به گزارش ایرنا، بسیاری از مردم استان معتقدند که قزوین شهر بانشاطی نیست، اما هر مرتبه که سخن از شاد نبودن این شهر به میان می‌آید، عده‌ای سریعا در مقابل این موضوع موضع گرفته و تلاش می‌کنند همه چیز را از دایره افسردگی خارج کنند.
چنین موضع گیری سفت و سختی در مقابل یک پدیده اجتماعی باعث شده تا هرگز مسوولان و متولیان حوزه جامعه شناسی، معماری و روانشناسی فرصتی پیدا نکنند که تا به دنبال پژوهش و راه حلی برای این معضل باشند.
به طور قطع شهری که با فقدان مولفه‌ها و جریان‌های نشاط آور روبرو شده، نمی‌تواند غمگین‌ترین نقطه در ایران باشد زیرا نگاه صفر و ۱۰۰ به احساس شادی هرگز منطقی نبوده و بهتر است با نگاهی واقع بینانه به آن توجه کرد، اما وجود برخی ویژگی‌ها در استان قزوین سبب شده که شاد نبودن آن همواره بیشتر از سایر استان‌ها خودنمایی کند.
موضوع مورد بحث ما در این گزارش ساختاری و رفتارگرایانه است، بنابراین از منظر کالبدی و روانشناسی به احساس شادی در استان قزوین پرداخته می‌شود.
اگر از هر شهروند قزوینی سووال کنید که کدام منطقه از شهر مهیج، نشاط آور و شاد خواهد بود، بدون شک به غیر از معرفی چند بوستان، دریاچه و خلاصه تفرجگاه جای دیگری را پیدا نمی‌کند که به شما معرفی کند.
از سوی دیگر، متولیان حوزه اجتماعی و فرهنگی معتقدند که مردم استان قزوین کمتر حاضر به مشارکت‌های اجتماعی و حضور فعالانه در مناسبت‌های شهری هستند و این رویکرد انزوا طلبانه باعث شده تا اساسا برنامه ریزی برای نشاط آور کردن این منطقه از کشور کارها را دشوارتر کند.
براساس پژوهشی در سال ۹۶، استان قزوین در داشتن احساس خوش رتبه ۱۸ را به خود اختصاص داده بود که به تعبیری یازدهمین استان غمگین کشور محسوب می‌شد.
نوع معماری شهری در قزوین، نبود مکان‌هایی برای ارتباط و مشارکت بیشتر شهروندان و خلاصه پژوهش نکردن در این حوزه سبب شده تا به عقیده برخی، در و دیوار این استان غم افزا باشد.
اما سال ۱۴۰۰ فرصتی را ایجاد کرده تا یک مرتبه دیگر و برای همیشه به جای مقاومت کردن در برابر این پدیده در قزوین، نسبت به وضعیت فعلی خود آگاه شده و با زدودن حزن و غم از تن از این شهر، آن را به شکل واقعی با نشاط کنیم.
در پژوهش صورت گرفته در سال ۹۶ در مورد احساس خوشی در بین مردم ایران منتشر شد که بیان آن در این گزارش خالی از لطف نیست، براساس پایش شاخص‌های ملی محیط کسب و کار در راستای سنجش و ارتقای بهره‌وری که مربوط به تحلیل شاخص سرمایه اجتماعی بود و وزارت اقتصاد آن را منتشر کرد، قزوین در داشتن احساس خوش رتبه ۱۸ را به خود اختصاص داده بود که به تعبیری یازدهمین استان غمگین کشور محسوب می‌شد.
۲۰ مارس، مصادف با آخرین روز سال ۹۹، روز جهانی شادی بود؛ به این بهانه به سراغ یکی از شهروندان و برخی از متولیان و مسوولان حوزه اجتماعی و فرهنگی استان رفتیم تا در این خصوص وضعیت را بیشتر بررسی کنیم.
نبود محیطی شاد، تاریکی شهر و تعطیلی زودهنگام واحدهای صنفی
محمدصادق نظامیان، کارشناس حوزه جامعه شناسی شهری، در مورد تجربه خود از مدت سکونت در قزوین به خبرنگار ایرنا گفت: روزهای نخست که وارد قزوین شده بودم، آب و هوای خوب آن برایم نوید بخش محیطی فعال و پویا بود، تا اینکه بعدها متوجه شدم این شهر با داشتن آب و هوای خوب هنوز از داشتن چند تفرجگاه وسیع و سرسبز محروم است و بوستان فدک نیز به عنوان شاخص‌ترین محل گردشگری استان نیز با درختانی خشک، فضایی غیرمفرح و فاقد واحدهای صنفی جهت عرضه خوراک نیز نتوانسته به جذب ساکنان این استان کمک کند.
