هرچه به روزهای پایانی سال نزدیک می‌شویم، وضعیت بازار سهام نیز پیچیده‌تر می‌شود. صف‌نشینی در نمادهای کوچک برای فروش به بالاترین میزان خود رسیده و به دنبال آن نقدشوندگی سهام به شدت کاهش یافته است. این وضعیت به دنبال اعمال دامنه نوسان نامتقارن و تعیین کف ۲ درصدی در این بازار، جدی‌تر شد؛ به طوری که کارشناسان نسبت به این حجم از فروش هشدار داده و شرایط فعلی بورس را نابسامان توصیف می‌کنند. حال به نظر می‌رسد این شرایط در کنار نداشتن چشم‌انداز مشخص از آینده، سرمایه‌گذارانی را نیز که تاکنون تجربه معاملات در بازار سهام را نداشتند نسبت به ورود به بورس ناامید کرده است. به طوری که شاهد کاهش جدی صدور کد بورسی برای سهامداری مستقیم در این بازار هستیم و عمده ثبت‌نام‌کنندگان در سامانه سجام را سهامداران عدالت تشکیل می‌دهند. به هر روی آمارها نشان می‌دهد در مجموع طی ۱۱ ماه سپری شده از سال ۹۹، ۲۵ میلیون و ۱۳۵ هزار کد جدید بورسی صادر شده است و مجموع کدهای صادر شده به ۳۶ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر رسیده است. این ارقام زمانی قابل‌توجه می‌شود که تعداد صدور کدهای جدید در مجموع سال گذشته ۸۲۱ هزار کد بوده است. هرچند افزایش تبلیغات برای سرمایه‌گذاری در بورس در ماه‌های نخست سال ۹۹ عاملی برای اقبال بیشتر به بورس بود، اما آنچه در نیمه دوم سال سبب رشد کدهای صادره شد نه جذابیت بازار سرمایه بلکه اجبار به سجامی شدن سهامداران عدالت بود. فرآیندی که در ماه گذشته سرعت بیشتری گرفته و حدود ۹۵ درصد از آمار ثبت‌نام در سامانه سجام به سهامداران عدالت اختصاص یافته است.
در یازدهمین ماه از سال ۹۹، ۴ میلیون و ۳۶۰ هزار سهامدار عدالت دیگر در سامانه سجام ثبت‌نام کردند. آمارها حاکی از آن است که در حال حاضر در مجموع ۴۶ میلیون سهامدار عدالت وجود دارند که ۳۰ میلیون نفر از آنها روش غیرمستقیم را انتخاب کرده و ۱۶ میلیون نفر تصمیم گرفتند مدیریت پرتفوی خود را به‌صورت مستقیم انجام دهند. بر اساس آمار به دست آمده از سپرده‌گذاری مرکزی در حال حاضر ۲۴ میلیون و ۳۶۰ هزار نفر از سهامداران عدالت سجامی شده‌اند که ۸ میلیون نفر از آنها پیش‌تر کد بورسی داشته و در بازار سهام فعال بوده‌اند. در ماه‌های گذشته سپرده‌گذاری مرکزی بارها بر سجامی شدن سهامداران عدالتی که روش غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند، تاکید کرده است. گفته می‌شود سهامداران مدیریت غیرمستقیم سهام عدالت که همان سهامداران شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی هستند، تنها با ثبت شماره شبا در سامانه سجام و احراز هویت می‌توانند سود سهام خود را دریافت کنند. در حال حاضر ۲۱ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر از سهامداران مذکور همچنان در سامانه سجام ثبت‌نام نکرده‌اند که با ثبت نام این افراد مجموع کدهای معاملاتی از ۵۱ میلیون فراتر می‌رود. ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر از دارندگان سهام عدالت نیز متوفیان هستند.
