شیوع ویروس کرونا قبل از تحویل سال ۹۹ همه را غافلگیر کرد و دعاها و آرزوهایمان در آغاز سال را هم تحت شعاع قرار داد به طوری که در کنار «یا مقلب القلوب»، دغدغه جان و سلامتی خود و همنوعان را داشتیم و آرزوی ایمن ماندن از شر این ویروس جانکاه را در پیام های نوروزی منعکس کردیم.
نخستین قشری که بعد از شیوع کرونا در کشور آماج این ویروس قرار گرفتند، کادر درمانی، پزشکان و پرستاران بودند که ماهها دور از دلبندان خود، فداکارانه برای نجات جان مبتلایان در صحنه ماندند و بدون ادعا و خالصانه کوشیدند و ایستادند و حتی در این راه سفیدپوشان پرشماری نیز جان دادند تا شاید کانون خانواده ای فرونپاشد.
پارسال طوری شد که هر صنف و قشری علاوه بر کادر درمان و پرستاران اعم از هلال احمری ها، شهرداری چی ها، بسیجیان، کارگران، صنعتگران، بازاریان، کارمندان و پیر و جوان متاثر از کرونا روزگار گذراندند و هنوز هم این بار خاطر دوشادوش همه ما حرکت می کند اما در این بین حتی در روزهایی که شهرها به خاطر کرونا تعطیل شدند، خبرنگاران و اهالی رسانه بودند که تعطیلی نشناختند و با دغدغه مندی و احساس مسئولیت هرچه تمام تر نوشتند، هشدار دادند، آگاهی بخشیدند تا شاید فرهنگ رعایت پروتکل های بهداشتی و فاصله گذاری و در خانه ماندن میان مردم جا بیفتد و بدین ترتیب از حجم اخباری که روایت از مبتلایان جدید و جانباختگان داشت، بکاهند و از سویی پرستاران و کادر درمان هم نفسی بکشند.
در شهرستان ساوه که تنها ۸۰ کیلومتر با شهر قم که از مراکز اولیه شیوع ویروس کرونا در کشور بود، فاصله دارد نیز از اوایل اسفند سال گذشته کلیدواژه های «کرونا»، «پروتکل های بهداشتی»، «ماسک و ژل» و «غربالگری و قرنطینه» وارد تولیدات روزانه رسانه ها شد و خبرنگاران فعال این شهرستان تا آنجا که توان و انرژی داشتند دوشادوش کادر درمانی و پرستاران و اعضای قرارگاه پدافند زیستی در راه سلامت عمومی و افزایش سطح آگاهی مردم نسبت به این ویروس قلم زدند.
تولید صدها گزارش احساسی، تحلیلی، خبری و بازتاب نظر پزشکان، پرستاران، مسئولان و سایر ارکان مبارزه با ویروس کرونا به رویه روتین و روزانه در رسانه های ساوه تبدیل شد و خبرنگاران ایرنا، ایسنا، فارس، تسنیم، صدا و سیما و نشریات مکتوب و محلی در کنار فعالان فضای مجازی سنگ تمام گذاشتند و کسی نمی تواند نقش موثر آنها را در تغییر رفتار شهروندان و اطلاع رسانی های هشدارگونه از وضعیت شیوع کرونا منکر شود.
در واقع خبرنگاران شهرستان ساوه بازوی مطمئن و قدرتمندی برای پیشبرد برنامه های ستاد ملی مقابله با کرونا و همچنین کمک حال نیروهای شاغل در بخش های بهداشتی و درمانی بودند تا در شهری که ده ها هزار نفر از هموطنان را به خاطر ماهیت صنعتی اش در دل خود جای داده، رویه ای نسبتا یکسان و همدلانه حاکم شود و ضریب احساس مسئولیت و درک شرایط و رعایت حقوق شهروندی منجر به فروکش کردن تب شیوع ویروس بعد از ۲ بار پیک صعودی در میان مردم تا حدی چشمگیری نهادینه شود.
البته خبرنگاران ساوه مانند همه رسانه های دیگر کشور در سال ۹۹ شرایط سختی از نظر حرفه ای و کاری را سپری کردند و این مساله به خصوص در حوزه نشریات مکتوب و عواملی چون گرانی کاغذ و هرینه های چاپ و کاهش آگهی های دولتی و بخش خصوصی به نوعی دیگر عرصه را بر آنها سخت و طاقت فرسا کرد که در ادامه این گزارش، شماری از همکاران روایتگر تجارب خود از این رنج و سختی ها هستند.
خبرنگاری در بحبوبه کرونا یک تجربه خاص در دوران فعالیت حرفه ای بود
«علی فرقانی» خبرنگار و مسئول نمایندگی خبرگزاری ایسنا در ساوه معتقد است که ورود ویروس کرونا به عنوان یک میهمان ناخوانده از یکسال پیش سمت و سوی کار خبرنگاران را برای پوشش کامل اخبار در حوزه پیشگیری، درمان، انتشار آمار مبتلایان و جانباختگان، انعکاس تلاش های مدافعان سلامت در سنگر مبارزه با کرونا برای برطرف کردن غبار بیماری از چهره جامعه و پیگیری برای اطلاع رسانی در خصوص آخرین یافته های پزشکی برای درمان قطعی کووید ۱۹ و واکسن پیش بُرد و موجب شد تا جامعه رسانه ای کشور شرایط خاص و ویژه‌ای را تجربه کنند.
