خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: شناسایی نشدن فعالان و ظرفیت‌های گردشگری، کم توجه به فرهنگ بومی، عدم همکاری بانک‌ها با بخش گردشگری، ضعف زیرساخت و نبود آموزش‌های لازم، گردشگری مازندران را از راه به در کرده است.
ضعف‌های موجود در حوزه گردشگری در حالی است که مازندران با داشتن جاذبه‌های فراوان به دلیل نبود برنامه ریزی وسیاست گذاری مناسب نتوانسته درآمدهای مناسبی از این حوزه کسب کند و با شیوع کرونا بسیاری از ظرفیت‌هایش را از دست داده است.
به تاکید فعالان گردشگری، بازگشت این صنعت به چرخه تولید نیازمند نگاه نو و همه جانبه ای است تا بتواند با بهره گیری از ظرفیت‌ها و جبران ضررهای وارده، دوباره به حوزه ارزآوری و اقتصادی برگردد.
مهدی رزاقی، فعال گردشگری، در گفتگو با خبرنگار مهر، یکی از اولین اقدامات در حوزه گردشگری را شناسایی افراد فعال در این حوزه و تشکیل کارگروه‌های شهرستانی و استانی متشکل از این افراد و مسئولان دانست و گفت: با توجه به اینکه این افراد در دل کار هستند، می‌توان ظرفیت‌های هر منطقه را در هر حوزه گردشگری احصا کرد و از چالش‌هایی که این افراد با آن مواجه هستند، آگاه شد.
گردشگری نیازمند امکانات خاص است
وی با بیان اینکه فعالان گردشگری از اینکه چه مناطقی گردشگر روزانه و چه مناطقی گردشگر دائم دارند، مطلع هستند، افزود: هر نوع گردشگری نیازمند امکانات خاص خود است که باید فراهم شود و در کنار آن، از ظرفیت فرهنگ بومی منطقه می‌توان بهره جست، به‌عنوان مثال در سوادکوه با توجه به نوع زندگی مردم و جشن‌های بومی می‌توان جشنواره کوچ دام، جشنواره زندگی عشایر منطقه، جشن "لال شو" و.. را برگزار کرد و همگام با آنها به معرفی، عرضه و فروش محصولات دامی و غذای محلی و صنایع دستی منطقه پرداخت.
رزاقی با بیان اینکه سازمان گردشگری به تنهایی نمی‌تواند این مهم را تحقق بخشد، بر لزوم همکاری و هم‌افزایی همه ارگان‌های ذیربط تأکید کرد و گفت: اما متأسفانه در میان مسئولان خواست و اراده برای تحقق چنین امری وجود ندارد.
وی یکی از پیشنهادات را احیای تنورهای سنتی پخت نان در روستاها عنوان کرد و گفت: مدتی این کار در چند روستای سوادکوه انجام می‌شد و بازخورد گردشگری خوبی هم داشت اما به دلیل عدم همراهی دهیار و شورای روستاها، این کار نیز ادامه‌دار نشد و در نتیجه، در ابتدا، علاوه بر آموزش مردمی، ما نیازمند یک سطح آموزش به دهیاران و شوراها نیز هستیم که این اقدامات تا چه حد برای یک روستا می‌تواند مفید باشد و مضرات آن را چگونه مرتفع کرد و البته این آموزش باید از سوی ارگان‌ها و نهادهای متولی باشد؛ چراکه آنها پذیرای حرف فعال گردشگری در این بخش نیستند.
یکی از طرح‌های پیشنهادی ما در منطقه این بود که مردم زمین خود را نفروشند و به جای آن، با وام بنیاد مسکن و یا سازمان گردشگری یک خانه سنتی احداث کنند
این فعال گردشگری با اشاره به هجمه فروش زمین‌های روستایی به افراد غیربومی، گفت: یکی از طرح‌های پیشنهادی ما در منطقه این بود که مردم زمین خود را نفروشند و به جای آن، با وام بنیاد مسکن و یا سازمان گردشگری یک خانه سنتی احداث کنند و در این فضای سنتی، آداب و رسوم منطقه را در حیاط خانه پیاده کنند که با این کار زمین فروخته نمی‌شود، مهاجرت از روستا کم شده، خانه‌های بافت روستایی حفظ و درآمد پایداری هم برای منطقه ایجاد می‌شود و در کنار آن، معضلات شهری ناشی از مهاجرت بی‌رویه به شهر هم کم خواهد شد؛ این پیشنهاد به‌طور ناقص در روستای اِساس سوادکوه انجام شد اما هدف ما نه بازسازی که احداثی جدید مطابق با زندگی و فرهنگ بومی منطقه بوده است.
