در سال 1385 با هدف افزایش عدالت اجتماعی در برخورداری از منابع دولت، سهام عدالت بین اقشار عمدتا کم در آمد جامعه توزیع شد. پس از آن و طی چند مرحله افراد بیشتری از این سهام بهره مند شدند و در نهایت نزدیک به 49 میلیون ایرانی دارنده سهام عدالت شدند.بر اساس قوانین تصویب شده در زمان اجرای طرح سود سهام عدالت تا 10 سال تحت عنوان هزینه مربوط به صدور این سهام مستهلک شد و در نهایت از سال 96 سود دهی سالیانه سهام عدالت به مردم آغاز شد.
در ۹ اردیبهشت ۱۳۹۹،رهبر انقلاب، با در خواست حسن روحانی، رئیس‌جمهور مبنی بر آزاد سازی سهام عدالت موافقت کرد. دارندگان سهام عدالت با مراجعه به سایت سازمان خصوصی سازی و سازمان بورس می توانستند به دو روش مستقیم و غیر مستقیم سهام خود را در اختیار بگیرند.در روش مستقیم آزاد سازی سهام عدالت و سهامداری، مالکیت و مدیریت سهام عدالت بدون هیچ گونه واسطه به خود فرد سهام دار منتقل می شود.در روش غیر مستقیم برای آزاد سازی سهام عدالت مالکیت و مدیریت این سهام به شرکت های سرمایه گذاری استانی واگذار خواهد شد.
در ابتدای سال 1400 مرحله نخست توزیع سود سهام عدالت به میزان ۵۰ درصد از سود متعلق به هر سهام دار، در هر دو روش مستقیم و غیرمستقیم به ۴۳ میلیون و ۶۵۰ هزار و ۶۱۸ نفر از سهام داران که پیشتر اطلاعات خود را در سامانه سجام ثبت کرده بودند، انجام شد.تعداد کل مشمولین سهام عدالت ۴۹ میلیون و ۱۴۸ هزار و ۷۷۵ نفر است.سهام عدالت مجموعهای از سهام 49 شرکت است که 36 شرکت از آنها در بورس حضور دارند و 13 شرکت نیز در مسیر ورود به بازار سرمایه هستند.
افرادی که برگه 532 هزار تومانی سهام عدالت دارند 197 هزار و 823 تومان سود کرده اند که به صورت علی الحساب 98 هزار و 911 تومان به حساب آنان واریز شده است. کسانی که برگه یک میلیون تومانی دارند تقریبا دو برابر این رقم را به صورت علی الحساب دریافت کرده اند. سود پرداختی به دارندگان این میزان برگه 371 هزار تومان تعیین شده است.
پرداخت سود به هر سهامدار روش مستقیم، منوط به تملک وی نسبت به سهام شرکت سرمایه پذیر در روز برگزاری مجمع عمومی آن شرکت بوده و به تناسب آن میزان سهم، سود مقرر پرداخت می شود. همچنین، پرداخت سود به هر سهامدار روش غیرمستقیم، منوط به آن است که سهام شرکت سرمایه گذاری استانی را تا تاریخ ۲۵ اسفند ۹۹ در تملک خود داشته و نسبت به فروش آن اقدام نکرده باشد .
شرکت سپرده گذاری مرکزی درباره افرادی که اطلاعات حسابهای ایشان برای واریز سود سهام دردسترس نیست اعلام کرد: آن دسته از سهامدارانی که هنوز شماره حسابی را برای دریافت سود معرفی نکرده اند میتوانند از طریق ثبت نام در سامانه سجام به نشانی www.sejam.ir شماره حساب خود را اعلام یا از طریق مراجعه به سایت www.sahamedalat.ir مشخصات حساب خود را تکمیل کنند.
سمات در اطلاعیه دیگری با اشاره به اینکه برخی سهامداران عدالت پیامک وجه واریز دریافت نکرده بودند اعلام کرد با توجه به گستردگی عملیات واریز سود، پیامکهای اطلاع رسانی توسط شبکه بانکی به تدریج برای هموطنان ارسال خواهد شد. اما سهامداران می توانند مرکز تماس ذینفعان بازار سرمایه با شماره ۱۵۶۹ آماده راهنمایی و پاسخگویی به پرسشهای سهامداران در زمینه توزیع سود سهام عدالت و نحوه ثبت نام در سامانه های تعیین شده برای دریافت مشخصات هستند.
بیش از دو میلیون و ۶۰۰ هزار دارنده سهام عدالت در طول ۱۵ سال گذشته فوت کرده اند سود سهام این گروه، در حساب های آنان تا زمان تعیین تکلیف قانونی باقی خواهد ماند. عمده متوفیان سهام عدالت از استان تهران هستند.
شرکت سپرده گذاری مرکزی اعلام کرد برای تعیین تکلیف این تعداد سهام در حال فراهم کردن زیر ساختی است تا عملیات انتقال قهری سهام به وراث قانونی مشمولان سهام عدالت که فوت کرده اند با کمترین هزینه و حداقل نیاز به مراجعه حضوری به خصوص در شرایط شیوع کرونا صورت پذیرد.
بخشی از اقدامات فراهم شدن زیرساخت‌ها برای واگذاری الکترونیک این سهام به وراث است و بخشی دیگر پیوستن و لینک شدن دو ارگان و دستگاه قوه قضاییه و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی است. طبق مصوبات، مالیات سهام عدالت وراث هم بخشیده شده است.
