عبدالحمید احمدی روز شنبه در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: ورزش همگانی و قهرمانی هر دو وجه مهم ورزش به حساب می آیند و می‌توانند مکمل هم باشند، به شرط آنکه نگاه ما به ورزش یک نگاه متوازن باشد. وقتی از توازن صحبت می کنیم، یعنی میزان اهمیتی که هر بخش دارد بتوانیم توجه لازم در ابعاد مختلف نسبت به آن بخش داشته باشیم.
از نگاه یکسویه به ورزش پرهیز کنیم
وی افزود: از نگاه یکسویه و نگاهی که ممکن است ما را از حوزه دیگر غافل کند، پرهیز کنیم بنابراین وقتی راجع به کلیت ورزش در یک کشور و جامعه صحبت می شود، گویای این است که ما یک هرمی داریم که قاعده آن ورزش پایه است. منظور ورزشی که مربوط به سنین خردسالی و نوجوانی است و بعد از آن ورزش همگانی است که به آحاد جامعه باز می گردد.
معاون فرهنگی و توسعه ورزش همگانی اضافه کرد: خروجی این دو می تواند به حوزه ورزش قهرمانی منتهی شود و خروجی ورزش قهرمانی به ورزش حرفه ای می انجامد. یعنی فرآیند کاملی را در حوزه ورزش در هر کشور از جمله ایران در نظر بگیریم.
وی در پاسخ به این پرسش که قبول دارید که ورزش همگانی مظلوم واقع شده، گفت: متاسفانه این نگاه متوازن نبوده یا کمتر بوده است. تقریبا در این دو یا سه دهه گذشته علی رغم تاکیدی که قانون اساسی به موضوع ورزش و تربیت بدنی رایگان برای همه اقشار داشته است اما جهت گیری ها و سیاست ها و به تبع آن برنامه ها بیشتر به سمت ورزش قهرمانی نتیجه محور بوده است.
احمدی افزود: یعنی اینکه ما سرمایه گذاری برای تعدادی از رشته های ورزشی کنیم و نهایتا ورزشکاران در مسابقات جهانی، المپیک و پارالمپیک به مدال دست یابند. حتی در حوزه قهرمانی آن نگاه جامعی که فقط نتیجه و مدال مدنظر نباشد به آن توجه نکردیم و در ورزش قهرمانی علاوه بر مدال و نتیجه ملاک های دیگری هم وجود دارد که حتما باید پررنگ باشد تا مدال و نتیجه بتواند تاثیر کامل و مثبت را در جامعه داشته باشد.
وی یادآور شد: کار زیادی در حوزه ورزش همگانی کردیم اما اینکه همه این کارها الان منتج به نتیجه باشد الان زود است زیرا وضع امروز ورزش ایران حاصل اقدامات، نگاه ها و سیاست هایی است که دو یا سه دهه پیش مدنظر قرار گرفته و آن سیاست ها اعمال شده است. وقتی درباره ورزش همگانی صحبت می کنیم یعنی یک برنامه بلندمدت که ویژگی های خاص خودش را دارد. ابتدا باید یک چشم اندازی را در یک افق زمانی ترسیم کنیم و مجموعه ظرفیت های لازم بالقوه و بالفعل را در راستای رسیدن به آن چشم انداز فعال کنیم. اگر امروز ما از وضعیت ورزش همگانی راضی نیستیم علت آن این است که در دو یا سه دهه قبل آن نگاه متوازن و دقیقی که باید به ورزش همگانی می شده وجود نداشته است.
سیاست نگاه متوازن به ورزش را ایجاد کردیم
معاون فرهنگی و توسعه ورزش همگانی اضافه کرد: در یک مقطعی ورزش در آموزش و پرورش را تقریبا به حالت تعطیل یا نیمه تعطیل درآوردیم. موضوع ورزش و فعالیت بدنی در آموزش و پرورش که مهم ترین مقطع سنی فرهنگ پیری است به فراموشی سپرده شد یا کم اهمیت شد و همین باعث شد نسلی که در آن مقطع از آموزش و پرورش بیرون آمدند و وارد جامعه شدند یک نسل دور از ورزش و فعالیت بدنی بودند. برای آوردن نسلی که در دوره تربیت پذیری و فرهنگ پذیری با این موضوع به این مهمی آشنا نبودند یا کم آشنا بودند باید هزینه های چند برابر کنیم تا به اصل موضوع و اهمیت آن پی برده شود و در سبک زندگی این مهم را لحاظ کنند.
