روزنامه جام جم - امید رحمانی: 9 دی 1385 ساعت 6 و 7 دقیقه به وقت محلی صدام اعدام و پرونده زندگی‌اش برای همیشه بسته شد. اما مگر می‌شود، مرگ لحظه‌های دشواری را كه یك دیكتاتور در زمان حیاتش رقم زده، محو یا پاك كند؟ مسلما شدنی نیست .نام صدام حسین عبدالمجید تكریتی برای جهان و البته بیش از همه ایران، با اتفاقات تلخی گره خورده است. هشت سال جنگی كه در دوره این دیكتاتور به ایران تحمیل شد، هنوز هم تلخی‌ها و تبعات خودش را دارد.
دیكتاتورها همیشه صفحه‌هایی از تاریخ را سیاه و غمگین و تلخ كرده و بوده‌اند كسانی كه همیشه از این تلخی‌ها نوشته‌اند. درباره صدام هم كتاب‌های زیادی نوشته شده است كه می‌خواهیم مطالعه بعضی از این كتاب‌ها را به شما پیشنهاد كنیم. البته یك گزینه ویژه هم برایتان داریم كه دربردارنده خاطرات پزشك مخصوص صدام است و با نگاهی متفاوت ماجراهای این دیكتاتور منفور خاورمیانه را روایت می‌كند.
خاطرات یك پزشك
دكتر علاء بشیر، پزشك مخصوص صدام بوده است. او در كتابی با نام اخاطرات پزشك مخصوص صدامب به بیان ناگفته‌های بسیاری درباره سال‌هایی كه به این دیكتاتور نزدیك بوده، پرداخته است. این كتاب به دو زبان نروژی و عربی از سوی انتشارات دارالشروق قاهره منتشر شد و 17 ناشر دیگر در دنیاهم سراغش رفته و آن را ترجمه كردند. این اتفاق به دلیل محتوای مهم اثر رخ داده و طبیعی است كه در ایران هم دارای اهمیت بالایی باشد و احسان بالانی آن را به فارسی ترجمه‌اش كرده است.
كتاب با روایتی از آماده‌سازی شرایط برای جنگ با ایران آغاز می‌شود، اتفاقی كه دكتر بشیر از آن بی‌خبر بوده است. علاء بشیر در 15 بخش قصد داشته تصویری نزدیك‌تر به واقعیت از برهه اسفبار تاریخ عراق را به نسل آینده منتقل كند با این امید كه روایت این رویدادها بتواند مانع تكرار فاجعه‌ای شود كه یك فرد بیمار و شكاك رقم زد. بشیر، بخشی از مسؤولیت به قدرت رسیدن صدام و تداوم آن به مدت سه دهه را بر دوش ملت عراق می‌افكند، اما اعتراف می‌كند او پس از پُر كردن ده‌ها برگه و پاسخ دادن به صدها سوال، دیگر نمی‌توانسته از پُست خود كناره‌گیری كند. آخرین ملاقات پزشك با صدام، شش هفته پیش از جنگ و برای معاینه كمرش بوده است. در ادامه بخش‌هایی از خاطرات او را با هم مرور می‌کنیم:
آغاز جنگ
اخبرگزاری‌های رسمی اعلام كردند كه تجاوزات پی در پی مرزی، حمله به ایران را به امری اجتناب‌ناپذیر تبدیل كرده است؛ ولی ما تصور می‌كردیم عوامل پنهان دیگری برای این آغاز غافلگیرانه جنگ وجود داشته باشد. با تاملی عمیق می‌توان به آسانی فهمید خمینی و پیروانش، باعث هراس و وحشت صدام و اندك سنیان پیرامون او بودند؛ چون هرچه نباشد، بیشتر عراقیان شیعه بودند. مانند بنیادگرایانی كه قدرت را در ایران به‌دست گرفتند و هیچ‌كس نمی‌دانست كه انقلاب اسلامی ممكن است به عراق لائیك هم سرایت كند یا خیر. نزار خزرجی یكی از مهم‌ترین فرماندهان نظامی صدام بود و در پایان جنگ با ایران كه هشت سال به طول انجامید به ریاست ستاد جنگ منصوب شد.
