کرده است که پذیرفته‌شدگان دوره روزانه کنکور ارشد ۱۴۰۳ در صورت انصراف، قادر به شرکت در کنکور ۱۴۰۴ نخواهند بود. این مصوبه در حالی به اطلاع عموم رسید که مهلت انتخاب رشته تا ۲۱ خردادماه به پایان رسیده بود و هیچ خبری از این تصمیم وجود نداشت. اکنون داوطلبان ارشد و دکترا اعلام می‌کنند که نه تنها این موضوع در دفترچه انتخاب رشته ذکر نشده بود، بلکه استعلام از خود سازمان سنجش نیز بر خلاف مصوبه اخیر بوده است.
داوطلبان سازمان سنجش می‌گویند بارها از سازمان سنجش درباره شرایط محرومشدن دانشجویان انصرافی استعلام شده و هربار به آنها اعلام شده که از کنکور سال جاری محروم نمیشوند.
اعتراض داوطلبان ارشد و دکترا که حالا با هشتگ «رفع محرومیت
کنکور ارشد» در
شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها دست‌به‌دست می‌شود، مربوط به مصوبه جدید سازمان سنجش است که طبق آن پذیرفته‌شدگان روزانه مقطع ارشد و دکترا از شرکت دوباره در کنکور منع شدند. داوطلبان می‌گویند، این قانون بعد از انتخاب رشته ارشد و دکترا به آنها اعلام شده و نباید عطف به‌ماسبق شود.
سرپرست سازمان سنجش در این اطلاعیه اعلام کرده بود که پذیرفته‌شدگان دوره‌های روزانه آموزش رایگان آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۳، چه در دانشگاه یا موسسه قبولی ثبت‌نام کرده و چه ثبت‌نام نکرده باشند، اجازه شرکت مجدد در آزمون سال ۱۴۰۴ را ندارند. این داوطلبان برای شرکت مجدد در آزمون سال ۱۴۰۵ و بعد از آن، باید تا پایان زمان ثبت‌نام آزمون، از دانشگاه یا موسسه قبولی انصراف قطعی دهند.
کارزاری خطاب به سازمان سنجش
داوطلبانی که به این مصوبه اعتراض داشتند کارزاری به‌نام «اعتراض به محرومیت از شرکت در کنکور ارشد ۱۴۰۴ برای قبولی‌های روزانه ۱۴۰۳» به‌راه انداختند و در آن از رئیس سازمان سنجش درخواست کردند که این قانون را برای سال جاری لغو کنند. در متن این کارزار به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره و نوشته شده است: «این قانون، که طبق مصوبه جلسه ۲۰۹ شورای ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور در تاریخ ششم شهریورماه ۱۴۰۳ اعلام شده، بدون اطلاع‌رسانی مناسب و پس از انتشار دفترچه انتخاب رشته و فرآیند انتخاب رشته ۱۴۰۳ به اجرا درآمده است.
عدم ذکر این قانون در دفترچه‌های ثبت‌نام و
انتخاب رشته کنکور ارشد ۱۴۰۳ باعث شده است که سرنوشت بسیاری از دانشجویان به خطر بیفتد. حتی برخی از این دانشجویان با اتکا به قانون پیشین در دانشگاه ثبت‌نام نکرده یا انصراف داده‌اند و باتوجه به عدم اطلاع‌رسانی به‌موقع سازمان سنجش، متضرر شده‌اند؛ به‌طوری‌که اکنون نه می‌توانند در کنکور ارشد ۱۴۰۴ شرکت کنند و نه می‌توانند برای امسال در دانشگاهی که برای مقطع ارشد پذیرفته شده‌اند وارد شوند.»
