به گزارش ایرنا، ۸۳ درصد از مساحت ۱.۶۴ میلیون متر مربعی ایران زیر نظر سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور قرار دارد، ایران دارای افزون بر ۴۲ میلیون هکتار حوضه آبخیز سیل‌خیز شهری و روستایی است که اجرای طرح‌ها برای مناطق باقی مانده به توجه و حمایت نیاز دارد.
آبخیزداری (Watershed Management) علم و هنر برنامه ریزی مستمر و اجرای اقدامات لازم برای مدیریت منابع عرصه‌های آبخیز اعم از طبیعی، کشاورزی، اقتصادی و انسانی بدون ایجاد اثرات منفی در منابع آب و خاک است که می‌تواند به صورت مکانیکی یا بیولوژیکی باشد.
بر اساس آمار اعلامی از سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، توسعه آبخیزداری و آبخوان داری، بعنوان یکی از اصلی ترین فعالیت های این مجموعه تاکنون در ۲۵ میلیون هکتار از اراضی ملی انجام شده، از طرف دیگر باید ۱۲۵ میلیون هکتار طرح آبخیزداری در کشور انجام شود تا بتوان از حرکت روان آب‌ها و سیلاب‌ها و آثار منفی آنها جلوگیری کرد.
اجرای طرح‌های آبخیزداری در ۱.۲ میلیون هکتار از مناطق بحرانی سیل‌خیز
به گفته معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، طرح‌های آبخیزداری امسال در ۱.۲ میلیون هکتار از مناطق بحرانی سیل‌خیز کشور انجام شد.
پرویز گرشاسبی در گفت و گو با ایرنا افزود: این طرح‌ها در یازده استان در ۲۴ پروژه و زیرمجموعه ۲۶۵ میلیارد تومان اعتبار داشت.
وی با اشاره به اهمیت اجرای به موقع طرح‌ها با هدف کاهش خطرات سیل اضافه کرد: از این میزان تاکنون برای ۲۸۰ هزار هکتار مناطق سیل‌خیز بحرانی درجه یک عملیات احداث سازه‌ها انجام شده و به بهره برداری رسیده است.
معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور اظهارداشت: این طرح‌ها نقش شایانی در مهار سیلاب‌ها و کاهش خطرات برای مناطق جمعیتی روستایی و شهری خواهد داشت و به تقویت سفره‌های آب زیرزمینی کمک می‌کند.
گرشاسبی با بیان اینکه یکی از این طرح‌ها که در ماه‌های اخیر به بهره برداری رسید پروژه آبخیزداری و سیل‌بَند دروازه قرآن شیراز بود گفت: همه ما سیل بهار ۹۸ در این منطقه و وقوع حوادث تلخ را به یاد داریم بر همین اساس طرح آبخیزداری و سیل بند در این منطقه اجرا شد و امسال توانست با آبگیری از وقوع سیلابی دیگر و تکرار حوادث ناگوار جلوگیری کند.
استحکام طرح‌های سیل‌بند و آبخیزداری در حد سیلاب ۵۰۰ ساله
وی ادامه داد: میزان استحکام طرح‌های سیل‌بند و آبخیزداری را بالا برده‌ایم بطوری که بتواند سیلاب‌هایی با دورِ برگشت(شاخصی برای سنجش قدرت یک سیل) ۵۰۰ ساله را مهار کند و ذکر این نکته ضروری است که دور برگشت سیل دروازه قرآن شیراز در سال گذشته ۲۶۰ سال بود.
معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور خاطرنشان کرد: طرح دیگری که امسال پیش از بارش‌ها به بهره برداری رسید سیل بندهای شهرهای دشتستان و بُرازجان در استان بوشهر بود که اگر وجود نداشت شرایط سیل از آن که دیدیم برای آن شهرها بدتر می شد.
گرشاسبی با بیان اینکه مطالعات در ۴۰ میلیون هکتار از مناطق بحرانی سیل‌خیز ایران انجام شد، تصریح کرد: از این میزان طرح‌های آبخیزداری و مرتبط با مهار و کنترل سیل برای ۳۱ میلیون هکتار انجام گرفته است.
وجود ۴۲ میلیون هکتار حوضه آبخیز سیل‌خیز شهری و روستایی
وی افزود: در ایران افزون بر ۴۲ میلیون هکتار حوضه آبخیز سیل‌خیز شهری و روستایی وجود دارد که اجرای طرح ها برای مناطق باقی مانده به توجه و حمایت نیاز دارد.
و اما در استان اصفهان به عنوان یکی از استان های بزرگ کشور با مناطق مختلف اهمیت اجرای طرح های آبخیزداری بر کسی پوشیده نیست بویژه اینکه این استان دارای نواحی بیابانی و کوهستانی است و خطر وقوع سیلاب بر اثر بارش ها در آن به دفعات مطرح می‌شود.
