بسیاری از ما از قدرت پایین حافظه‌مان شکایت می‌کنیم و برای مثال نمی‌توانیم لیست خرید، تاریخ تولد اعضای خانواده یا دوستانمان یا حتی اطلاعات مهم برای امتحان‌ها را به یاد بیاوریم. خبر خوب این است که می‌توان با تکنیک درست، حافظه را تقویت کرد و تقریبا همه چیز را به یاد آورد.
در ایالات متحده آمریکا سالانه مسابقه حافظه برگزار می‌شود و همانطور که می‌توان حدس زد، افراد برای حضور در آن باید آمادگی کامل داشته باشند. یکی از افراد مطرح در این زمینه، «نلسون دلیس» نام دارد که در حقیقت قهرمان ۴ دوره مسابقه حافظه آمریکا و استاد بزرگ حافظه است.
حفظ کردن ۱۰ هزار رقم عدد پی و لیست‌های حاوی صدها نام پس از یکبار شنیدن آن‌ها، بخشی از شاهکارهای دلیس محسوب می‌شوند. به گفته این قهرمان حافظه، هر فردی می‌تواند با کمی تلاش و زمان گذاشتن، حافظه‌اش را بهبود دهد. در ادامه نگاهی به تکنیک ۵ مرحله‌ای او برای تقویت حافظه داریم.
اولین قدم باید ساده باشد. برای مثال می‌توانید ابتدا به سراغ عجایب هفتگانه بروید. دلیس پیشنهاد می‌کند که هرکدام از این عجایب را به تصویری تبدیل کنید که می‌توانید به راحتی به یاد بیاورید. چنین کاری برای برخی از آن‌ها ساده است، مثلا برای دیوار بزرگ چین یک دیوار را تصور کنید یا برای «پترا»، به سراغ عکسی از حیوان خانگی‌تان بروید.
یکی از روانشناسان کالج دانشگاهی لندن و نویسنده حوزه حافظه به نام «جولیا شاو»، چنین اقدامی را کارآمد می‌داند:
«استفاده از تصاویر ذهنی مشابه چنین کاری، فوق‌العاده موثر است. کاری که شما می‌خواهید انجام دهید، ایجاد خاطرات بزرگ و چند حسی است.»
شما می‌خواهید به سراغ تصاویر ذهنی بروید که تقریبا قابل حس کردن، بو کردن و دیدن هستند تا اینکه تا جای ممکن واقعی‌تر شوند. به گفته شاو، علمی پشت این موضوع وجود دارد:
«تصاویر عجیب یا ناخوشایند و احساسی، در ذهن باقی می‌مانند. پژوهشگران زمانی که مغز را مشاهده کردند، به این موضوع پی بردند که «آمیگدال»، بخشی از مغز که برای پردازش احساس مهم است، سایر بخش‌های مغز را به ذخیره خاطرات تشویق می‌کند.»
به همین دلیل، احساسات شدید احتمالا موجب ماندگاری برخی خاطرات می‌شوند.
قدم بعدی، قرارگیری این تصاویر ذهنی قوی در محیطی است که با آن آشنایی بالایی دارید. درباره عجایب هفتگانه، دلیس هرکدام از آن‌ها را در خانه قرار داده که با دیوار ورودی شروع می‌شود. به گفته دلیس، هرچه این مکان‌ها عجیب‌تر باشند، بهتر نتیجه می‌گیرید.
تکنیک برقراری ارتباط میان تصاویر و مکان‌ها، به نام «قصر حافظه» (Memory Palace) شناخته می‌شود و برای یادآوری ترتیب المان‌های خاص، کارایی بالایی دارد. به گفته شاو، قصر حافظه روی حافظه شما از یک مکان واقعی شکل می‌گیرد:
«یک قصر حافظه از حافظه موجود از یک مکان واقعی استفاده می‌کند. این مکانی است که می‌شناسید و معمولا خانه یا محل دیگری خواهد بود که آشنایی کاملی با آن دارید.»
