به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و سلامت گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا و سیما؛ شیوع کرونا تنها یک غافلگیری بزرگ برای سیستم ایمنی انسان نیست، بلکه این بیماری، شوک بزرگی برای سیستم آب و هوایی زمین نیز به شمار می‌رود و کیفیت هوا را در شهر‌های سراسر جهان تغییر داده است.
شیوع کرونا، موجی از نگرانی را در سرتاسر جهان پدید آورد، جان افراد بسیاری را گرفت و هنوز هم در حال تهدید زندگی و سلامتی انسان‌ها است. نکته دیگری که در دوره شیوع کووید-۱۹ بسیار مورد توجه قرار گرفته، تاثیر آن بر تغییر کیفیت هوای شهرها به خصوص شهر‌های شلوغ است.
قرنطینه و کاهش آلودگی هوا
هنگامی که کشور‌های سراسر جهان با کرونا رو به رو شدند، قرنطینه‌های موقت را آغاز کردند. ورود و خروج به شهرها، با قوانین سختگیرانه همراه شد، بسیاری از کارمندان به جای حضور در محل کار، به دورکاری پرداختند و حتی برخی از کشور‌ها از نیرو‌های نظامی برای برقراری قرنطینه و جلوگیری از ازدحام استفاده کردند.
در آغاز قرنطینه شهرها، فعالیت‌های مردم به قدری محدود شده بود که به کاهش چشمگیر انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و افت آلودگی‌های صوتی ناشی از فعالیت انسان منجر شد، اما این دوره، دوام زیادی نداشت، زیرا انتشار دی‌اکسید کربن در بسیاری از شهر‌های شلوغ، دوباره افزایش یافت. این دوره کاهش در مقایسه با صد‌ها سال تولید دی‌اکسید کربن، استراحت بسیار کوتاهی برای زمین به شمار می‌رود.
توقف ناگهانی بسیاری از فعالیت‌های انسانی از جمله کاهش تردد و سفرها، علاوه بر کاهش مختصر انتشار گاز‌های گرم‌کننده زمین، فرصت بی‌سابقه‌ای را برای دانشمندان فراهم کرد تا شیمی پیچیده آلاینده‌های جوی را در شهرها مورد بررسی قرار دهند. شاید قرنطینه با ایجاد تغییر در ترکیب معمول آلاینده‌های معلق در شهرها بتواند به دانشمندان کمک کند تا درک بهتری در مورد کیفیت پایین هوا در بسیاری از شهرها داشته باشند.
پیش آمدن چنین موقعیتی، به آن معنا نیست که همه‌گیری کرونا، یک موقعیت درخشان است. مشکل اصلی اینجاست که هیچ راه‌حل قطعی برای غلبه بر چالش‌های زیست‌محیطی وجود ندارد.
دانشمندان هم اکنون مشغول بررسی اطلاعات جمع‌آوری شده توسط ماهواره‌ها و فناوری‌های دیگر هستند تا بفهمند که این وقفه در فعالیت‌های انسانی می‌تواند چه داده‌هایی در مورد آلودگی‌های جوی که شهرها تولید می‌کنند، در اختیار ما بگذارد. در حال حاضر، داده‌های ارزشمند بسیاری در مورد چگونگی تغییر آب و هوا و تراکم آلودگی در شهر‌های سراسر جهان وجود دارد. آلاینده‌های گوناگونی نیز به خاطر فعالیت‌های صنعتی انسان تولید می‌شوند. دانشمندان با استفاده از ماهواره‌ها می‌توانند نحوه تغییر سطح این آلاینده‌ها را در سراسر جهان ارزیابی کنند.
ارائه یک تصویر جهانی از آلودگی شهرها، کار ساده‌ای نیست. پژوهشگران دریافته‌اند که تاثیر همه‌گیری بر میزان آلاینده‌های گوناگون، تا حد زیادی به شرایط یک منطقه بستگی دارد و تحت تاثیر عوامل گوناگونی مانند باد و باران و تعاملات فتوشیمیایی با نور خورشید قرار می‌گیرد. همچنین شدت حضور آلاینده‌ها با تغییر فصل عوض می‌شود.