وی در رابطه با اینکه آیا این طرح سوددهی لازم را برای افراد روستایی خواهد داشت، گفت: در همین ایام تعطیلات روستاها بسیار شلوغ است و این افراد غیربومی که اکنون خانه‌های دوم خود را اینجا ساخته‌اند، ابتدا خانه‌ای نداشتند و خانه‌هایی را حتی به‌صورت سالانه اجاره می‌کردند؛ پس چنین ظرفیتی وجود داشته و دارد و در کنار آن فرد بومی می‌تواند محصولات دامی و باغی خود را نیز به فروش برساند؛ اقدامی که در یکی از روستاهای نکا در حال انجام و با توجه به ایجاد بافت سنتی، گردشگران زیادی را به خود جلب کرده است.
رزاقی با بیان اینکه برای تحقق این پیشنهادات باید خواست مسئولان وجود داشته باشد، گفت: دهیار، شهردار و بخشدار باید علم این کار را داشته باشند و اینکه دو سه سال برای آغاز کار، تحت فشار هستیم اما سپس شاهد یک درآمد پایدار خواهیم بود.
وی با اشاره به پتانسیل مازندران به طبیعت درمانی اشاره کرد و گفت: به عنوان مثال، فردی که قلب خود را عمل کرده و نیازمند استراحت در یک منطقه آرام با آب‌وهوای مناسب و معاینه پزشک است و شهرستان سوادکوه دارای چنین ظرفیتی هست اما به شرطی که سرمایه‌گذار را فراری ندهند، چیزی که به‌طور ملموس در منطقه شاهد آن هستیم؛ استعلامات بیشمار از ادارت مختلف در کنار اینکه ادارات سرمایه‌گذار گردشگری را به شکل افراد فرصت‌طلب می‌بینند و یا پیش از شروع کار انتظار دریافت کمک دارند اما وقتی سرمایه‌گذار وارد منطقه شود و کارش رونق بگیرد، انتفاعش به همه می‌رسد.
گردشگری اجاره خانه نیست
این فعال گردشگری با بیان اینکه گردشگری تنها آمدن به یک منطقه و یا اجاره یک خانه نیست، با توجه به ظرفیت منطقه به جنگل نوردی، صخره نوردی، ریل گردی، رودخانه نوردی، تجربه زندگی روستایی، حضور در جشنواره‌ها در کنار اسکان اشاره و بر لزوم برنامه‌ریزی برای هر نوع حضور گردشگر تأکید کرد و افزود: در تمام فصول سال ما در یک منطقه از استان جشنواره داریم که می‌توان گردشگران را در هر زمان به آن سمت هدایت کرد.
رزاقی با بیان اینکه سوادکوه را نمی‌توان شهرستانی صنعتی دید و البرز مرکزی دیگر چون گذشته نخواهد شد چراکه راه‌اندازی دستگاه‌های جدید برای دولت به‌صرفه نیست، در نتیجه باید جایگزینی برای درآمد مردم وجود داشته باشد، مهمترین جایگزین را صنعت گردشگری عنوان کرد و ادامه داد: نه تنها سوادکوه بلکه کل مازندران دارای پتانسیل بیشمار گردشگری است، به‌عنوان مثال، یکی از فعالان گردشگری غرب استان، تنها با یک خانه بافت سنتی هفتاد متری، درآمدش چند برابر یک مهندس مانند ما است که در سطح شهر کار می‌کند.
کارشناسان خبره در بدنه گردشگری فعال نیستند
وی یکی از کمبودهای حوزه گردشگری را نبود کارشناسان خبره در بدنه ادارات گردشگری برشمرد و گفت: کارشناس باید توان بررسی، تحلیل و نتیجه‌گیری موقعیت را داشته باشد و سپس نتیجه را اعلام کند اما متأسفانه در میراث فرهنگی چنین فردی را نداریم؛ اینکه ظرفیت و نوع گردشگری مناسب هر منطقه کدام است و سرمایه‌گذار را به همان سمت هدایت کرد؛ غیر از این شاهد هرج‌ومرج در گردشگری خواهیم بود اینکه هر کسی هر چیزی را در هر منطقه‌ای بدون توجه به پتانسیل آن ایجاد کنند.
این فوق لیسانس معماری با اشاره به طرح پیشنهادی‌اش مبنی بر خانه‌های چوبی ارزان قیمت اما از نظر سازه‌ای مستحکم، گفت: این طرح را در بنیاد مسکن ثبت کرده‌ام؛ هرچند کاری بود که باید میراث انجام می‌داده و اکنون هم بنیاد مسکن و هم میراث به این طرح وام هم می‌دهند.