وی خاطرنشان کرد: کاری که در طی هشت سال گذشته دنبال کردیم، اتخاذ سیاست نگاه متوازن به ورزش بود که کار بسیار سختی است. مثلا در فدراسیون های ورزشی جا انداختن این موضوع که فقط مسوول ورزش قهرمانی نیستید و یک مسوولیت همگانی هم دارید. جا انداختن این فکر، ایجاد باور و ساختن زیرساخت ها یک کار زمانبر بود. زمانی عمده حرف وزارت ورزش، ورزش قهرمانی بود و اگر از ورزش همگانی صحبت می شده یک نگاه کلان و برنامه محور در این موضوع نبوده است.
احمدی تاکید کرد: برای همین اولویت ورزش همگانی را در قانون اهداف و اختیارات وزارت ورزش گنجاندیم. در قانونی که اخیرا تصویب و ابلاغ شد. یکی از مهم ترین اهداف وزارت ورزش و جوانان توسعه ورزش همگانی است. از جمله وظایف بیست و پنج گانه وزارت ورزش، نقش ورزش همگانی خیلی پررنگ است.
منتظر تصویب سیاست های کلان نظام در حوزه تربیت بدنی هستیم
وی گفت: مقام معظم رهبری همواره در فرمایشات خود بر اهمیت ورزش همگانی تاکید کردند. در حوزه هایی مثل ورزش همگانی و فرهنگی تاکید موکدی داریم اما اینکه نهایتا به قانون، سیاست، برنامه و اجرا شود، متاسفانه این خلا را شاهد هستیم. در فرمایشات رهبری هر گاه به ورزش همگانی اشاره شده با اولویت سلامت آحاد و اقشار جامعه تاکید شده است. در بحث سیاست های کلان نظام در حوزه تربیت بدنی در ۴۰ سال گذشته متاسفانه کارهای زیادی نشده است و در طی هشت سال گذشته اقداماتی انجام دادیم و در مجمع تشخیص مصلحت نظام این موضوع پیش می رود و امیدواریم به سرعت انجام شود تا سیاست های کلان نظام در حوزه تربیت بدنی و ورزش تصویب و ابلاغ شود.
معاون فرهنگی و توسعه ورزش همگانی افزود: نداشتن قانون یکی از خلاء های جدی بود که خوشبختانه در این مقطع انجام شد. باید قوانین را در عمل پیاده و زمینه های اجرا را فراهم کنیم. توقعات هم از حوزه ورزش یکسویه بوده است. در رسانه ها و نهادهای خارج از حوزه ورزش مانند مجلس و دولت و سایر مجموعه هایی که انتظاراتی از حوزه ورزش دارند، موضوع ورزش همگانی کمرنگ اما موضوع ورزش قهرمانی که به مدال آوری ختم می شود، خیلی پررنگ شد. طبعا این موضوع باعث می شود تا تمرکز وزارت ورزش و فدراسیون ها تنها بر مدال آوری و قهرمان پروری معطوف شود.
وی ادامه داد: عملا از یک موضوع بسیار مهم و استراتژیک که با سلامت فردی، جسمی، روحی، اجتماعی، افزایش نشاط اجتماعی و کاهش هزینه های درمان سر و کار دارد، غفلت کردیم. وقتی پای گزارش مسوولان سلامت کشور می نشینیم به یکباره با یک سونامی کم تحرکی، اضافه وزن و چاقی، بیماری های واگیر و هزینه های هنگفت روبرو می شویم. اگر در مقاطع زمانی کوتاه مدت پنج ساله مجموعه دستگاه های مرتبط از وزارت ورزش، آموزش و پرورش، صدا و سیما و دانشگاه ها، فدراسیون ها و باشگاه های ورزشی و نهادهای مرتبط با ورزش پای کار باشند قطعا می توانیم چاقی را کنترل کنیم.
