جلال ذوالفنون نوازنده، آهنگساز و موسیقیدان ایرانی است که در نواختن سه‌تار، تار و ویولن هنرمندی چیره‌دست بود.
سبک نوازندگی و آهنگسازی ذوالفنون بیشتر در حوزه موسیقی سنتی قرار می‌گیرد و حاصل علاقه‌مندی او به این حوزه، چندین آلبوم ماندگار با صدای خوانندگان مشهوری چون شهرام ناظری و علیرضا افتخاری است.
ذوالفنون در حوزه نوازندگی سه‌تار از تبحر ویژه‌ای برخوردار بود؛ به‌گونه‌ای که بسیاری از موسیقیدانان معاصر جهان، سه تار ایران را بیش از همه با صدای سه تار ذوالفنون می‌شناسند.
با سه‌تار نوازی ذوالفنون، سه‌تار به عنوان سازی مستقل، از جمع نخبگان موسیقی به عامه مردم راه پیدا کرد و در ذهن و زبان مردم علاقه‌مند به موسیقی، زمزمه‌گر شد.
ذوالفنون و آموختن موسیقی از کودکی
جلال ذوالفنون ۱۶ اسفند ۱۳۱۶ خورشیدی در آباده از توابع شیراز به دنیا آمد. وی در کودکی به همراه خانواده‌اش به تهران آمد و از ۱۰ سالگی آموختن موسیقی را آغاز کرد. ذوالفنون برای ادامه تحصیل در حوزه موسیقی به هنرستان موسیقی ملی رفت و در آنجا آشنایی بیشتری با نواختن سازهایی چون تار و ویولن پیدا کرد. او پیشتر ویولن را نزد برادرش محمود ذوالفنون آموخته بود و در هنرستان از آموزش موسی معروفی در زمینه تکنیک سه‌تار برخوردار شد.
ذوالفنون از تحصیل تا تدریس در دانشکده هنرهای زیبا
ذوالفنون پس از پایان تحصیلاتش در هنرستان موسیقی ملی، در دانشکده هنرهای زیبا در رشته موسیقی مشغول به تحصیل شد. او در آن زمان با شخصیت‌های برجسته موسیقی ملی ایران از جمله نورعلی برومند و داریوش صفوت آشنا شد و همین آشنایی‌ها زمینه شناخت تازه‌ای از موسیقی اصیل ایرانی را برایش فراهم آورد. آشنایی ذوالفنون با هنرمندان خبره عرصه موسیقی سنتی در دانشکده هنرهای زیبا او را با امکانات گسترده و پیچیدگی‌های ساز سه‌تار نیز بیش از گذشته آشنا کرد و همین موضوع موجب شد که ذوالفنون از ۱۳۴۶ خورشیدی، فعالیت خود را روی سه‌تار بیش از دیگر سازها متمرکز کند و پس از چندی به عنوان نوازنده تخصصی سه‌تار شناخته شود.
ذوالفنون در دانشکده هنرهای زیبا از رهنمودهای اساتیدی چون ابوالحسن صبا، ارسلان درگاهی و احمد عبادی بهره گرفت و پس از پایان دانشکده در همان‌جا و در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایران به تدریس سه‌تار پرداخت. او در این سال‌ها از راهنمایی‌های یوسف فروتن و سعید هرمزی که از نوازندگان قدیمی سه‌تار بودند، برخوردار شد.
آثار جلال ذوالفنون
جلال ذوالفنون آثار مکتوب و صوتی فراوانی در حوزه موسیقی ایرانی از خود به جا گذاشته است.
کتاب چهار جلدی «آموزش سه تار» منتشر شده توسط انتشارات هَستان و کتاب «مکتب سه تار نوازی ذوالفنون بر پایهٔ ردیف شور میرزا عبدالله» از جمله آثار مکتوب این هنرمند حوزه موسیقی است.
آلبوم‌های گل صدبرگ و آتشی در نیستان با صدای شهرام ناظری نیز از جمله مهم‌ترین آثار به جا مانده از ذوالفنون است. از دیگر آثار او می‌توان به آلبوم‌های مستانه، سرمستان و شب عاشقان با صدای علیرضا افتخاری و آلبوم شیدایی با صدای صدیق تعریف اشاره کرد. آلبوم‌های شرحِ فراق و بی‌نشان با صدای حسام‌الدین سراج و داغ تنهایی با صدای عبدالحسین مختاباد نیز از دیگر آثار ارزشمند ذوالفنون در حوزه موسیقی سنتی ایرانی به‌شمار می‌روند.
سرانجام
جلال ذوالفنون در ۲۸ اسفند ۱۳۹۰ در اثر خونریزی داخلی پس از جراحی قلب باز، در بیمارستان البرز کرج درگذشت. پیکر او صبح روز چهارشنبه ۲ فروردین ۱۳۹۱ از مقابل تالار وحدت تهران در میان جمع دوستدارانش تشییع و تا آرامگاه ابدی بدرقه شد. ذوالفنون به وصیت خودش در آرامستان امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد.