نگاهی به وضعیت اصفهان از حیث عرصه‌های طبیعی حاکیست که این استان به مرکزیت شهرستان اصفهان با ۲۴ شهرستان، مساحتی معادل ۱۰.۷ میلیون هکتار دارد که بیش از ۹۰ درصد از این مساحت را معادل ۹.۸ میلیون هکتار عرصه‌های منابع طبیعی و ملی و از این میزان حدود ۴۰۳ هزار هکتار جنگل معادل (۴ درصد)، ۶ میلیون هکتار مرتع معادل (۶۴ درصد ) و سه میلیون هکتار بیابان معادل ( ۳۲ درصد) در برگرفته است.
جنگل‌های استان اصفهان بطور عمده در ۲ شهرستان فریدونشهر با ۴۰ هزار هکتار و سمیرم با ۲۵ هزار هکتار قرار دارد و سرانه جنگل در کمتر از ۰.۱ هکتار است اما با وجود سطح به نسبت کم از تنوع گونه‌ای خوبی ( ۳۵ گونه درختی ودرختچه ای) دارد.
اصفهان از نظر تقسیم بندی نواحی رویشی در ۲ ناحیه رویشی زاگرسی و ایران تورانی قرار گرفته که ناحیه رویشی زاگرسی غرب و جنوب استان را شامل می‌شود و بقیه مناطق استان جزو ناحیه رویشی ایرانی تورانی است.
این استان واقع در مرکز کشور دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است و از این پهنه ۳.۲ میلیون هکتار معادل ۳۲ درصد استان را اراضی بیابانی و شنزار تشکیل می دهد که به طور عمده در بخش‌های شمالی و شرقی آن پراکنش دارند.
اجرای عملیات آبخیزداری در حوزه آبخیز سدها و حوزه‌های سایر مناطق در سالهای فعالیت دولت تدبیر و امید نسبت به قبل افزایش و به نوعی جهش پیدا کرد و در ابعاد مختلف و در شهرستان‌های استان اصفهان بیش از قبل اجرا شد.
افزایش سالانه طرح‌های آبخیزداری در اصفهان در هفت سال فعالیت دولت
برپایه آمار و ارقام اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان در سالهای فعالیت دولت ۵۹۴ هزار و ۱۳۹ هکتار عملیات مختلف آبخیزداری در این خط انجام شده است.
به طور تقریبی از سال ۹۲ تا ۹۹ از سال با افزایش تعداد و مساحت طرح هایی آبخیزداری در استان روبرو بوده ایم.
مطابق با جدول عملکرد بخش آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری در سال ۹۲ ، ۳۵ هزار در سال ۹۳ ، ۶۹ هزار در سال٩۴، ۵۴ هزار هکتار عملیات انجام گرفت.
در سال ۹۵ این میزان به حدود ۳۷ هزار هکتار رسید و در سال ۹۶ ، ۶۹ هزار هکتار عملیات انجام گرفت.
بررسی آمار مذکور از افزایش چشمگیر تعداد طرح‌ها و مساحت انجام آنها در سه سال اخیر حکایت دارد به این ترتیب که در سال ۹۷ بالغ بر ۸۶ هزار در سال قبل۱۲۴ هزار و در سال ۹۹ افزون بر ۱۱۷ هزار هکتار طرح‌های آبخیزداری در استان اصفهان انجام شده است.
مطالعات آبخیزداری ۴۲۶ هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی استان
از سوی دیگر نباید اهمیت مطالعات آبخیزداری را از یاد برد، مطالعات آبخیزداری موجب می شود تا برای اولویت بندی، برنامه ریزی، تخصیص اعتبارات و آغاز عملیات اجرایی اقدامات بهتری بهتری انجام دهیم تا در زمان کمتری شمار بیشتری از پروژه‌ها در گستره‌ای بالاتر اجرا شود.
در حدود سه سال اخیر مطالعات آبخیزداری برای ۴۲۶ هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی این استان انجام شده است،.
به تاکید عضو هیات علمی و رییس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان، اجرای طرح‌های آبخیزداری بویژه در مناطق کویری استان از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا بر مبنای تجارب گذشته احتمال وقوع سیل و سیلاب در این مناطق بالاست.
سعید سلطانی در گفت و گو با ایرنا افزود: از سوی دیگر شمار طرح های آبخیزداری در بالادست منابع آبی نباید به حدی باشد که در پایین دست به مشکل روبه رو شویم.
وی با اشاره به اجرای چنین طرح هایی برای بهره مندی هرچه بیشتر از منابع آبی گفت: توجه به مناطق بحرانی و اجرای طرح های متناسب به کاهش خطرات کمک می کند و زمینه استحصال آب و تغذیه سفره های آب زیرزمینی را فراهم خواهد کرد.
