خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها مهرداد فرهادیان*: دوم فروردین سال ۱۴۰۰ مطابق با ۲۲ مارس ۲۰۲۱ میلادی روز جهانی آب است که امسال "ارزش دادن به آب" نامگذاری شده است. کشور ایران به دلیل قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک جهان در زمره کشورهایی با محدودیت منابع آبی قلمداد می‌شود و با جمعیت حدود ۸۳ میلیون نفر، (حدود یک درصد جمعیت جهان)، سهم آن از منابع آب شیرین تنها حدود سه دهم درصد است.
همچنین متوسط میزان بارش در کشور کمتر از یک سوم متوسط جهانی و کمتر از یک دوم متوسط آسیا است و نرخ تبخیری معادل سه برابر میانگین دنیا دارد.
برآورد پژوهشگران در حوزه آب بیانگر آن است که در حال حاضر حدود ۹۰- ۹۲ درصد از منابع آب مصرفی در بخش کشاورزی (با راندمان آبیاری ۳۰-۳۵ درصد) و حدود شش تا هشت درصد در بخش مصارف شرب و بهداشت و حدود یک تا دو درصد در بخش صنعت مصرف می‌شود.
این در حالی است که بیش از ۷۵ درصد از منابع آب تجدید شونده در کشور برداشت و مصرف می‌شود. وضعیت منابع آبی در دو دهه گذشته به علت برداشت و مصارف بی رویه و نبود توازن میان منابع و مصارف آب‌های تجدید شونده به سمت کمبود شدید پیش رفته است.
به نظر می‌رسد هر یک از شهروندان این سرزمین می‌تواند این سوالات را بررسی و پاسخ دهد که
- چرا آب برای شما مهم است؟
- آب برای شما به چه معناست؟
- آب چه نقشی در محل زندگی، کار، دانشگاه و مدرسه دارد؟
- در زندگی، بیشترین مصرف آب برای چه منظوری است؟
- ارزش اقتصادی آب در بخش‌های مختلف مصرف چقدر است؟
- چقدر با مفاهیم آب خاکستری، آب سیاه، آب سبز و آب مجازی آشنا هستید؟
- شاخص‌های کیفی آبی که هر روز می‌نوشید، چیست؟ آیا ارتباطی بین سلامتی و کیفیت آب وجود دارد؟
- آیا شکرگزار خداوند بابت آب هستید؟ و ده‌ها سوال منطقی دیگر...
یکی از مؤثرترین راهکارهای ارائه شده توسط پژوهشگران در راستای توسعه پایدار و به منظور تأمین آب مورد نیاز در بخش‌های صنعت و معدن، استفاده از منابع آب نامتعارف همچون تصفیه آب‌های شور و لب شور با توجه به ظرفیت انرژی‌های تجدید پذیر در کشور و تصفیه تکمیلی پساب‌های شهری، صنعتی و زه‌آب‌های کشاورزی و بازیافت آب است.
البته در اسناد بالادستی همچون بند ۹ و ۱۰ ماده چهار سند ملی آمایش سرزمین (مصوب ۱۱/ ۱۲/ ۱۳۹۹) به تأمین آب پایدار مورد نیاز در کشور بر مبنای الگوی مطلوب استقرار فعالیت و جمعیت و استقرار و جاری سازی رویکرد حکمروایی پایدار آب و تعادل بخشی کمی و کیفی بین منابع و مصارف اشاره شده است.
رویکرد ارزش گذاری آب در حال حاضر در کشور مورد توجه قرار گرفته است. ارزش اقتصادی آب خیلی فراتر از آن است که هم‌اکنون عرضه می‌شود. تغییر رویکرد ما و نوع نگاهمان باید به مصرف بهینه از منابع آب بیانجامد و کشور ما در زمینه مصرف بهینه آب نیاز به فرهنگسازی دارد.
رئیس پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان
