تحقیقات گذشته صندوق بین‌المللی پول(IMF) نشان می‌دهد افزایش قدرت بازار برخی شرکت‌ها می‌تواند مانعی برای رشد میان‌مدت باشد و نوآوری و سرمایه‌گذاری را سرکوب می‌کند. چنین نتیجه‌ای می‌تواند بهبود شرایط اقتصادی بحران کرونا را تهدید و به ظهور شرکت‌های نوپا در شرایطی که اقتصاد به‌شدت به پویایی آنها نیاز دارد، لطمه وارد کند. ایجاد یک زمین بازی عادلانه‌تر امروز از هر زمان دیگری اهمیت بیشتری دارد و دستیابی به آن در بخش‌های مختلف یکی از نیازهایی است که دولت‌ها باید به آن دست پیدا کنند.
تحقیقات جدید صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد شاخص‌های کلیدی قدرت بازار چون افزایش سود یا تمرکز درآمدها میان چهار بازیگر بزرگ‌تر در یک بخش، درحال رشد هستند. صندوق بین‌المللی پول تخمین می‌زند که به‌سبب بحران کرونا این تمرکز می‌تواند در اقتصادهای پیشرفته حداقل به میزانی که در ۱۵ سال منتهی به سال ۲۰۱۵ افزایش یافته، رشد کند. در صنایعی که از بحران کرونا سود برده‌اند، مثل بخش دیجیتال، بازیگران اصلی در میان بزرگ‌ترین برندگان این جریان قرار دارند. افزایش قدرت بازار ناشی از اپیدمی کرونا که در برخی صنایع ایجاد شده‌است می‌تواند به تشدید روندی منجر شود که به چهار دهه گذشته بازمی‌گردد. به‌عنوان مثال، افزایش سود در میان بنگاه‌های مشخص در کشورهای پیشرفته حدود ۳۰ درصد بوده‌است و در ۲۰ سال گذشته افزایش سودها در بخش دیجیتال با شیبی دو برابر نسبت به افزایش کل اقتصاد رشد کرده‌است.
البته سودهای بزرگ همواره پاداش طبیعی برای شرکت‌های موفق بوده‌است. شرکت ایکیا امروز پروسه خرید مبلمان را دگرگون کرده یا شرکت اپل را در نظر بگیرید که چطور در بازار گوشی‌های موبایل تغییر ایجاد کرده‌است. با وجود این اخیرا نشانه‌های رو به رشدی در برخی صنایع مبنی بر افزایش قدرت بازار دیده می‌شود، درحالی‌که رقبای قوی برای شرکت‌های بزرگ بازار وجود ندارند. آن‌طور که صندوق بین‌المللی پول تخمین زده‌است در میان بخش‌های مختلف شرکت‌هایی با بیشترین افزایش سود در یک سال مشخص، ۸۵ درصد بیشتر احتمال دارد که در سال آینده نیز به‌عنوان شرکتی با سود بالا باقی بمانند، که بیشتر از ۱۰ درصد نسبت به عصر اقتصادی دهه ۱۹۹۰ بالاتر است.
شرکت‌های بزرگ فناوری نمونه‌ای از این موارد هستند. این اخلالگران که رقبای دو دهه قبل خود را کنار زده‌اند به بازیگرانی قدرتمندتر از همیشه مبدل شده‌اند، به‌طوری که دیگر فشارهای رقابتی مشابهی از سوی رقبا احساس نمی‌کنند. اکنون هم اثرات مرتبط با پاندمی کرونا در حال افزودن به نیروهایی چون اثرات شبکه و اقتصاد ناشی از مقیاس هستند.
در میان صنایع مختلف روندی مبنی بر کاهش پویایی‌های کسب‌وکار دیده می‌شود. یک صنعتگر جوان را در نظر بگیرید که نمی‌تواند از بازار محلی خود بیرون برود یا خرده‌فروشی که قیمت‌ها کالاهایش به‌دلیل وجود رقیب بزرگی که مرتب با قیمتی پایین‌تر از هزینه تمام‌شده می‌فروشد، شکسته شده‌است. این موارد فرصت‌های از دست‌رفته‌ای برای رشد، ایجاد اشتغال و افزایش درآمدها محسوب می‌شوند. این تحقیق نشان می‌دهد چگونه برخی از شرکت‌های بزرگ برای تعیین دستمزد کارگران قدرت پیدا کرده و به کارگران مبالغ کمتری نسبت به میزان بهره‌وری آنها پرداخت می‌کنند.