وی اضافه کرد: تاریکی شهر قزوین معضل دیگری است که همانند که یک پرده سیاه بر بیشتر نقاط شهر سایه افکنده و به غیر از چند خیابان مرکزی از جمله خیام، طالقانی، ولیعصر و سبزه میدان که با آذین بندی شهرداری همراه شده، بیشتر نقاط شهر، از نوروزیان گرفته تا خیابان شهید بابایی، پونک، مینودر و غیاث آباد شب‌ها در تاریکی عمیقی فرو می‌روند و همین مساله برای مسافران و گردشگران یعنی پایان حیات و پویایی، که باید این مسایل مورد توجه عمیق مسوولان آن قرار گیرد.
نظامیان: بیشتر نقاط قزوین از نوروزیان گرفته تا خیابان شهید بابایی، پونک، مینودر، غیاث آباد شب‌ها در تاریکی عمیقی فرو می‌روند و همین برای مسافر و یک گردشگر یعنی پایان حیات و پویایی که باید مورد توجه مسؤولان قرار گیرد.
نظامیان، به تعطیلی زودهنگام واحدهای صنفی در استان قزوین اشاره و تصریح کرد: متاسفانه مغازه‌های قزوین همانند دستگاه های اجرایی آن نیز گویی به صورت اداری کار می‌کنند، ساعت ۱۰ صبح کرکره را بالا می‌زنند و ساعت ۱۳ برای صرف ناهار به منزل می‌روند، عصرها نیز ساعت ۱۷ مغازه‌ها باز و در نهایت نیز فعالیت خود را تا ساعت ۲۱ ادامه می‌دهند، به غیر از این ساعت‌هایی که گفته شد، قزوین در خاموشی و تعطیلی اصناف فرو می‌رود و به نوعی شب‌های آن بسیار خاموش و ساکت است.
وی اضافه کرد: کالبد قزوین فاقد یک فضای تبلیغات محیطی و با نشاط است و در بیشتر کشورها که امکان حضور مردم به دلیل ویروس کرونا امکان پذیر نیست، تبلیغات‌های محیطی و بصری به وسیله مانیتورهای فعال شهری را جلا می‌دهند که این موضوع در قزوین یافت نمی‌شود.
این کارشناس جامعه شناسی شهری خاطرنشان کرد: در طراحی‌های جدید شهری بر تقویت فضاهای عمومی به عنوان بستری برای پیوندهای اجتماعی تاکید شده و دانشمندان معتقدند یک شهر پویا و سرزنده با سوژه‌های شاد اثرات خیلی موثری در ایجاد نشاط شهروندان ایفا می‌کند؛ چون چنین فضاهایی محل تبادل افکار و اطلاعات و مکانی برای شکل گیری شبکه‌های اجتماعی هستند.
برنامه‌های اجتماعی و فرهنگی باید از سالن‌ها به داخل شهر کشیده شوند؛ باید هوش و خاطره جمعی مردم را فعال کرد
رییس کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای شهر قزوین نیز در این رابطه اظهار داشت: مولفه شادی به معنی اینکه یک دستگاهی برای شورای شخر برنامه‌ای را ابلاغ کرده باشد، وجود ندارد.
مهدیه السادات قافله باشی با بیان اینکه شاد بودن را می‌توان در مشارکت اجتماعی مردم خلاصه کرد و با این تعریف پیش رفت، افزود: که هرگاه مشارکت مردم برای شرکت در برنامه‌های اجتماعی افزایش یابد، بدون شک با افرادی منعطف‌تر در شهر روبرو خواهیم بود.
وی اضافه کرد: قزوین ویژگی‌های خاصی دارد و به لحاظ شخصیتی و قومیتی نیازمند تدوین و تهیه برنامه‌های متعددی است که طی چهار سال گذشته و براساس وظیفه و مسوولیت اجتماعی خود تلاش داشتیم تا در شورا برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی را با مقیاس شهری دنبال کرده و آثار کار را از درون یک سالن یا آمفی تئاتر به جایی بزرگتر و یا درون شهر جاری کنم.