وی یکی از معضلات حوزه گردشگری را عدم همکاری بانک‌های عامل حوزه گردشگری برشمرد و با بیان اینکه بانک‌های عامل شهرستان سوادکوه با افراد معرفی‌شده سازمان میراث همکاری نمی‌کنند اما همین افراد در غرب استان مشکلات کمتری با بانک‌ها دارند، افزود: بانک‌های عامل حوزه گردشگری در سوادکوه جبهه سنگینی نسبت به پرداخت وام در این حوزه دارند و موجب کاهش رغبت مردم برای ورود به حوزه گردشگری می‌شوند اما اگر اداره گردشگری ورود پیدا کند و به‌عنوان ناظر پای کار باشد، این مشکلات رفع می‌شود چرا که در این صورت مردم می‌دانند سازمان میراث حامی آنها است و بانک هم می‌بیند که نهادی مانند میراث ناظر بر افراد است.
رزاقی با بیان اینکه ادارات شهرستان نسبت به افراد فعال حوزه گردشگری دید منفی دارند، افزود: اگر این افراد دلشان برای این منطقه می‌سوزد طرح‌هایی برای برون‌رفت از مشکلات ارائه دهند؛ در حال حاضر با فروش زمین‌ها و افزایش قیمت زمین و گرانی‌ها، بیشترین فشار به خود مردم بومی منطقه وارد می‌شود و ما نیز در حد خود برای برون‌رفت از این وضعیت تلاش می‌کنیم و بازگو شدن مشکلات نیز در رفع آن دخیل است.
در حال حاضر با فروش زمین‌ها و افزایش قیمت زمین و گرانی‌ها، بیشترین فشار به خود مردم بومی منطقه وارد می‌شود و ما نیز در حد خود برای برون‌رفت از این وضعیت تلاش می‌کنیم
وی با اشاره به برخی مخالفت‌ها نسبت به گردشگری با توجه به مسائل فرهنگی، گفت: اگر کارگروه تشکیل شود، لیدرها آموزش ببینند و توجیه و ساماندهی شوند و در هنگام صدور مجوز از آنها تعهدات لازم گرفته شود، این مسئله نیز حل خواهد شد؛ اما اگر ساماندهی نباشد و لیدرها ضعیف عمل کنند مسائلی پیش می‌آید و هجمه به یک نهاد وارد می‌شود و کل افراد حتی آنها که مبتنی بر ضوابط هم عمل کردند، متضرر می‌شوند.
محمدرضا حسن پور کارشناس حوزه گردشگری نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص وضعیت فعلی گردشگری گفت: با توجه به شرایط فعلی کشور که درگیر بیماری کووید ۱۹ هستیم، گردشگری حال خوبی ندارد، مسافرت‌ها لغو شده و هتل‌ها تعطیل و اماکن گردشگری بازدید نمی‌شوند.
وی افزود: تعطیلی مشاغل در گردشگری، آسیب‌های زیادی را به بخش‌های مختلف از جمله جامعه هتلداری وارد کرده است به طوری که تعطیلی و ورشکستگی تعدادی از هتل‌ها و نپرداختن اقساط تسهیلات بانکی، این اماکن را تعطیل و آنها را به بانک‌ها تقدیم کرده‌است.
مدرس دانشگاه عنوان کرد: گردشگری در جوامع توسعه یافته به عنوان یک صنعت دیده شده که درآمد زیادی هم کسب می‌کند و در حوزه اشتغال هم جوانان زیادی را به بازار کار مشغول کرده‌است.
حسن پور تصریح کرد: ایران به عنوان یک کشور زیبا و پر از جاذبه‌های خدادادی دارای چهار فصل که از مواهب طبیعی بسیار متنوعی همچون کویر، جنگل، کوه و دریا برخوردار است، گردشگری در آن بسیار متنوع است.
وی ادامه داد: ایران کشوری است که قابلیت بهره مندی از فضاهای مختلفی را دارد که باید به زیرساخت‌های آن توجه شود و اگر تمهیدات لازم اندیشه شود، می‌تواند در زمینه گردشگری بین المللی و صنعت توریسم حرفهای زیادی برای گفتن داشته باشد.
گردشگری مازندران به رویداد ساری ۲۰۲۲ چشم دوخته است
پژوهشگر و فعال فرهنگی اجتماعی با اشاره به اینکه ساری پایتخت گردشگری کشورهای اکو در سال ۲۰۲۲ معرفی شده است, بیان کرد: این رویداد بزرگ فضای مناسبی را در استان مازندران به وجود آورده است که اگر زیرساخت‌های مهم این رویداد فراهم شود می‌توان مازندران را به جهانیان معرفی کرد.
وی پیشنهاد داد با ایجاد اقامت‌هایی یا کیفیت بالا و رواج بوم گردی فضای خوبی در صنعت گردشگری مازندران به وجود می‌آید و از این طریق خدمات خوبی به گردشگران ایرانی و خارجی ارائه می‌شود و این امر موجب می‌شود تا این گردشگران مازندران را به دیگران معرفی کند.