خبری از محرومیت در دفترچه نبود
حمید، داوطلب ارشد زبان انگلیسی است و می‌گوید از اسفندماه سال ۱۳۹۹ بود که دیوان عدالت قانون محرومیت داوطلبان ارشد و دکترا را لغو کرد تا امسال هم ادامه داشت: «ما سال گذشته که دفترچه شرکت در آزمون را گرفتیم، آن را خواندیم و خبری از محرومیت نبود. بعد از انتخاب رشته، من تمام دفترچه را خواندم، نوشته بود پذیرفته‌شدگان سال ۱۴۰۳ چه ثبت‌نام کنند و چه نکنند، می‌توانند در کنکور سال آینده شرکت کنند. به همین دلیل در کنکور ثبت‌نام کردیم و در دوره روزانه قبول شدیم.»
یکی از دلایل او برای انصراف از ثبت‌نام در رشته پذیرفته شده، دوری از شهر محل کار زندگی است: «من ساکن اهوازم اما دانشگاه علوم دریایی چابهار قبول شدم که مسافت زیادی دارد. علاوه بر این در آزمون
آموزش و پرورش هم پذیرفته شدم اما با من همکاری نمی‌کنند که بتوانم در شهر دیگری تحصیل کنم. من حتی اگر در شهر خودم هم قبول می‌شدم، نمی‌توانستم به دانشگاه بروم.»
حمید مانند بسیاری از داوطلبان دیگر برای شرکت در کنکور ارشد هزینه زیادی کرد: «بسیاری از داوطلبانی که مشکل سربازی دارند، اگر نتوانند در کنکور سال آینده شرکت کنند، باید به خدمت اعزام شوند. درخواست ما فقط این است که بتوانیم در کنکور سال آینده شرکت کنیم. اگر از قبل می‌گفتند به‌عنوان قانون آن را می‌پذیرفتیم، اما حالا شهریورماه مصوبه آن داده شده و ۱۹ مهرماه سازمان سنجش اعلام کرد که پذیرفته‌شدگان انصرافی از دوره روزانه محروم می‌شوند. چرا قانون عطف به ماسبق شده است؟»
او شنبه همین هفته برای ثبت شکایت از سازمان سنجش به دیوان عدالت اداری مراجعه کرد، اما روند آن ماه‌ها طول می‌کشد: «شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌گوید که ما این موضوع را برای سال دیگر مطرح کردیم، دیوان عدالت اداری هم حق را به ما می‌دهد و حالا فقط رئیس سازمان سنجش است که تاکید می‌کند باید محروم شوید.»
انتقاد کمیسیون آموزش مجلس از تصمیم سازمان سنجش
در پاسخ به این پیگیری‌ها، احسان عظیمی‌راد، عضو کمیسیون آموزش مجلس اعلام کرد: «متاسفانه تصمیمات خلق‌الساعه توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی و اجرای سریع توسط سازمان سنجش و ارزشیابی نظام آموزشی کشور، همه مقاطع تحصیلی کنکور را به‌هم ریخته است. دسته گل جدید شورا، محرومیت دانشجویان کنکور ارشد است. دبیرخانه شورا و سازمان ملی سنجش، نیازمند خانه‌تکانی اساسی و فوری است.»
روندی بسیار ناعادلانه
مصوبه تازه سازمان سنجش فقط محدود به داوطلبان ارشد نیست و داوطلبان مقطع دکترا در صورت پذیرش در دوره روزانه و انصراف از آن، ازکنکور سال آینده محروم می‌شوند. محمدرضا داوطلب مقطع دکترای رشته مهندسی صنایع است و می‌گوید، انتخاب رشته دانشجویان دکترا در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ به اتمام رسید اما در دفترچه آن هیچ بندی درباره این موضوع وجود نداشت:
«متاسفانه در اطلاعیه ۲۵ مهرماه سازمان سنجش، این داوطلبان محروم اعلام شدند و این کار اصلاً عادلانه و قانونی نیست. ما از نمایندگان مجلس، شورای عالی انقلاب فرهنگی و سایر دستگاه‌ها پیگیری کردیم اما هیچ پاسخی دریافت نکردیم. حالا داوطلبان زیادی با این مشکل روبه‌رو شدند.»
