مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش اخیر خود به تحلیل شاخص‌های بازار کار در فصل تابستان ۱۳۹۹ پرداخته است.یکی از شاخص‌های مهم بازار کار، بررسی جمعیت فعال و غیرفعال جمعیت در سن کار است. بررسی آمار مرکز آمار در این خصوص نشان می‌دهد که در تابستان ۹۹ نسبت به فصل مشابه سال قبل، جمعیت فعال ۱۶۲۶ هزار نفر کاهش داشته است؛ به‌طوری که سهم جمعیت فعال مرد از این کاهش ۶۱۵ هزار نفر و سهم جمعیت فعال زن ۱۰۱۱ هزار نفر بوده است. این امر در حالی است که جمعیت فعال بالای ۱۵ سال در چهار سال منتهی به تابستان ۹۸ سالانه به‌طور متوسط حدود ۶۵۰ هزار نفر افزایش داشته است. همچنین این آمار نشان می‌دهد در مدت مذکور، جمعیت غیرفعال ۲۳۱۱ هزار نفر نسبت به فصل مشابه سال قبل افزایش داشته که سهم زنان از این افزایش حدود یک میلیون و۳۷۰ هزار نفر و سهم مردان بیش از ۹۴۲ هزار نفر بوده است.
گزارش‌های رسمی در ارتباط با ترکیب شهری و روستایی اشتغال نشان می‌دهد که در تابستان ۹۹ نسبت به تابستان ۹۸ به میزان ۷۲۵ هزار نفر در مناطق شهری و نیز ۴۸۴ هزار نفر در مناطق روستایی کاهش اشتغال اتفاق افتاده است. همچنین بررسی گزارش مذکور نشان می‌دهد که از ۷۲۵ هزار کاهش اشتغال رخ داده در مناطق شهری بیشترین کاهش مربوط به بخش خدمات است به نحوی که ۶۲۹ هزار نفر در بخش خدمات، ۶۳ هزار نفر در بخش صنعت و ۳۱ هزار نفر در بخش کشاورزی کاهش اشتغال روی داده است.
در بخش روستایی نیز در بخش کشاورزی بیشترین کاهش اتفاق افتاده است، به نحوی که در بخش کشاورزی ۳۱۵ هزار نفر و در بخش خدمات ۱۸۹ هزار نفر کاهش اشتغال وجود داشته ولی در بخش صنعت ۲۰ هزار نفر افزایش اشتغال رخ داده است.
بررسی گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد در تابستان ۹۹ نسبت به تابستان ۹۸ جمعیت بیکار ۴۱۷ هزار نفر کاهش داشته است؛ به‌طوری که سهم کاهش جمعیت بیکار در مردان به میزان ۱۵۶ هزار نفر و در زنان معادل ۲۶۱ هزار نفر بوده است. همچنین این آمار نشان می‌دهد که جمعیت بیکار در گروه جوانان (۱۵تا ۲۴ سال) معادل ۱۸۴ هزار نفر و در بین گروه فارغ‌التحصیلان عالی نیز معادل ۲۶۰ هزار نفر کاهش داشته است. علاوه بر این، بررسی ترکیب جمعیتی خانوارهای شهری و روستایی این گزارش نشان می‌دهد که در تابستان ۹۹ نسبت به تابستان ۹۸ معادل ۳۶۳ هزار نفر و در خانوارهای روستایی معادل ۵۳ هزار نفر، جمعیت بیکار کاهش داشته است.
یکی دیگر از شاخص‌های مهم بازار کار، نرخ مشارکت اقتصادی است. بررسی گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که این نرخ در تابستان به ۸/ ۴۱ درصد رسیده که نسبت به تابستان ۹۸ که رقمی معادل ۹/ ۴۴ درصد بود، کاهش ۱/ ۳ واحد را نشان می‌دهد. همچنین این آمار نشان می‌دهد که نرخ مشارکت زنان در دوره مذکور با ۵/ ۳ واحد کاهش به رقم ۱/ ۱۴ درصد رسیده و نرخ مشارکت مردان هم با کاهش ۷/ ۲ درصدی، رقم ۵/ ۶۹ درصدی را ثبت کرده است. نرخ مشارکت اقتصادی، به نسبت جمعیت فعال (شاغل و بیکار) ۱۰ ساله و بیشتر (۱۵ ساله و بیشتر در تعریف دیگر) به جمعیت در سن کار ۱۰ ساله و بیشتر (یا ۱۵ ساله و بیشتر) ضرب در ۱۰۰ اطلاق می‌شود.
