هرساله سال آبی از مهرماه شروع شده و تا آخر شهریورماه سال بعد ادامه دارد، مجموع بارش‌هایی که در طول این یک سال اتفاق می‌افتد نشان‌دهنده وضعیت تامین آب در آن سال و نیز سال‌های بعد است.
میزان بارش‌ها در ایران باعث شده تا در طول بیش از یک دهه گذشته کشورمان با پدیده خشکسالی دست و پنجه نرم کرده و تا مرز بحران کم آبی پیش برود. این روند ادامه داشته و تا در اواخر اسفند سال ۹۷ ناگهان روند رو به تزاید خشکسالی تغییر مسیر داد و بارش‌های سیل‌آسا همه را غافلگیر کرد و سیل‌های سنگین، خسارت‌های فراوانی برجای گذاشت.
اوایل سال ۹۸ نیز تداوم بارش‌ها سال پر آبی را برای کشورمان نوید می‌داد که این امر منجر به آن شد تا بسیاری از رودها و تالاب هایی که در اثر خشکسالی‌ها متمادی کم آب شده بودند مجدد پرآب شده و طراوتی مجدد پیدا کنند.
این بارش‌ها بسیاری از چشمه هایی که در اثر خشکسالی‌های مداوم خشک شده بودند را مجدد آبدار کرد و در بسیاری از مناطق کشور مناظرکم نظیری از زندگی را به نمایش گذاشت. سال ۹۸ نیز نسبت به سال‌های قبل تر سال پرآبی برای کشورمان رقم زد به گونه‌ای که سیلاب‌های شدیدی با خود به همراه آورد.
وضعیت بارش‌ها در سال آبی که گذشت
مدیرکل دفتر مدیریت بحران شرکت مدیریت منابع آب ایران به توضیح وضعیت بارش‌های سال آبی ۹۸-۹۹ که در روزآخر شهریور۹۹ به پایان رسید پرداخت و افزود: براساس آخرین آماربارندگی سال آبی سپری شده درمجموع از ابتدای شروع این سال به طور متوسط ۳۱۸ میلیمتر بارش اتفاق افتاد.
«سیف الله آقابیگی» خاطرنشان‌کرد: میزان بارش‌های سال آبی ۹۹-۱۳۹۸ در مقام مقایسه با میزان بارش‌های سال آبی ۹۸-۱۳۹۷ که ۳۴۳ میلیمتر بارش را ثبت کرده بود، حدود هفت درصد کاهش را نشان می‌دهد اما در مقایسه با دروه متوسط بلند مدت که معادل ۲۵۰ میلیمتر بارندگی ثبت شده، رشد۲۷ درصدی دارد.
به گفته وی، البته و در رنکینگ رتبه‌بندی بارندگی کشورمان در آمار ۵۲ ساله رتبه بارش‌های سال آبی ۹۸-۹۹ معادل عدد ۶ است و نشان از آن دارد که سال آبی به نسبت خوبی پشت سرگذاشته شده است.
وضعیت حوضه‌های آبریز ۶ گانه اصلی
مدیرکل دفتر مدیریت بحران شرکت مدیریت منابع آب ایران به تشریح وضعیت بارش در ۶ حوضه اصلی آبریز کشور پرداخت و ادامه‌داد: میزان بارش سال آبی گذشته (۹۸-۹۹) نسبت به آمار بلندمدت درحوضه‌های آبریز درجه یک دارای رشد و افزایش خوبی است به‌گونه‌ای که کمترین میزان ۶درصد مربوط به حوضه آبریز دریاچه ارومیه و بیشترین مربوط به فلات مرکزی با ۴۱درصد رشد است. درعین حال نسبت به آمار بارش پارسال در چهارحوضه کاهش و ۲ حوضه آبریز مرزی شرق و فلات مرکزی رشد بارش روبه‌رو بوده‌ایم که در مجموع ۷۴ درصد کاهش به ثبت رسیده است.
آقابیگی درباره وضعیت بارش‌ها در مقیاس استانی افزود: سال آبی گذشته (۹۸-۹۹) بیشترین و کمترین میزان بارش در استان‌های کشور نسبت به دوره درازمدت به این ترتیب بود که در استان چهارمحال و بختیاری هفت درصد، اردبیل پنج درصد و خوزستان سه درصد کاهش بارش به ثبت رسیده و در عین حال در تعدادی از استان‌ها که سال‌های زیادی شاهد خشکسالی بوده‌اند افزایش قابل توجه بارش‌ها را تجربه کردند.