او توضیح می‌دهد که تمام خواسته این دانشجویان این است که اگر سازمان سنجش قصد اجرای این قانون را داشت، چرا زودتر اطلاع‌رسانی نکرده‌است: «اگر سازمان سنجش این موضوع را زودتر به داوطلبان اطلاع می‌داد ما هم قطعاً ثبت‌نام نمی‌کردیم. چرا تاوان این ناهماهنگی را دانشجویان باید بپردازند؟»
او به نقض این قانون توسط دیوان عدالت اداری در سال ۱۳۹۹ اشاره می‌کند؛ موضوعی که سازمان سنجش آن را فقط مربوط به همان سال می‌داند: «قانون محرومیت شرکت داوطلبان روزانه در آزمون همان سال، قبلاً در دیوان عدالت اداری نقض شده است؛ یعنی اجرای چنین قانونی، نقض قانون و حالا آن را به‌عنون اطلاع قبلی هم اجرا می‌کنند تا قبل از سال ۱۳۹۹ قانونی وجود داشت که طبق آن داوطلبانی که در دوره روزانه پذیرفته می‌شوند حق شرکت در آزمون روزانه همان سال را ندارند. همان سال یکی از داوطلبان نسبت به این قانون در دیوان عدالت اداری شکایتی ثبت کرد و درنهایت این قانون نقض شد و از سال ۱۳۹۹ تا همین امسال هم اجرا نمی‌شد.»
به پاسخ سنجش استناد کردیم
آوا، یکی دیگر از داوطلبان کنکور ارشد امسال است و توضیح می‌دهد که بارها از سازمان سنجش درباره شرایط محرومشدن دانشجویان انصرافی استعلام شده و هربار به آنها اعلام شده که از کنکور سال جاری محروم نمیشوند. او به پاسخ مکتوب سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور استناد می‌کند که در آن سوالی درباره همین موضوع پرسیده شده بود: «باتوجه به مصوبه جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ ششم شهریورماه در ارتباط با محرومیت از شرکت مجدد در کنکور در صورت قرار گرفتن در ردیف پذیرفته‌شدگان دوره‌های روزانه که به‌تازگی در دفترچه انتخاب رشته کارشناسی درج شده، آیا این مصوبه برای کسانی که به‌تازگی نتایج انتخاب رشته آنها اعلام شده و در دوره روزانه پذیرفته شده‌اند نیز اعتبار دارد؟»
این پاسخی است که در تاریخ ۱۳ شهریورماه و قبل از اعلام از سوی سازمان سنجش اعلام شد: «در حال حاضر براساس رأی دیوان عدالت اداری، شرایط و ضوابط به شرح ذیل توضیح داده شده و در حال حاضر تغییری نکرده است و تا زمانی که تغییری توسط نهادهای قانون‌گذار صورت نگیرد، برای سال‌های بعد نیز ملاک عمل خواهد بود. بر این اساس پذیرفته‌شدگان، دوره روزانه
آزمون سراسری سال قبل می‌توانند در آزمون سراسری سال جاری ثبت‌نام و شرکت کنند.» همین سوال در تاریخ ۱۳ خردادماه امسال از سازمان سنجش پرسیده و پاسخ داده شد که محرومیتی از به دنبال ندارد.
استناد دیگر آوا و داوطلبان دیگر، به بخشی از دفترچه ثبت نام کنکور ارشد سه‌سال اخیر است که در آن درباره نحوه شرکت دانشجویان انصرافی نوشته شده است و می‌گویند، در این مدت قانون محرومیت از کنکور برای دانشجویان انصرافی مقطع ارشد اجرا نمی‌شد.