قافله باشی تاکید کرد: گذر یلدایی، فصل پروانه‌ای، دفاع مقدس، اعیاد مذهبی و محلی و همه آن چه در دایره تصمیم گیری‌ها بود، باید با مقیاس شهری و در قالب و ساختار برنامه‌ها از انحصار سالن جدا می‌شد که خوشبختانه مردم نیز بازخوردهای لازم را به این مساله نشان دادند.
این عضو شورای شهر قزوین تصریح کرد: در روزهای نخست که برنامه‌های اجتماعی و فرهنگی در نواحی منفصل شهری اجرا شد، مردم قزوین تا حدودی مقاومت می‌کردند و چندان تمایلی برای مشارکت در این برنامه‌ها نشان نمی‌دادند، مثلا یکی از موضوعات جالب این بود که افراد سعی می‌کردند روی صندلی اول نشینند و از دور برنامه را نظاره کنند، اما تعدد برنامه‌های اجرایی، این دیوار را شکست.
قافله باشی اعتقاد دارد برنامه‌هایی که به این شکل برگزار می‌شوند، همدلی را در جامعه افزایش داده و خاطره جمعی مردم را تحریک می‌کند و در نتیجه به گفته وی، همه این موارد به ارتقای مولفه‌های شادی در این استان کمک خواهد کرد.
قافله باشی: اجرای طرح «کافه خیابانی» که به اغذیه فروشی‌ها اجازه می‌داد صندلی‌ها را از داخل مغازه به معابر بیاورند و مردم را در کنار خیابان حضور داشته باشند، با مخالفت‌های بسیاری همراه بود.رییس کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای شهر قزوین به شیوع ویروس کرونا اشاره کرد و گفت: به هرحال واقعیت این است که طی ۱۳ ماه گذشته تاکنون که درگیر بیماری کرونا هستیم، قرنطینه، دست ندادن و لغو محافل اجتماعی بر انزوای جمعی مردم قزوین اثرگذار بوده و اینکه همیشه ترجیح داده‌ایم در تنهایی اوقات خودمان را سپری کنیم، اثر بلندی در ذهن و جسم ما باقی می گذارد و در یک کلام ویروس کرونا به لحاظ مشارکت اجتماعی تمام زحمات چندساله ما را به عقب راند.
قافله باشی در پاسخ به این سوال که آیا دیگر مجموعه مدیریت شهری و حتی مسوولان استان همانند شما دغدغه‌مند افزایش نشاط اجتماعی هستند یا خیر، پاسخ داد: به طور قطع چنین نبوده اما متاسفانه برای اجرای طرح کافه خیابانی که به اغذیه فروشی‌ها اجازه می‌داد صندلی‌ها را از داخل مغازه به معابر بیاورند تا شاهد حضور مردم در کنار خیابان ها باشیم، این مساله با مخالفت‌های بسیاری همراه بود.
وی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال، همین موضوع کافه‌های خیابانی که در بیشتر کشورهای همسایه ما اجرایی شده اما تصمیم گیری برای این مساله در قزوین تنها برعهده شهرداری و شورای شهر نیست و برای اجرای آن نیازمند همکاری سایر بخش ها هم هستیم.
قافله باشی یادآور شد: یکی از مسایلی که باعث شده تا بحث نشاط اجتماعی در استان قزوین مغفول بماند این است که دستگاه‌ها نباید منتظر ابلاغ و دستورات باشند و لازم است که سلیقه مدیران و ابتکار آن‌ها کمی جسورانه تر باشد و با قالب شکنی، برنامه‌هایی را برای این هدف در دستور کار خود قرار دهند.
قزوین جزو استان‌های شاد نیست اما پژوهشی هم در این رابطه صورت نگرفته است
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین در این رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: قزوین جزو استان‌های شاد نیست، اما متاسفانه پژوهشی هم در این خصوص صورت نگرفته تا با اعداد و ارقام بتوانیم در این خصوص تصمیم گیری کنیم.
مریم بیدخام افزود: متاسفانه شیوع بیماری کرونا بر شدت غمگین بودن فضای شهر قزوین اضافه کرد و بسیاری از برنامه‌های مناسبتی مانند جشن‌ها، عروسی‌ها، برنامه های مذهبی و حتی عزاداری‌ها را نیز حذف کرد که همه اینها می‌توانست به بحث حرکت و پویایی شهر کمک کند.