حسن پور با بیان اینکه گردشگری به یک وزارتخانه تبدیل شده است، گفت: امیدواریم در دولت جدید به امر گردشگری بهای بیشتری داده شود و بانک‌ها و سازمان‌های مرتبط بتوانند گام‌های بهتری را برای توسعه گردشگری بردارند، سازمان گردشگری با توجه به اینکه وزارتخانه شده است خوب کار نکرده‌است و فعالیت‌های بنیادی لازم است تا سیستم‌های لازم ایجاد شود و فرایندهایی تعریف شود تا ریل‌گذاری خوبی برای صنعت توریسم گذاشته شود و با رونق گردشگری رونق اقتصادی و اشتغال برای کشور فراهم شود.
همچنین اکبر توحیدی ایرانگرد و اجرا کننده تورهای تخصصی آموزشی گردشگری در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: هیچکدام از استان‌ها و شهرهای کشور ما در زمینه گردشگری، جایگاه خوب و قابل توجهی نسبت به کشورهای همسایه همچون ترکیه که سومین شهر توریستی دنیاست یا کشورهایی همچون اسپانیا، فرانسه یا بانکوک ندارد.
وی افزود: کشور آمریگاه در جذب گردشگر، به جهت خدمات گرانی که به توریست‌ها می‌دهد و همچنین اقامت‌های طولانی مدت، درآمد بسیار بالایی را در این حوزه از آن خود کرده است، همچنین صنعت گردشگری در ایران، صنعت نوپایی ست و پس از شکل گیری وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در این حوزه بخصوص گردشگری سلامت رشد قابل توجهی را شاهد بوده‌ایم.
گردشگری داخلی و ایرانگردی نیز در ادامه‌ی گردشگری سلامت رونق خوبی در ایران پیدا کرده که از دلایل عمده آن هم گران شدن نرخ دلار است
این فعال گردشگری تصریح کرد: گردشگری داخلی و ایرانگردی نیز در ادامه‌ی گردشگری سلامت رونق خوبی در ایران پیدا کرده که از دلایل عمده آن هم گران شدن نرخ دلار است و بسیاری از ایرانی‌های که مسافرت‌های خارج از کشور را ترجیح می‌دادند اکنون به ایرانگردی روی آورده‌اند.
توحیدی مهمترین چالش در حوزه گردشگری را سطح پایین دانش مدیران این حوزه برشمرد و افزود: دانش تخصصی صنعت گردشگری، هتلداری و حتی بازاریابی و جذب گردشگر وجود ندارد در صورتیکه کسانی که در رأس جایگاه این وزارتخانه قرار دارند باید خود را به جدیترین روش‌های این صنعت مهم و پولساز به روز کنند.
وی در بخش دیگری از سخنانش اضافه کرد: نماد و برند گردشگری هر کشور، توسط متخصصان و طی مدت زمان طولانی، فکر و با تشکیل کارگروه‌های مختلف کارشناسی و انتخاب می‌شود که در کشورهای مختلف این نماد هرچند سال یکبار تغییر می‌کند و مناطق گردشگری مختلفشان را در قالب نماد به دنیا می شناسانند. این نماد در ایران سیمرغ است.
مجری تورهای تخصصی گردشگری اظهار کرد: کرونا بسیاری از کسب و کارها، اقامتگاه‌ها و هتل‌ها و مراکز گردشگرپذیر در کشور را تعطیل کرد و فعالان این صنعت را متحمل ضررهای غیرقابل جبرانی نمود؛ همچون بافت فهادان استان یزد که از ۱۰۰ هتل، فقط ۵ هتل فعال مانده‌اند و بقیه تعطیل شده‌اند که اگر فکری منسجم و حرفهای در کشور وجود داشت، می‌توانستند این مراکز را سرپا نگاه داشت و از تعطیلی ان جلوگیری کرد.
توحیدی در ادامه، شهر کوهبنان از استان کرمان و شهر بستان آباد از استان آذربایجان شرقی را جزو مناطقی با پتانسیل‌های فراوان ولی مغفول مانده جهت جذب گردشگر فرهنگی، عرفانی، تفریحی و سلامت در ایران برشمرد.
توحیدی با اشاره به جستجوی نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها در هر منطقه گردشگری تمرکز بر روی نقاط قوت و فرصت‌ها گفت: این مهم نیز دانش رهبری و مدیریت گردشگری و هتلداری را می‌طلبد.
استان‌های شمالی کشور به خصوص مازندران، جایگاه بسیار بالایی در جذب گردشگر دارند اما ضعف در مهمان نوازی و برخورد با گردشگر نیز یکی دیگر از معضلات گردشگرپذیری در کشور ماست و به جای اینکه شاهد انبوه مسافران راضی در این دومنطقه باشیم، با مسافرانی سطحی و ناراضی از مهمان نوازی و مواجه هستیم.