در بخشی از دفترچه آزمون دوره ارشد سال ۱۴۰۱ نوشته شده است: «باتوجه به رأی هیئت‌عمومی دیوان عدالت اداری، به شماره ۱۹۵۰ مورخ ۱۶ اسفندماه سال ۱۳۹۹، پذیرفته‌شدگان دوره روزانه آزمون کارشناسی‌ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۰ می‌توانند در آزمون کارشناسی‌ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۱ ثبت‌نام و شرکت کنند. ضمناً متقاضیان مذکور و نیز دانشجویان در حال تحصیل در دوره روزانه مقطع کارشناسی‌ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۱ درصورت داشتن شرایط مندرج در این دفترچه، باید تا پایان مهلت مقرر ثبت‌نام آزمون کارشناسی‌ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۱، از تحصیل انصراف قطعی حاصل کنند و در صورت عدم انصراف قطعی از تحصیل در زمان مقرر، در صورت قبولی در آزمون کارشناسی‌ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۱، قبولی آنان در آزمون لغو خواهد شد.»
آوا می‌گوید، ۲۱ خردادماه ۱۴۰۳ آخرین مهلت انتخاب رشته کنکور ارشد امسال بود و تا این تاریخ هم سازمان سنجش تماس گرفته، هم از سایت خود این سازمان درباره همین موضوع استعلام گرفته است: «من از سایت سازمان سنجش هم این سوال را پرسیدم و ۱۳ خردادماه در پاسخ به این سوال که پذیرفته شده روزانه ثبت‌نام کنیم و به دانشگاه نرویم، محرومیت دارد یا خیر؟ به‌صراحت به ما اعلام شد که محرومیت ندارد. در پیامی دیگر هم گفته شد که همه‌چیز طبق سال‌های گذشته اعمال خواهد شد. سال‌های گذشته هم محرومیت برداشته شده بود؛ به همین دلیل به این پاسخ‌ها استناد کردیم.»
او توضیح می‌دهد که در زمان انتخاب رشته درباره این موضوع از سوی سازمان سنجش درباره این موضوع اطلاع‌رسانی نشد: «چطور مصوبه جدید برای چهارماه قبل از آن اجرا می‌شود؟ ۲۲ مهرماه هم شروع ثبت‌نام برای کنکور ارشد ۱۴۰۴ بود. بعد از پیگیری‌ها ما مشخص شد که ۲۰ شهریورماه امسال شورای عالی انقلاب فرهنگی چنین مصوبه‌ای را می‌دهد و می‌گوید، پذیرفته‌شدگان کنکور امسال حق شرکت مجدد در آزمون سال آینده را ندارند، اما این مصوبه باید از ۱۴۰۴ اجرا شود. این مصوبه هم شش مهرماه به سازمان سنجش ابلاغ شده بود؛ حالا مصوبه‌ای که چهارماه بعد از انتخاب رشته تصویب شده است، چطور عطف به ماسبق می‌شود؟»
آن‌طور که او توضیح می‌دهد ۲۲ مهرماه امسال که دفترچه راهنمای ثبت‌نام آزمون ارشد ۱۴۰۴ منتشر شد، رئیس سازمان سنجش اعلام کرد که این محرومیت برداشته شده بود اما فقط برای یک‌سال و به‌صورت موقت. درصورتی‌که در دفترچه سال ۱۴۰۱ نوشته شده است که پذیرفته‌شدگان دوره روزانه همان سال می‌توانند در کنکور سال بعد هم شرکت کنند. در دفترچه سال ۱۴۰۲ هم همین بند آمده بود. اگر به دفترچه‌های کنکور ارشد همین سه‌سال استناد کنیم، صحت گفته‌های ایشان زیر سوال می‌رود: «من به‌عنوان یک داوطلب دانشجوی ارشد تنها می‌توانم به سازمان سنجش استناد کنم اما در دوران انتخاب رشته تماس گرفتیم و گفتند، محرومیت اتفاق نمی‌افتد. داوطلبان حتی حضوری به این سازمان مراجعه کردند و به آنها گفته شده بود که مثل سال‌های قبل برخورد می‌شود. من به‌عنوان دانشجو دیگر به کجا باید استناد می‌کردم؟»