نزار هرگز از من پنهان نمی‌كرد كه رئیس‌جمهور، حمله به ایران را امری ضروری می‌داند برای این‌كه از حمله ایران در آینده پیشگیری كند. اپیش از آن‌كه آیت‌‌ا... و طرفدارانش بتوانند توان رزمی عظیم ایران را كه به دلیل هرج و مرج پس از سقوط شاه و پاكسازی‌های افسران میان یكدیگر به‌شدت تضعیف شده بود، دوباره به‌دست بیاورند، باید دست به حمله زد.ب توصیه سازمان اطلاعات جنگی عراق به صدام روشن بود.ب
جنگ باخته
اصدام مرتبا به جبهه می‌رفت؛ نه به این معنا كه لزوما پایش به جبهه می‌رسید. صدام همچون خویشاوندان نزدیكش بدبین بود. اگر گربه سیاهی را ناگهان در راه می‌دید، ممكن بود مسیر كاروان خودروهایش را تغییر دهد و دستور بازگشت به بغداد بدهد. حتی كیسه‌ای پلاستیكی كه در وسط خیابان صدا ایجاد می‌كرد، برای او بدشگون بود و باعث می‌شد بدون آن‌كه كاری را كه قصد انجامش را داشت، عملی كند، از راهی كه آمده بود برگردد.
بازجویی از صدام؛ تخلیه اطلاعاتی رئیس‌جمهور
جان نیكسون، نویسنده و هوشنگ جیرانی، مترجم این كتاب است. اكتاب بازجویی از صدام؛ تخلیه اطلاعاتی رئیس‌جمهورب تصویری بی‌طرفانه از یكی از قدرتمندترین حاكمان بدنام عصر ما به‌دست می‌دهد. نیكسون نخستین كسی بود كه در جلساتی متعدد از صدام بازجویی كرد. خواندن ماجرای بازجویی‌ها، علاوه بر اطلاعاتی كه درباره شخصیت صدام در اختیارمان می‌گذارد، او را چنان در برابر ما می‌نشاند كه گویی صدا و طنین كلماتش را هم می‌شنویم.
شبیه صدام
نوشته میخائیل رمضان است و محمدنبی ابراهیمی آن را به فارسی ترجمه كرده است. اشبیه صدامب یا ادر سایه صدامب عنوان مجموعه خاطرات رمضان است كه مدت 19 سال نقش بدل صدام را بازی می‌كرد. رمضان در این كتاب اسرار زیادی را فاش كرده است. او با حسنی مبارك رئیس‌جمهور مخلوع مصر و یاسر عرفات ملاقات داشته‌است. شبیه صدام از جبهه‌های جنگ عراق با ایران و روزهای اشغال كویت نیز دیدارهایی داشته است.
نویسنده به‌دلیل نزدیكی كه به صدام داشته‌است به نكات ریزی از زندگی صدام و اطرافیان او اشاره می‌كند. آموزش صدام در انگلیس، ارتباط با اسرائیل، نفوذ میشل عفلق در اداره عراق و كشتار فجیع كردها و شیعیان و همچنین آزمایش میكروبی رژیم بعث روی اسیران زن ایرانی از جمله این نكات است كه در كتاب به آن اشاره شده است.
فرزند ناخلف رایش) از ولگردی تا اعدام صدام)
كتاب را فاروق صفی‌زاده نوشته و در آن به شرح زندگی صدام حسین و بررسی تاریخ معاصر كشور عراق پرداخته است. به عبارت بهتر باید گفت، این كتاب تلاشی است در بیان سرگذشت رئیس‌جمهور بعثی عراق؛ یعنی صدام حسین از بدو تولد در سال 1937 تا لحظه اعدامش در سال 2006، به همراه كنكاشی در تاریخ این كشور و بیان سیاست‌های كلی نظام بعث عراق در دوران ریاست‌جمهوری صدام حسین.
نویسنده در این نوشتار بر آن است با پیش گرفتن سیاست بی‌طرفانه، تمامی اقدام‌های مثبت و منفی صدام را نام ببرد و آنچه را منجر به اشغال عراق از سوی آمریكا و در نهایت دستگیری، محاكمه، و اعدام صدام گردید، توضیح دهد.