آمارهای جریان ماتریس انتقال در یک دوره هم نشان می‌دهند که حرکت و جابه‌جایی‌های بازار کار چگونه بوده است. نکته قابل ذکر این است که در تحلیل آمار و اطلاعات بازار کار، صرف مقایسه شاخص‌ها در زمان‌های مختلف نمی‌تواند تصویر دقیقی از بازار کار را به نمایش بگذارد. از این رو به منظور آگاهی از جابه‌جایی‌های داخل مقاطع و درک چگونگی فرآیند اتفاقات درون بازار کار، استفاده از آمارهای جریان می‌تواند کمک قابل‌توجهی در این خصوص باشد.
گزارش این مرکز درخصوص بررسی ماتریس انتقال جریانات نیروی کار از تابستان ۹۸ به تابستان ۹۹ نکات مهمی را دربردارد؛ نخست اینکه هرچند ۱/ ۸۶ درصد از جمعیت شاغل تابستان ۹۸ در تابستان ۹۹ نیز همچنان شاغل مانده‌اند، اما با این حال ۹/ ۳ درصد از این جمعیت معادل ۹۶۵ هزار نفر بیکار و ۹/ ۸ درصد مابقی معادل ۲۲۰۳ هزار نفر غیرفعال شده‌اند. مورد دوم اینکه از جمعیت ۲میلیون و ۴۲۷ هزار نفری بیکاران در تابستان ۹۸ تنها ۶/ ۴۰ درصد موفق به یافتن شغل شده‌اند. از سهم باقی‌مانده جمعیت مذکور حدود ۹/ ۳۵ درصد همچنان بیکار مانده‌اند و ۳/ ۲۲ درصد مابقی به دلیل دلسرد شدن از یافتن شغل از بازار کار خارج شده‌اند. مورد سوم اینکه در تابستان ۹۹ از کل جمعیت غیرفعال ۱۰ساله و بیشتر تابستان ۹۸ به میزان ۶/ ۱۰ درصد وارد بازار کار شده‌اند به نحوی که از این میزان ۱/ ۸ درصد شاغل و ۵/ ۲ درصد بیکار شده‌اند. علاوه بر این ۸/ ۸۷ درصد از جمعیت غیرفعال در تابستان ۹۸ در تابستان ۹۹ همچنان غیرفعال بوده‌اند.
بررسی گزارش‌های رسمی در مورد نرخ بیکاری در استان‌های مختلف کشور نشان می‌دهد که در تابستان ۹۹ نسبت به تابستان ۹۸، استان‌های یزد، تهران و گلستان در نرخ بیکاری کاهش محسوسی داشته‌اند. در استان یزد نرخ بیکاری در تابستان ۹۸ معادل ۱/ ۱۵ درصد بوده که با کاهش ۷/ ۵ واحدی به رقم ۴/ ۹ درصد در تابستان ۹۹ رسیده است. در استان تهران نرخ بیکاری که در تابستان ۹۸ معادل ۸/ ۱۰ درصد بوده با کاهش ۴/ ۴ واحدی به میزان ۴/ ۶ درصد رسیده است.
همچنین در استان گلستان نیز نرخ بیکاری از رقم ۱/ ۱۱ درصد در تابستان ۹۸ به میزان ۸ درصد در تابستان ۹۹ رسیده و کاهش ۱/ ۳ واحدی را ثبت کرده است. همچنین استان‌های چهارمحال و بختیاری و خراسان شمالی نیز بیشترین افزایش را در نرخ بیکاری داشته‌اند. به‌طوری که استان چهارمحال و بختیاری با افزایش ۴/ ۲ واحدی از رقم ۹/ ۱۳ درصدی در تابستان ۹۸ به میزان ۳/ ۱۶ درصد در تابستان ۹۹ رسیده است. همچنین استان خراسان شمالی نیز در نرخ مذکور با رشد ۳/ ۲ واحدی از رقم ۸/ ۸ درصد در تابستان ۹۸ به ۱/ ۱۱ درصد در تابستان ۹۹ رسیده است. علاوه‌براین آمارها نشان می‌دهند که استان‌های هرمزگان و خراسان شمالی بیشترین نرخ مشارکت را در بین استان‌های کشور داشته‌اند. نرخ مشارکت در استان هرمزگان معادل ۶/ ۵۰درصد و در استان خراسان شمالی معادل ۹/ ۴۷درصد بوده است.
