به گزارش خبرنگار ایرنا، علفه در اصطلاح فرهنگ عمومی معروف به خیرات و اطعامی دهی برای مردگان آن هم در اواخر هر سال گفته می شود و این کهنه رسم در این منطقه به نوعی در آخرین برگ تقویم هر ساله مردم این دیار به گونه ای جای افتاد که بومیانی که حتی به هر دلیلی زادگاهشان را ترک کردند ، برای برگزاری این آیین خود را مجاب به سفر به بازگشت هر چند موقت می دانند تا با حضور بر مزار درگذشتگان خود به نوعی در روزهای آخر سال آنها را خوشحال کنند و با وجدان آسوده به استقبال بهار بروند.
این آیین سنتی به دلیل قدمت زیاد و برخورداری از برخی جاذبه های فرهنگی با شماره ۱۱۵۱ در فهرست میراث ناملموس کشور نیز به ثبت رسید.
علفه در پژوهش های مردم شناسی
در فرهنگ فارسی معین از علفه به نام سنتی کهن در فرهنگ خراسانی‌ها یاد شده است که در آستانه نوروز برای به یادآوردن رفتگان از دنیای فانی برگزار می‌شود. علفه در اکثر شهرها و روستاهای با اندک تفاوتی در نوع و کیفیت اجرای آن برگزار می‌شود و نام علفه به‌واسطه وجود علف و سبزی که یک پای سفره هفت‌سین و روز علفه است بر آن گذاشته شده است و نمادی از سبز نگه داشتن جای رفتگان و سنتی برای زندگان و سبزی زندگی است.
تقریبا تمام مردم به جز قوم ترکمن این آیین را برگزار می کنند و در این روز بر مزار اموات خود جمع شده و حتما به یاد مردگان خود سبزه سبز می کنند تا هفت سینی کوچکی که بر مزار اموات خود می چینند کامل باشد.
همچنین در پژوهش های مردم شناسی این مراسم شاخصه برجسته مردم استان های خراسان موسوم به خطه خورشید است و این آیین در مناطق روستایی در قالب های جذابتر ، و سنتی تر اجرا می شود به طوری که اهالی این منطقه بر اساس همان اعتقادی که از ایرانیان باستان بر جای مانده از چند روز به نوروز مانده در خانه مشک و عنبر می سوزانند و شمع چراغ می افروزند تا زمینه خوشحالی ارواح مردگانشان را فراهم کنند.
حتی زنان درشب آخرین جمعه سال بهترین غذا را می پزند تا بوی آن خشنودی مردگان را موجب شود و کاه بر گور مردگان می پاشند در میان آنان که در گذشته ای در آن سال داشته اند عید می گیرند و دعا می خوانند و در بین کرمانج های خراسان سه روز مانده به نوروز علفه نامیده می شود آنان که در طول سال مرده ای داشته و صاحب عزا هستند و به صورت گروهی به منازل این هامراجعه می کنند و فاتحه خوانی برگزار می کنند .
کم رونقی علفه زیر تیغ کرونا
به نظر می رسد مردم استان خراسان شمالی که اواخر سال گذشته را به دلیل محدودیت ها و ممنوعیت های کرونایی تا حد زیادی توفیقی برای زیارت اهل قبور نداشتند، در روزهای اخیر که این بیماری کشنده قرن تا حد زیادی در این خطه از کشور فروکش کرد و در وضعیت آبی و نارنجی قرار گرفت، فرصتی فراهم شد تا مردم بتوانند با رعایت پروتکل های بهداشتی و ماسک به خصوص برای درگذشتگان کرونایی که در شرایط سخت روحی و روانی خانواده ها و در تنهایی به خاک سپرده شدند، آیین باشکوه تری را برگزار کنند تا با نثار فاتحه روح درگذشتگان و روحیه خودشان را جلا بخشند.
در دو سال اخیر به دلیل همه گیری کرونا این آیین ها تا حد زیادی کمرنگ تر شد و حضور فیزیکی بر مزار درگذشتگان جای خود را توزیع اقلام در قالب سبد کالا به خانوارهای کم بضاعت گرفته است.
شروع نوروز رسم همدردی با خانواده درگذشتگان
در نخستین روز فروردین ماه ترک های خراسان شمالی علاوه بر اینکه بر سر مزار عزیزان از دست داده خود می روند، برای خانواده هایی که سرپرست آنان از دنیا رفته است یا اولاد ذکوری از دست داده داشتند سبزه به نیت سرسبز ماندن خانواده ها می برند و بعد از تحویل سال جدید این سبزه ها را به همراه هفت سین کوچک بر سر مزار اموات قرار می دهند.
در نخستین روز بهار نیز خانواده هایی که به تازگی فردی از اعضای خانواده را از دست داده اند بنا به رسمی کهن میزبان مهمانانی می شوند که می خواهند نخستین روز عید را در کنار آن ها باشند.
خراسان شمالی 863 هزار نفر جمعیت شامل کرد، تات، ترک و ترکمن دارد که سالیان متمادی در کنار یکدیگر زندگی می کنند.