اگر بخواهید چیزی مانند عجایب هفتگانه را به یاد بیاورید، قصر حافظه مربوط به آن کوچک خواهد بود، اما اگر هدف شما حفظ ۱۰ هزار رقم عدد پی باشد، قصر حافظه شما ابعادی نزدیک به یک شهر خواهد داشت. دلیس ۱۰ هزار رقم را به ۲۰۰۰ بخش ۵ رقمی تبدیل کرد و هرکدام از آن‌ها را در ۱۰ محله مختلف قرار داد.
به گفته شاو، تصویربرداری عصبی از افزایش فعالیت بخشی از مغز در هنگام استفاده از قصر حافظه خبر می‌دهد:
«پژوهش تصویربرداری عصبی نشان می‌دهد که در هنگام یادگیری خاطرات با استفاده از قصر حافظه، فعالیت بخش «Occipito-Parietal» مغز افزایش پیدا می‌کند. این موضوع به معنای آن است که چنین تکنیکی، موجب دخالت قسمت‌های بیشتری از مغز که معمولا به حواس دیگر اختصاص داده شده‌اند، خواهد شد.»
به یاد آوردن عجایب هفتگانه نباید کار دشواری باشد، اما زمانی که بخواهید ۱۰ هزار رقم عدد پی را حفظ کنید، نیاز به انگیزه بیشتری دارید. به همین علت، دلیس از یک مانترا استفاده کرده:
«به خودم این مانترا را می‌گویم: من می‌خواهم آن را حفظ کنم، من می‌خواهم آن را حفظ کنم. این یک مانترا ساده است، اما منجر به تنظیم توجه می‌شود و روی وظیفه‌ام تمرکز می‌کنم. همچنین به من کمک می‌کند که بهتر آن‌ها را به یاد بیاورم.»
در هنگام مواجه با مواردی مانند تعداد بالای ارقام عدد پی یا ترتیب کارت‌ها، تقسیم آن‌ها سودمند خواهد بود. دلیس هر ۵ رقم عدد پی را به یک تصویر تبدیل کرده تا آن‌ها را راحت‌تر به یاد بیاورد:
«کلمات ساده هستند. شما یک کلمه را می‌بینید و بطور معمول یک تصویر در ذهنتان تداعی می‌شود. اما برای مواردی مانند اعداد یا کارت‌ها و حتی نام‌ها، کار دشوارتر است. با این حال، آن‌ها هم سیستم‌هایی دارند که توسعه داده‌ایم و یاد گرفته‌ایم، بنابراین زمانی که یک نام، شماره یا کارت را می‌بینیم، یک تصویر برای آن داریم.»
برای دلیس اولین پنج رقم بعد از اعشار عدد پی، به وسیله «سم نیل» با لباس مرد آهنی تداعی می‌شود. این قهرمان حافظه برای ارقام بعدی هم چنین رویکردی دارد و برای مثال برای دومین پنج رقم، دوستش را با لباس امپراتور در فیلم گلادیاتور تصور می‌کند.
پس از اینکه برای موارد مختلف یک تصویر درنظر گرفتید و آن را در قصر حافظه قرار دادید، باید از قرارگیری آن‌ها در حافظه‌تان مطمئن شوید. شاو به این موضوع اشاره دارد که اکثر خاطرات به حافظه بلندمدت منتقل نمی‌شوند:
«اکثر خاطرات هرگز به حافظه بلندمدت راه پیدا نمی‌کنند. به همین علت، تکرار اطلاعات بسیار مهم است تا حافظه کوتاه مدت به حافظه بلندمدت تبدیل شود.»
متاسفانه چنین کاری ساده نیست و نیاز به تکرار دارد و باید سخت تمرین کنید. دلیس برای اینکه قهرمان حافظه شود، هر روز روی حافظه‌اش کار کرده:
«برای اینکه قهرمان حافظه شوم، مجبور بودم هر روز تمرین کنم. من خیلی سخت تمرین کردم و به یک کاری غریزی برای من تبدیل شد. اینکار تنها با تمرین امکان‌پذیر است.»
با مراحل بالا می‌توانید حافظه‌تان را تقویت کنید و پس از مدتی، همه چیز را به یاد بیاورید.