در ماهی که گذشت تنها حقیقی‌ها نبودند که برای دریافت کد بورسی اقدام کردند. آمارها نشان می‌دهد در بهمن‌ماه ۳۲۵۲ کد جدید معاملاتی برای متقاضیان حقوقی و ۸۹ کد نیز برای سرمایه‌گذاران خارجی صادر شده است. به این ترتیب مجموع کدهای معاملاتی سرمایه‌گذاران خارجی به ۲هزار و ۷۶۲ نفر رسید. بر اساس آمار شرکت سپرده‌گذاری مرکزی بیشترین میزان صدور کد بورسی مربوط به سرمایه‌گذاران خارجی در سال ۸۷ بوده است. در این سال صدور کد معاملاتی برای سرمایه‌گذاران خارجی رشدی ۶۶ درصدی را تجربه کرده است.
از ۴ میلیون و ۶۰۰ هزارنفری که در بهمن‌ماه برای دریافت کد معاملاتی اقدام کردند، استان خراسان رضوی با ۵۰۰ هزار و ۶۴۸ نفر ثبت نام‌کننده درصدر جدول درخواست‌کنندگان کد معاملاتی قرار دارد. پس از آن پایتخت‌نشینان با ۴۹۹ هزار و ۴۸۲ نفر رتبه دوم را در اختیار گرفتند. استان‌های مازندران، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی در رتبه‌های بعدی بیشترین ثبت نام کد بورسی در یازدهمین ماه از سال ۹۹ قرار دارند. در انتهای جدول نیز استان قم با ۲۲ هزار و ۹۱۷ نفر ثبت‌نام‌کننده در بهمن ماه قرار دارد.
همان‌طور که عنوان شد اقبال عمومی به بازار سرمایه و ورود افراد جدید به این بازار با ریسک‌ها و فرصت‌های متعددی همراه است. در این میان ورود تازه‌واردان به بازار سرمایه، پول‌های جدید را به‌دنبال دارد. به‌طوری‌که در آمار معاملات روزانه شاهد ردپای این نقدینگی هستیم. ورود اقشار مختلف جامعه به بورس و بازار سرمایه پارامتر مثبتی است که هم به نفع اقتصاد ملی و هم منطبق بر استانداردهای جهانی است و در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته نیز شواهدی از آن یافت می‌شود. به عبارتی در کمتر کشور توسعه‌یافته‌ای دیده می‌شود که مردم در بازارهای تورمی همچون ارز، طلا و کالاهای مشابه سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین در مجموع ورود اقشار مختلف جامعه به بازار سرمایه را باید به فال نیک گرفت، منتها هدایت این افراد روش صحیح مدیریتی می‌خواهد که تاکنون انجام نشده است. در کشورهای دیگر معمولا افراد، با واسطه وارد بازار سرمایه می‌شوند. این واسطه‌ها، یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا شرکت‌های سبدگردان هستند که کارگزاری‌ها، آن دارایی‌ها را مدیریت می‌کنند ولی متاسفانه در ایران ورود مردم به بورس به‌صورت مستقیم است و افراد کد آنلاینی را می‌گیرند تا خود اقدام به خرید و فروش کنند. این باعث می‌شود آنهایی که آشنایی اندکی با بازار و برخورداری محدود از تحلیل دارند، به خرید و فروش‌های هیجانی بپردازند. به این ترتیب شاهد رفتارهای هیجانی و توده‌ای مردم در زمان‌های مثبت و منفی بازار هستیم. در این میان سیاست‌گذار بورسی نیز باید بیشترین استفاده را از این فرصت ایجاد شده برای تعمیق بورس انجام دهد. همان‌طور که بارها «دنیای اقتصاد» در گزارش‌های پیشین خود به آن اشاره کرد، توسعه عرضی بازار سرمایه از طریق افزایش عرضه‌های اولیه، افزایش سهام شناور شرکت‌ها و تسهیل شرایط افزایش سرمایه و تنوع‌بخشی به ابزارهای بورسی از جمله مواردی است که در شرایط کنونی باید توجه بیشتری به آن شود. در همین راستا طراحی ابزارهای جدید بورسی در حوزه‌های مختلف می‌تواند قدرت بی‌بدیلی برای سیاست‌گذار ایجاد کند که در تصمیم‌گیری‌ها با موفقیت بالایی عمل کند.
