گروه مطالعات ترکیه مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه، یکشنبه ۲۴ اسفند ۱۳۹۹، وبیناری تحت عنوان «کالبدشکافی قدرت نرم ترکیه در خاورمیانه بالکان و شبه قاره هند» برگزار کرد که در این وبینار «مروه کایا» دانشجوی دکتری مطالعات خاورمیانه در دانشگاه تهران مباحثی در خصوص قدرت نرم، موسسات و سیاستگذاری در ترکیه در این خصوص ارایه کرد که در ادامه می خوانیم:
قدرت نرم از زمان امپراتوری عثمانی کاربرد داشته است
مروه کایا با اشاره به قدرت نرم در امپراتوری عثمانی گفت: هرچند مفهوم قدرت نرم به جوزف نای نسبت داده می شود اما امپراتوری عثمانی در عمل قدرت نرم در دوران خود را به نسبت زیادی به کار برد. برای نمونه، قبل از فتح یک سرزمین با قدرت سخت، از قدرت نرم استفاده می کرد. ترکیه هم در سال ۱۹۲۸ میلادی به عنوان یک کشور تازه تاسیس و درگیر جنگ، فعالیت های خود را در حوزه قدرت نرم متوقف نکرد و همچنان پیمان دوستی با افغانستان امضا کرد و در چنین شرایط دشواری معلم، پزشک و ... به آنجا اعزام کرد.
ترکیه در شهرهای مرزی با سوریه از قدرت نرم استفاده کرد
دانشجوی دکتری مطالعات خاورمیانه در دانشگاه تهران اظهار داشت: یکی از مهمترین بحث هایی که نشان می دهد ترکیه همیشه دارای قدرت نرم بوده در بحث سوریه است که در این زمینه دولت ترکیه مسیر منظمی دنبال کرد و برای اولین بار از رادیو و مطبوعات برای مدیریت افکار جمعی به منظور پذیرش عمومی پیوستن شهرهای خطی به ترکیه استفاده کرد. شایان ذکر است که پخش برنامه های رادیویی برون مرزی ترکیه برای نخستین بار به زبان عربی در همین زمان انجام گرفته است؛ بین سال های ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۰ میلادی برای ترکیه دوران سختی بود و ترکیه دچار بی ثباتی سیاسی و ارتجاع شد.
حزب عدالت و توسعه و قدرت نرم
مروه کایا با اشاره به استفاده از قدرت نرم از سوی حزب عدالت و توسعه در ترکیه اظهار داشت: با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ میلادی ترکیه بار دیگر به قدرت نرم توجه کرد. به دلیل افزایش اهمیت قدرت نرم از طرف حزب حاکم عدالت و توسعه، قدرت نرم ترکیه در محافل دانشگاهی مورد بحث قرار گرفت. بر این اساس تاسیس قدرت نرم در ترکیه نه تنها نتیجه تلاش یک سازمان واحد بود بلکه ۲۰ سازمان دولتی و غیردولتی و موسسات و انجمن های علمی و غیرعلمی فعالیت در این زمینه را برعهده دارند.
داوود اوغلو که بنیانگذار قدرت نرم در سیاست خارجی ترکیه
این دانشجوی دکتری مطالعات خاورمیانه در دانشگاه تهران بیان داشت: داوود اوغلو که بنیانگذار قدرت نرم در سیاست خارجی ترکیه بود، گفتمان نوین سیاست چند بعدی در قالب قدرت نرم دیپلماسی عمومی را در پیش گرفته بود. در همان زمان عناصر قدرت نرم ترکیه شکل گرفت. اگر بخواهیم این عناصر را نام ببریم باید به آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه، سازمان هماهنگ کننده دیپلماسی عمومی، موسسه یونس امره، خبرگزاری آناتولی، شرکت هواپیمایی ترکیش ایرلاین و ... باید اشاره کرد.
وی در ادامه گفت: در دهه ۱۹۸۰ میلادی با مشخص شدن اینکه فرهنگ وسیله موثر در دیپلماسی است، تحولات مهمی در سیاست خارجی ترکیه رخ داد. ترکیه فعالیت هایی مربوط به قدرت نرم را در مقایسه با کشورهای اروپایی با تاخیر انجام داد.
سازمان های متصدی ایجاد قدرت نرم
مروه کایا با اشاره به سازمان های فعال در زمینه قدرت نرم در ترکیه گفت: ترکیه با تاسیس آژانس همکاری و توسعه در تنوع بخشیدن به افزایش کمک های خارجی پیشرفت چشمگیری داشته است. در حالی که پیش از این از کشورهای دیگر کمک های خارجی دریافت می کرد اما خیلی زود ارایه دهنده کمک های بشردوستانه برای کشورهای دیگر شد. آژانس همکاری و توسعه ترکیه به جای فعالیت های فرهنگی بیشتر مبتنی بر کمک های اقتصادی فعالیت داشت و همچنان بر کمک های بشر دوستانه خود در بسیاری از کشورهای جهان ادامه می دهد و بیشتر این کمک ها در خاورمیانه، آفریقا و ... بوده است.
این دانشجوی دکتری مطالعات خاورمیانه در دانشگاه تهران در ادامه به دیگر سازمان های فعال در زمینه قدرت نرم در ترکیه اشاره کرد و افزود: یکی دیگر از سازمان ها، سازمان هماهنگی دیپلماسی عمومی است که در سال ۲۰۱۰ میلادی فعالیت خود را شروع کرد و پیشرفت های زیادی برای ترکیه در زمینه دیپلماسی عمومی از جمله هماهنگی اثربخش تر بین نهادهای مسوول دیپلماسی عمومی جهت همکاری نزدیک و شکل بخشیدن به فرآیندهای تصمیم گیری در این حوزه، به همراه داشت. هدف از تاسیس این سازمان چنین بود که هماهنگی میان موسسات و سازمان ترک های خارج از کشور و جوامع خویشاوند آسان تر شود.
تاثیر بورسیه های تحصیلی ترکیه در قدرت نرم
وی با اشاره به تاثیر بورسیه های تحصیلی ترکیه در قدرت نرم گفت: این بورس ها یکی از ابزارهای قدرت نرم ترکیه است که ابعاد جهانی و منطقه ای دارد. براساس گزارش آموزش عالی ترکیه تعداد دانشجویان بین المللی ترکیه در سال ۲۰۱۹ میلادی به ۱۷۹ هزار نفر رسیده است و همچنین در همین سال از ۱۶۷ کشور به ترکیه درخواست بورسیه شده است.
موسسه یونس امره و سریال های ترکی
مروه کایا در ادامه به فعالیت های موسسه یونس امره در زمینه قدرت نرم اشاره کرد و اظهار داشت: این موسسه فعالیت خود را در سال ۲۰۰۹ میلادی آغاز کرد. اهداف این موسسه ترویج آشنایی با ترکیه، زبان ترکی، ترویج فرهنگ و هنر ترکی، توسعه دوستی ترکیه به دیگر کشورها و افزایش مبادلات فرهنگی است و نخستین بار در بوسنی، تیرانا و قاهره افتتاح شده و امروزه دارای ۵۸ مرکز فرهنگی در خارج از کشور است.
این دانشجوی دکتری مطالعات خاورمیانه در دانشگاه تهران در پایان سخنان خود به نقش سریال های ساخته شده در ترکیه اشاره و عنوان داشت که این سریال ها به بیش از ۷۰۰ میلیون مخاطب ارایه شده است و سریال حریم سلطان حدود ۵۰۰ میلیون بیننده داشته که پربیننده ترین سریال جهان شده است.