این تنوع چشمگیر منطقه‌ای در بررسی‌های صورت گرفته، خود را به صورت قابل توجهی نشان داد. برای مثال، گاز‌های اکسید نیتروژن ناشی از ترافیک، مواد خطرناکی به شمار می‌روند که می‌توانند به ریه‌ها آسیب برسانند و بیماری‌های تنفسی را به همراه داشته باشند. در دهه گذشته در زمینه کاهش این نوع گاز‌ها گام‌هایی برداشته شده، اما به رغم تلاش‌های گسترده، کاهش قابل توجهی در سطح این گاز‌ها رخ نداده است.
پژوهشگران آمریکایی در جدیدترین بررسی‌های خود، به ارزیابی دلیل کاهش سطح گاز‌های مضر پرداختند و ارتباط آن را با قرنطینه بررسی کردند. پیشنهاد پژوهشگران این است که سیاست‌گذاران حوزه محیط زیست، مقررات خاصی را در رابطه با کاهش گاز‌های اکسید نیتروژن در نظر بگیرند تا میزان انتشار آن کنترل شود. پژوهشگران باور دارند که الگو‌های شهر‌های گوناگون با یکدیگر متفاوت است و عوامل بسیاری در این میان دخیل هستند که باید مورد بررسی قرار بگیرند.
آلودگی هوا و شیوع کرونا
شیوع کرونا در سراسر جهان، توجه جوامع علمی و پژوهشی را بیش از پیش به کیفیت هوا در شهر‌های گوناگون جهان و تأثیر آن بر سلامت جهانی معطوف داشته است. برخی از پژوهش‌ها، تأثیر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلودگی هوا را بر افزایش میزان مرگ و میر ناشی از کرونا نشان داده‌اند. سیاست‌های اجرا شده برای کنترل بیماری از جمله برقراری قرنطینه نشان داده‌اند که قرنطینه تا چه اندازه می‌تواند به مهار آلودگی هوا کمک کند.
"سازمان بهداشت جهانی" (WHO) تخمین می‌زند که آلودگی هوا سالانه حدود هفت میلیون مورد مرگ زودرس را به همراه دارد. شیوع کرونا، این خطر را بیشتر تقویت کرده است، زیرا آلودگی هوا می‌تواند هم احتمال ابتلا به بیماری‌های تنفسی را به همراه داشته باشد و هم شدت آن‌ها را افزایش دهد. اگرچه قرنطینه به کاهش بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی منجر شده، اما بهبود موقت کیفیت هوا را نیز به همراه داشته است.
کیفیت هوا، ارتباط نزدیکی با اقلیم و اکوسیستم‌های جهان دارد. بسیاری از عوامل آلودگی هوا، منبع انتشار گاز‌های گلخانه‌ای به شمار می‌روند. سوخت‌های فسیلی، از نمونه‌های انتشار گاز‌های گلخانه‌ای هستند. بدین ترتیب، سیاست‌های کاهش آلودگی هوا می‌توانند راهبرد‌هایی برای حفظ اقلیم زمین و سلامتی انسان‌ها و کاهش بیماری‌های گوناگون باشند.
آلودگی هوا علاوه بر کرونا می‌تواند مشکلات گوناگونی مانند آسم، ناراحتی‌های ریوی، بیماری‌های قلبی، سکته، دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های کبدی، پوستی و چشمی، سرطان و بیماری‌های عصبی را به همراه داشته باشد. از آنجا که آلودگی هوا یکی از دلایل قابل توجه مرگ و میر به شمار می‌رود، پژوهشگران و سیاست‌گذاران این حوزه باید به همکاری با یکدیگر بپردازند تا با غلبه بر آلودگی هوا، از سلامت و زندگی نسل‌های آینده محافظت کنند.
کرونا تاکنون خطرات و مشکلات بسیاری را به همراه داشته، اما این نکته را گوشزد می‌کند که می‌توان با مدیریت درست کیفیت هوا، به محافظت از جان انسان‌ها و محیط زیست کمک کرد. به همین دلیل، سازمان بهداشت جهانی نیز بر کنترل آلودگی هوا تأکید زیادی دارد.