یکی از عوامل تاثیرگذار بر این روند افزایش ادغام و تملیک‌ها (Mergers & Acquisitions)، بالاخص توسط بازیگران اصلی است. درحالی‌که ادغام و تملیک M&A می‌تواند صرفه‌جویی در هزینه و تولید محصولاتی بهتر را به‌دنبال داشته باشد، ولی در عین حال می‌تواند انگیزه نوآوری را نیز کاهش دهد و توانایی بنگاه‌ها برای افزایش قیمت‌ها را تقویت کند. ادغام و تملیک‌ها توسط شرکت‌های بزرگ سبب کاهش در پویایی‌های کل صنعت می‌شود، چراکه رقبای حاضر در هیات‌مدیره به رشد، تحقیقات و هزینه‌های توسعه‌ای ضربه می‌زنند.
دولت‌ها چه کاری می‌توانند در این شرایط انجام دهند؟ صندوق بین‌المللی پول پنج اقدام مهم را پیشنهاد کرده است. اول اینکه مسوولان حوزه رقابت باید هنگام کنترل ادغام‌ها هوشیارتر عمل کنند؛ مسوولان حوزه رقابت برای بررسی یک رقابت باید تمام موارد مرتبط شامل تملک بازیگران کوچک را که می‌توانند به رقبای شرکت‌های بزرگ‌تر تبدیل شوند، در نظر داشته باشند. به‌عنوان مثال آلمان و اتریش اخیرا علاوه بر محدودیت‌های گردش مالی هدف، آستانه‌ای براساس ارزش معامله تعیین کرده‌اند. ارزیابی تصمیمات گذشته مربوط به ادغام نیز می‌تواند به اجرای موثرتر قوانین رقابت کمک کند. دوم، مسوولان حوزه رقابت باید اجرای محدودیت‌ها در سوء استفاده از موقعیت قدرت را با جدیت بیشتری اجرا کنند و برای کشف رفتارهای آسیب‌رسان بیشتر از ابزار تحقیقات بازار استفاده کنند. در سال ۲۰۱۸ در استرالیا تحقیقی در صنعت لبنیات انجام شد که منجر به بهبود قراردادها میان دامداران و صنایع لبنی شد.
سوم، تلاش‌های بیشتری باید برای اطمینان از روند رقابت در بازار نهاده‌ها، چون بازار کار صورت گیرد. در اینجا اجرای سرسختانه قوانین برای جلوگیری از پیمان‌هایی که میان شرکت‌ها برای عدم رقابت در استخدام کارمندان بسته می‌شود، توصیه می‌شود. این قراردادها به‌خصوص در برخی از شغل‌های حوزه خرده‌فروشی و قراردادهای کاری در رستوران‌ها سبب می‌شود کارگران نتوانند برای یافتن شغل با شرایط بهتر جابه‌جا شوند که بالاخص برای کارگرانی با مهارت‌های پایین‌تر صادق است. چهارم، مسوولان حوزه رقابت باید برای همگام شدن با اقتصاد دیجیتال تقویت شوند، بخشی که داده‌های بزرگ و هوش مجازی مزیت شرکت‌های سودآور را چند برابر کرده‌است. تسهیل قابلیت جابه‌جایی داده‌ها و قابلیت همکاری سیستم‌ها مواردی هستند که می‌توانند توانایی شرکت‌های جدید برای رقابت با شرکت‌های بزرگ بازار را افزایش دهند.
در آخر، منابع مالی از اهمیت بالایی برخوردار هستند. به‌عنوان نمونه در ایالات متحده بودجه ترکیبی کمیسیون تجارت فدرال و بخش ضدانحصاری وزارت دادگستری نسبت به چهار سال گذشته، برحسب سهم آن از تولید ناخالص داخلی، تقریبا نصف شده‌است. در میان بخش‌های مختلف قضایی، افزایش تخصص در حوزه‌های خاص که تحت‌تاثیر سرعت بالای تکنولوژی قرار دارند به سرمایه‌گذاری بیشتری نیاز دارند. انگلستان اخیرا واحد بازار دیجیتال جدیدی را معرفی کرده که رفتار پلت‌فرم‌های بزرگ چون فیس‌بوک و گوگل را کنترل می‌کند.
خبر خوب این است که بررسی فعال‌تر چارچوب سیاست‌های رقابتی در میان اقتصادهای بزرگ شامل اتحادیه اروپا و آمریکا آغاز شده‌است. این بررسی‌ها فرصت‌هایی را فراهم خواهد کرد که نباید آن را از دست داد. سیاست‌گذاران باید همین حالا برای افزایش قدرت بازار که می‌تواند در روند بهبود اختلال ایجاد کند اقدام کنند. بحران کرونا از طریق تغییرات ساختاری عمیق اقتصادهای جهان را تحت‌تاثیر قرار داده‌است، تغییراتی که باید موجی از شرکت‌های جوان و پرقدرت ایجاد کنند که نوآوری و شغل‌های با کیفیت بالا ایجاد می‌کنند. آنها شایسته موقعیت رقابتی یکسان و شانس عادلانه برای موفقیت هستند.
این مطلب برایم مفید است
بلی