وی استان‌های با بارش خوب را استان هرمزگان با ۱۱۴ درصد رشد، سیستان و بلوچستان با ۹۲ درصد و کرمان با ۹۳ درصد رشد بارندگی نسبت به آمار بلندمدت اعلام کرد و خاطرنشان‌کرد: براین اساس منابع آبی و سدهای این استان‌ها دارای شرایط ذخیره‌ای خوبی شده‌اند.
در همین پیوند، «قاسم تقی زاده خامسی» معاون آب و آبفای وزیر نیرو در یکی از شبکه‌های اجتماعی نوشت: میزان بارش‌های سال آبی ۹۸- ۹۹ نسبت به سال گذشته هفت درصد کاهش داشته است.
از آنجا که در نیمه نخست سال ۹۹ که ادامه سال آبی ۹۸ بود نیز بارش‌ها سیلاب‌های خوبی برای کشور به همراه داشت، برخی اعتقاد پیدا کردند که از دوران خشکسالی عبور کرده و وارد ترسالی شد.
در همین باره «رضا اردکانیان» وزیر نیروی ایران، سیلاب‌های ابتدای سال ۹۹ را ناشی از «تحمیل تغییرات اقلیمی» دانست و گفت: پس از گذر سال‌های خشک شدید بلافاصله ترسالی‌های شدیدی رخ می‌دهد که باید خود را برای آن آماده کرد.
به گفته وی، این سیلاب‌های شدید در حالی رخ داده که سال آبی (۹۶-۹۷) یکی از خشک‌ترین سال‌های آبی نیم قرن اخیر در ایران بوده است.
وزیر نیرو ادامه‌داد: پدیده تغییر اقلیم در حال تحمیل شدن به کشور ما و بسیاری از جوامع دیگر است، به طوری که پس از گذر سال‌های خشک شدید بلافاصله ترسالی‌های شدیدی رخ می‌دهد که باید خود را برای آن آماده کرد.
اما وضعیت خوب بارش‌ها در سال آبی جدید (۱۳۹۹- ۱۴۰۰) چندان دوام نیاورد و آنطور که مدیرکل دفتر مدیریت بحران شرکت مدیریت منابع آب ایران گفت: پیش‌بینی‌ها در باره سال آبی جدید (مهر ماه۹۹ تا پایان شهریور ۱۴۰۰) بیان‌گر آن است‌که وضعیت بارش در این سال درحدنرمال و حتی کمتر از نرمال خواهد بود.
آقابیگی افزود: پیش‌بینی برای فصل‌های پیش رو براساس مدل‌های منتشره ارزیابی شرایط جوی که توسط سازمان هواشناسی کشوری و سایر پایگاه‌های علمی معتبر و نیز منابع معتبر جهانی انجام شده و براساس مدل‌های کلی برای فصل پاییز و زمستان است.
وی ادامه داد: براساس این پیش‌بینی‌ها دربرخی استان‌های واقع در جنوب شرق کشور میزان بارش‌ها بالاتر از حد نرمال خواهد بود، اما در قالب استان‌ها نرمال و حتی کمی کمتر از نرمال است.
وزیر نیرو هم در این باره گفت: میزان بارش‌ها از ابتدای مهرماه امسال تاکنون نسبت به مدت مشابه پارسال ۴۰ درصد کاهش یافته است، بنابراین دقت در مصرف آب باید اولویت دستگاه‌های اجرایی و مردم باشد.
اردکانیان بهمن ماه ۹۹ افزود: گرچه شرایط بارش‌ها تاکنون مناسب نبوده است، با این حال مدیریت خوبی بر مخازن سدهای کشور ناشی از این شرایط انجام شد.
وی ادامه‌داد: با وجود کاهش ۴۰ درصدی بارش‌ها در هم‌سنجی با پارسال، میزان موجودی آب در سدها براساس اقدام‌های مناسب انجام شده فقط یک درصد نسبت به پارسال کاهش نشان می‌دهد.
وزیر نیرو ابراز امیدواری کرد: در ادامه سال آبی جاری وضعیت بارش‌ها بهتر شود، اما به دستگاه‌های اجرایی و مردم توصیه می‌شود در مصرف آب دقت بیشتری داشته باشند تا بتوان تابستان پیش رو را با آرامش خیال سپری کرد.
اکنون وضعیت بارش‌های تاکنون کشور نشان‌دهنده کاهش قابل ملاحظه‌ای نسبت به دو سال اخیر است که ضرورت توجه جدی تر به مدیریت مصرف را چند برابر می‌سازد.