اعتبار و بودجه چالش جدی ورزش همگانی است
احمدی با اشاره به اینکه یکی از سخت ترین کارهای ما جا انداختن اولویت ورزش همگانی در مقام عمل نه حرف است، گفت: حرکتی است که باید تداوم داشته باشد. یکی از چالش های جدی در ورزش اعتبار و بودجه است. وقتی راجع به این مساله صحبت می کنیم عمدتا به جهت همان نگاه غالبی که ورزش قهرمانی داشته هر میزان اعتبار و بودجه ای که در حوزه ورزش تزریق می شود، این به سمت قهرمانی می رود بنابراین صیانت از اعتبار و بودجه ورزش همگانی یکی از کارهای دشوار ماست.
وی تصریح کرد: یک مسوولیت مهم اجتماعی رسانه ها ورزش همگانی با رویکرد سلامت آحاد جامعه است. یعنی اینکه ما چقدر به عنوان یک رسانه ورزشی سلامت مردم از حیث اینکه باید ورزش کنند، برای ما مهم بوده است. وقتی سن بیماری ها پایین می آید واکنشی را در رسانه های ورزشی درباره ورزش همگانی نمی بینیم. وقتی با افزایش قابل توجه بیماران مواجه می شویم، سوالی برای ما ایجاد نمی شود. همواره بین ۱۰ تا سوال از یک مدیر ورزشی مطرح می کنید یک سوال ورزش همگانی هم بپرسید که در این حوزه چه فعالیتی داشتید.
معاون فرهنگی و توسعه ورزش همگانی ادامه داد: یکی از چالش های مهم ورزش قهرمانی، قهرمانی پایدار است و این قهرمانی اتفاق نمی افتد مگر آنکه هر رشته ورزشی از عقبه جمعیتی قابل قبولی برخوردار باشد. در بهترین شرایط آمار ورزشکاران سازمان یافته ما در حوزه قهرمانی حدود ۴ میلیون نفر است. یعنی نیم درصد جمعیت ایران است. اگر این رقم را افزایش دهیم و به چهل میلیون برسانیم قطعا پایداری ورزش قهرمانی داریم و در حوزه استعدادیابی از ظرفیت های خیلی بیشتری برخوردار هستیم.
وی افزود: یکی از چالش های ما در ورزش قهرمانی این است که آن مقدار جمعیتی که باید موفقیت ما را در رویدادهای مهم ورزشی جهان و قاره تضمین کند، در اختیار نداریم. اگر از فدراسیون های ورزشی آمار بگیرید متوجه می شوید که نسبت به گذشته جمعیت ورزشکار در آن رشته افت محسوسی صرف نظر از کرونا داشته است. در کشتی قبلا ۲ میلیون کشتی گیر داشتیم اما الان زیر ۴۰ هزار نفر است.
تعداد هواداران ورزشی بیشتر از ورزشکاران است
احمدی خاطرنشان کرد: این را قبول دارم که سلایق مردم در انتخاب رشته های جدید تغییر می کند اما کاری که فدراسیون ها برای جذاب کردن فعالیت خود می توانند انجام دهند مهم است. در فدراسیون جهانی یکی از مهم ترین ملاک ها برای توسعه آن رشته افزایش جمعیت ورزشکاران آن رشته است. یک مزیت مهم برای هر رشته ورزشی تعداد ورزشکارانی است که در آن رشته فعالیت می کنند. هر مقدار این تعداد بیشتر باشد آینده آن رشته وضعیت بهتری دارد.