وی اضافه کرد: در این رابطه تصمیم به تدوین سند توسعه ارتقای نشاط اجتماعی گرفتیم تا به عنوان راه حلی اساسی و برون رفت از این مشکل گامی برداشته شود؛ البته این سند پیرو سیاست‌های بالادستی در شورای سازمان اجتماعی کشور است که به عنوان مرجع عالی تصمیم گیری پس از انجام مطالعات خود تصمیم دارد تا این سند را در برخی از استان‌های کشور عملیاتی کند.
بیدخام با بیان اینکه این سند هم اکنون در مرحله بومی سازی قرار گرفته، اظهار داشت: قرار است با کمک هیات‌های اندیشه ورز و کارهای کارشناسی که با مدیریت این حوزه در استانداری اجرا می‌شود، آداب و رسوم و برنامه‌های فرهنگی و محلی استان را ارزیابی کرده تا درون این سند لحاظ کنیم.
این مسؤول تاکید کرد: سند توسعه و ارتقای نشاط اجتماعی با ۱۷ سرفصل، یکی از برنامه‌های با اولویت استان در سال جاری است و برای دستگاه‌های متولی از جمله اداره کل میراث فرهنگی، سازمان فرهنگی، ورزشی شهرداری، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری، کانون پرورش فکری کودکان، آموزش و پرورش و سایر دستگاه‌های مرتبط شرح وظایف تعیین شده است.
بیدخام: سند توسعه و ارتقاء نشاط اجتماعی با ۱۷ سرفصل یکی از برنامه‌های با اولویت استان در سال جاری ۱۴۰۰ است و برای دستگاه‌های متولی از جمله اداره کل میراث فرهنگی، سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری، اداره کل ارشاد، حوزه هنری، کانون پرورش فکری کودکان، آموزش و پرورش و سایر دستگاه‌های مرتبط شرح وظایف تعیین می‌کند.مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین اضافه کرد: متاسفانه ویروس کرونا مانع دیگری در مسیر تحقق برنامه‌های با نشاط در سطح استان قزوین بوده تا جایی که همه ساله شهرداری‌ها مناسبت‌های نوروزی را اجرا می‌کردند اما اکنون رنگ و بوی نوروز را باید در کنار تبعات بازدارنده قرار داد که به طور قطع آثار نشاط آوری با خود به همراه ندارد.
بیدخام در پاسخ به این سووال که آیا ایجاد نشاط اجتماعی و احساس شاد بودن در اولویت سایر دستگاه‌های اجرایی وجود دارد یا خیر، گفت: قطعا هر دستگاهی با توجه به شرح وظایف تعیین شده به دنبال ایجاد نشاط اجتماعی است، اما با تهیه این سند وظایف از این به بعد علمی‌تر و موثرتر می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: فعلا در شرایط کرونا تصمیم گرفتیم با اجرای موسیقی محلی و راه‌اندازی اتوبوس‌های سیار به جای تجمع افراد در یک مکان، نشاط و شادی را به محل زندگی مردم ببریم، اما باید تلاش کرد به طور کلی برای روزهای عادی و معمولی در سطح استان نیز با مشارکت حداکثری مردمی، فضاهای شاد و مفرحی را ایجاد کنیم.
بیدخام یادآور شد: این سند در راستای کاهش یا افزایش تاب آوری اجتماعی در سطح فرد و خانواده و با مکانیسم بهبود حوزه نشاط اجتماعی و غنی سازی اوقات فراغت با هدف کاهش استرس، ترمیم روحیه اجتماعی و غنی سازی اوقات جوانان، زنان خانه دار و سالمندان تهیه و تدوین می‌شود.
نیم نگاه: با وجود اینکه خیلی از مسؤولان استان قزوین خود به شاد نبودن این استان واقف هستند، اما هنوز پذیرش این موضوع به مرحله خودآگاهی نرسیده و همین موضوع سبب شده تا نشستی برای حل این پدیده اجتماعی در استان تشکیل نشود.
اینکه مولفه‌های شادی کدام‌ها هستند و چگونه می‌توان احساس شاد بودن را به مردم قزوین تزریق کرد، موضوعی است که نیاز به پژوهش میدانی دارد و باید در این رابطه از علوم روانشناسی، جامعه شناسی، مردم شناسی و حتی نظرات اهالی فرهنگ و هنر بهره برد.