هزینه را از ورزش همگانی حذف کردیم
وی تاکید کرد: در ورزش به جای آنکه ورزشکاران را زیاد کنیم، تماشاگران را بیشتر کردیم. ۸۰ میلیون جمعیت داریم و ۵۰ میلیون هوادار ورزش باشند. آیا این اثر مثبتی روی سلامت و کیفیت زندگی و تاثیرگذاری مثبت در جامعه خواهد داشت. وقتی از ورزش همگانی صحبت می کنم یعنی مهم تر از هر چیزی باور به ورزش است و وقتی این باور وجود داشته باشد، معطل اینکه چقدر می خواهم برای ورزش هزینه کنم، نیستم. با کمترین هزینه می توانیم ورزش داشته باشیم به شرط آنکه باور وجود داشته باشد. از پیاده روی ارزان تر و در دسترس تر ورزش دیگری نداریم. تجهیزات و مکان خاصی نمی خواهد. برای کسانی که دنبال بهانه برای ورزش نکردن هستند، می تواند هزینه ها یک مساله باشد اما سعی ما در این بوده تا موضوع هزینه را از ورزش همگانی جدا کنیم. بهانه ای به اسم هزینه را در ورزش همگانی قبول نداریم. تلاش ما بر این بود تا هر چه بیشتر مردم را آگاه، تشویق، کمک و شرایط را برای ورزش کردن فراهم کنیم.
معاون فرهنگی و توسعه ورزش همگانی تصریح کرد: یکی از تلاش های ما در هشت سال گذشته این بود تا دستگاه های متولی ورزش همگانی را دور یک میز بیاوریم و در چارچوب سیاست و برنامه واحد و با هماهنگی و هم افزاییی کانون های جمعیتی بزرگ را مدنظر قرار دهیم و هر کدام از این کانون ها در حوزه خود فعال باشند، جمعیت ورزش همگانی را می توانیم یکباره افزایش تصاعدی داشته باشیم. ۱۴ میلیون دانش آموز و کارگر داریم و حوزه نیروهای مسلح و کارمندان را داریم. ۱۴۰۰ شهرداری در کشور داریم و ۷۵ درصد جمعیت کشور در شهرها زندگی می کنند و با کلی هماهنگی و تلاش موفق شدیم در بودجه ۱۴۰۰ موضوع ورزش همگانی را در بودجه شهرداری بگنجانیم.
وی عنوان کرد: شورای ورزش همگانی کشور و استان ها را تشکیل و سعی کردیم هماهنگی و هم افزایی را انجام دهیم. برای اینکه در سبد خدمتی که بایستی به مردم توسط شهرداری ها، اداره کل ورزش جوانان، باشگاه ها و غیره انجام شود، موضوع ورزش عمومی قرار بگیرد، به آن توجه شود و برای آن برنامه داشته باشند. یعنی یک ریل گذاری خوبی در این دوره از نظر قانونی برای مشخص شدن تکالیف، ساختارهای لازم در فدراسیون ها و برنامه ایجاد کردیم.
امیدوارم با تغییر دولت ها ریل گذاری ورزش همگانی تغییر نکند
احمدی با اشاره به اینکه ساختار فدراسیون ورزش همگانی را روزآمد کردیم، گفت: این فدراسیون از حالت رویداد محور خارج شد و اکنون فدراسیونی راهبردی است و مساله آن برگزاری رویداد نیست و باید جمعیت فعال و زیرساخت های لازم را برای هماهنگی و هم افزایی و آگاهی بخشی را داشته باشیم. امیدوارم با تغییر دولت ها این ریل گذاری دستخوش تغییر و سلیقه نشود. هر چند قانون و نهاد قانونگذار و ناظر را داریم و می توانند کامل موضوع را رصد، بازخواست و مطالبه کنند اما هرگاه ما اولویت ورزش همگانی را فراموش کردیم، این چالش وجود خواهد داشت.
وی خاطرنشان کرد: مهم ترین کار ما برای ورزش همگانی ریل گذاری و داشتن یک افق قبول بوده است. روزی که آمدیم طبق آمار جمعیت مشارکت کننده در ورزش همگانی ۱۶ درصد بوده است. همین نگاه متوازنی که در وزارت ورزش به موضوع ورزش همگانی و به طبع آن از فدراسیون ها، ادارات کل، هیات های ورزشی، رسانه ها و نهادهای متولی خواسته شد و پای کار آمدند اکنون مرکز آمار ایران عنوان کرده که به ۵۰ درصد مشارکت رسیده ایم.
معاون فرهنگی و توسعه ورزش همگانی یادآور شد: مسوولان حوزه سلامت را به موضوع مهم ورزش همگانی همراه کردیم. در موضوع پیشگیری مسوولان حوزه سلامت می گویند کم هزینه و موثرترین راه برای پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر ورزش است. کم تحرکی و تغذیه ناسالم مهم ترین عوامل در افزایش بیماری های غیرواگیر هستند. راه درمان آن ورزش است. خوشبختانه در برنامه های وزارت بهداشت با موضوع فعالیت بدنی و ورزش خیلی خوب پیش رفتیم و سند توسعه فعالیت بدنی ایرانیان با الگوی سازمان بهداشت جهانی تنظیم شده است و به زودی رونمایی می شود. براساس شاخص، عدد و وضعیت موجود و گام ها و افق ها در آن سند بیان شده است.
وی اضافه کرد: در جایگاه حاکمیت باید بتوانیم زمینه سازی و بسترسازی و ریل گذاری کنیم و نهادهای همکار و مرتبط را در آن مسیر قرار دهیم. اگر ورزش همگانی در این مسیر ایجاد شده ادامه یابد مطمینم حتی در میان مدت در یک افق ۱۰ ساله و در ۱۴۱۰ می توانیم بدون تغییر در ریل گذاری و این سیاست به عدد جمعیت ورزشکار کشورمان برسیم.
در ورزش روستایی غفلت داشتیم
احمدی با اشاره به اینکه در ورزش روستایی غفلت داشتیم، گفت: در راستای نگاه متوازن به ورزش روستاها توجه کردیم و حدود ۲۵ درصد جمعیت کشور در روستاها زندگی می کنند و این عدد قابل توجه است. ۳۵ هزار روستای دارای جمعیت قابل توجه در کشور داریم. ما سعی کردیم در سه قالب توسعه خانه ورزش روستایی این کار را انجام دهیم و به ۶۵۰۰ خانه روستایی ورزشی رسیدیم. امیدواریم تا پایان دولت به ۷۵۰۰ خانه ورزشی برسیم که مکانی برای جمعیت روستایی به ویژه زنان است تا بتوانند در آن مکان ها ورزش کنند.
وی ادامه داد: زمین های چمن روستایی را در این دوره توجه زیادی به آن شد و امیدوارم عدد آن به ۲۵۰۰ تا پایان این دولت برسد. رقابت های ورزش روستایی در قالب جام خوشه چین در سال ۹۸ برگزار شد که بازخورد خیلی مثبتی گرفتیم اما متاسفانه در سال ۹۹ به کرونا خوردیم و امیدواریم ۱۴۰۰ دنبال کنیم. جام خوشه چین در بعد همگانی و قهرمانی و انگیزه بخشی به جامعه روستایی خیلی کمک کرد و جمعیت مشارکت کننده در بخش مردان و زنان برابر بود. طرح تربیت مربی و داور ساکن مناطق روستایی را دنبال کردیم تا آن روستا خودش مربی و داور در رشته های مختلف ورزشی داشته باشد و نیاز خود را برطرف سازد.
معاون فرهنگی و توسعه ورزش همگانی اظهار کرد: بازی های بومی و محلی ظرفیت خوب دیگر ماست که هم میراث فرهنگی است و باید احیا و تقویت شود. یک هزار بازی بومی و محلی مستند داریم که در این دوره انجام شد و آن را با همکاری سازمان میراث فرهنگی ثبت ملی می کنیم. چقدر این بازی ها در توسعه ورزش همگانی ظرفیت خوبی دارند.
وی یادآور شد: آنچه که در فضای فوتبال یا یک و دو رشته ورزشی می گذرد به کل ورزش کشور تعمیم ندهیم. ۵۰ فدراسیون ورزشی داریم و بیشتر آنان از وضعیت فرهنگی نسبتا خوب و مطلوبی برخوردار هستند. وقتی فضای فرهنگی ورزشگاه ها را به کل ورزش تعمیم می دهیم، کم لطفی به کلیه رشته ها می کنیم و ویترین بودن آن سبب این تعمیم می شود. در عین اینکه همین مساله هم مهم است و چرا در یک یا دو رشته ورزشی که تماشاگر دارند، هتک حرمت می شود.
احمدی اضافه کرد: وقتی در ورزش قهرمانی اولویت فقط به مدال، نتیجه، سکو و سکه معطوف شد، تکلیف ما مشخص است و هدف وسیله را توجیه می کند. این موضوعی است که با روح ورزش مغایرت دارد. اگر فقط روح خود ورزش را در نظر بگیریم که ورزش به دنبال چیست و آیا فقط در قهرمانی و سکو و نتیجه خلاصه می شود یا به افراد و انسان ها برای رشد و تعالی در مسیر کمالات کمک کند. حتما گزینه دوم است و این همه ظرفیت فرهنگی در ورزش نهفته است. قانون گرایی، تعاون، همکاری، نوع دوستی، رقابت منصفانه و ارتقای ظرفیت های جسمی برآمده از دل ورزش است. خیلی از ورزشکاران بزرگ ممکن است به مبانی فرهنگی کاری ندارند اما افراد رشد یافته ای هستند.
باید با بدخلقی ها برخورد انضباطی کرد
وی افزود: این موضوع برای کشور ما که از یک ریشه کهن فرهنگی و تاریخی برخوردار است، مساله را جدی تر می کند. متاسفانه در باشگاه ها دچار کم کاری جدی در حوزه تربیتی و فرهنگی بودیم. کم کاری یعنی مربیگری یک شغلِ ارتقا مهارت های فنی و جسمی نیست بلکه شغل تربیتی است. داشتیم مربیانی که ورزشکار را در ابعاد مختلف تربیت کردند. آن ورزشکار وقتی در جایگاه برد قرار گرفته خود را گم نکرده و وقتی باخته از قوانین تخطی نکرده و ورزش را آلوده نکرده است. فدراسیون های ورزشی یکی از نهادهای مهم فرهنگی و تربیتی هستند و فدراسیونی که فقط مدال و سکو بیاورد ارزشمند نیست. ما کلمه پهلوان را در ورزش داریم و وقتی از پهلوان صحبت می کنیم برداشت مردم از این واژه روشن است، یعنی قهرمانی در عین اخلاق. تلاش زیادی کردیم هم به لحاظ زیرساختی، قانون، برنامه ها و آموزش ها تا بتوانیم این موضوع را در ورزش پررنگ کنیم.
معاون فرهنگی و توسعه ورزش همگانی گفت: ما نمی توانیم به نیابت از یک باشگاه یا فدراسیون در وزارتخانه کاری کنیم. باید در جایگاه خودمان کاری کنیم و مشکلات را گوشزد کنیم و قانون گذاری، تدوین مقررات و ساختارهای لازم انجام شده و در باشگاه ها معاونت فرهنگی ایجاد کردیم که مسوولیت کانون های هواداران برعهده دارند و در همه فدراسیون ها کمیته فرهنگی را ایجاد کردیم. در حوزه مسوولیت اجتماعی هم کار خوبی شد. در این دوره هر نهاد ورزشی برای خود یک مسوولیت اجتماعی تعریف می کند و پایبند به آن است.
وی اضافه کرد: حتی در زمان وقوع سیل، زلزله و غیره شاهد مسوولیت اجتماعی با رویکرد گسترده در فدراسیون ها و هیات ها و باشگاه ها بودیم. خیلی از نخبگان ورزشی در مناطق محروم خدمت می کنند. در کرونا از ابتدا جامعه ورزش را در صحنه دیدیم و بیش از نیمی از فدراسیون ها پویش های خیلی بزرگی را ایجاد کردند. برخی از فدراسیون ها خیلی پیشرو هستند و مرکز نیکواری تکواندو در فدراسیون تکواندو هم ایجاد شد که حرکت قشنگی بود. این فدراسیون به آن جایگاه رسیده که می گوید یک کار مقطعی انجام نمی دهد و یک نهاد را بوجود می آورد.
احمدی تصریح کرد: امیدواریم در حوزه فرهنگی بتوانیم این نهادسازی را با رویکرد مسوولیت اجتماعی را با رعایت دقیق تر قوانین انجام دهیم. برخی بدخلقی ها را با آموزش نمی توان برطرف کرد و باید با آن برخورد انضباطی جدی و نباید اغماض کرد و کسی که دوپینگ می کند قانون مشخص است و چهار سال محروم می شود.