وی افزود: شرایطی که پارسال بر فضای رسانه ها حاکم شد به زعم اینجانب با وجود فعالیت ۱۵ ساله در عرصه خبر مشابه آن را در هیچ برهه زمانی تجربه نکرده بودم.
فرقانی اظهار کرد: در طول یکسال گذشته تلخی و شیرینی‌های زیادی را در عرصه کاری تجربه کردیم و در روزهای نخست نوشتیم هنوز کرونا وارد ایران نشده است اما چند روز بعد خبر وضعیت نارنجی و قرمز منتشر کردیم و در پی آن با انتشار اخبار شرایط بحرانی شهرها، آمار فوتی‌ها، کمبود ماسک، تجهیزات و سایر مشکلات مانند سایر مردم نگرانی هایی داشتیم اما در این میان آنچه برای من به عنوان یک فعال رسانه امید و انرژی بخش بود، خبرهای مربوط به بهبود بیماران و کاهش آمار بستری‌ها در ساوه و زرندیه بود.
وی ادامه داد: نگرانی و دلهره از ابتلا به ویروس کرونا به خصوص در زمان هایی که برای پوشش خبری و تهیه گزارش یا گرفتن عکس به جلسات یا مراکز درمانی و فضاهای عمومی مراجعه می کردیم تا تعطیلی اغلب جلسات و سخت تر پیدا کردن مسئولان برای گفتگوهای تلفنی از مشکلات خبرنگاران در این شرایط بود.
به گفته او، کرونا همه فعالیت های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و گروهی را تعطیل کرد اما کار رسانه و اطلاع رسانی نه تنها تعطیل نشد بلکه فضای جدیدی از شکل گیری یک بحران نه تنها در کشور بلکه در دنیا را تجربه کرد.
خبرنگار ایسنا در ساوه گفت: از انتشار خبر «هنوز کرونا وارد ایران نشده است» تا اعلام آمار مرگ های سه رقمی متاثر از شیوع این مهمان ناخوانده در شهرستان های ساوه و زرندیه یک سیر چالشی در حوزه اطلاع رسانی برای حرفه ما بود که می تواند یک تجربه مهم در عرصه خبرنگاری بحران هم تلقی شود.
وی ادامه داد: در طول یک سال اخیر تهیه و انتشار اخبار کرونایی پای ثابت تولیدات خبرنگاران بود و پرداختن به موضوعاتی نظیر توصیه های پزشکی، عارضه هایی که این ویروس بر روی سایر اندام بدن انسان برجای می گذارد و همچنین آخرین وضعیت رنگ بندی های نقاط مختلف کشور، استقبال از نوروزی با طعم تلخ کرونا، ماه رمضانی خالی از مساجد، اعمال محدودیت های سختگیرانه، تعطیلی بنگاه‌های اقتصادی و تبعات پساکرونایی و از همه مهمتر انتشار خبر فوت مدافعان سلامت و جانباختن نابهنگام دوستان، آشنایان و برخی چهره های مطرح کشور از جمله اخبار تلخی بود که در این یکسال منتشر شد.
فرقانی گفت: اعلام خبرهای مربوط به بهبود یافتگان کرونایی، شکست کرونا توسط سالمندان، بیماران خاص و زمینه ای، مادران باردار، کودکان، اعلام وضعیت آبی و فروکش کردن بیماری پس از هر پیک و نهایتا اعلام خبر آغاز طرح واکسیناسیون کرونا در سراسر کشور نیز از شیرین ترین ولذت بخش ترین خبرهای سال ۹۹ بود.
سال ۹۹ به مثابه هفت خوان رستم
«محمدرضا حیدری» از خبرنگار خبرگزاری فارس در شهرستان ساوه نیز، از تلخ و شیرین های سال ۹۹ می گوید و معتقد است که سالی که گذشت مانند هفت خوان رستم بود که مردم با سختی از آن عبور کردند.
وی افزود: سال ۱۳۹۹ از چند جهت نسبت به سالهای قبل متمایز بود؛ از یک طرف فشار اقتصادی، تورم و کاهش قدرت خرید مردم و کاهش سطح درآمد و از طرفی دیگر شیوع بیماری کرونا که علاوه بر تحمیل فشار سنگین به حوزه درمان و سلامت به کسب و کارهای بزرگ و کوچک هم آسیب هایی وارد کرد و با ایجاد محدودیت های خاص تغییر سبک زندگی مردم را سبب شد.
حیدری گفت: من گذر از سال ۹۹ را به عبور از هفت خان رستم تشبیه می کنم چرا که در این سال واقعا مردم با سختی و دشواری های گوناگون روبرو شدند و به مبارزه با آن پرداختند تا نوروز ۱۴۰۰ را ببینند و امیدوار به سالی متفاوت و شکست کامل کرونا باشند.
خبرنگار فارس در ساوه اظهار داشت: به نظرم مهمترین و جدی ترین چالشی که در این سالها که به عنوان خبرنگار فعالیت داشتم، مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم خصوصا در شهر کارگری ساوه است که به وضوح قابل لمس و رویت است و کرونا هم بر این مشکلات دامن زد.
وی گفت: خبرنگاران ساوه در سال گذشته با دغدغه مندی و احساس مسئولیت هرچه تمام تر در کنار کادر درمان، پزشکان و پرستاران حضوری موثر داشتند و با تولیدات خود اعم از خبر، گزارش، مصاحبه، عکس و حضور در شبکه های اجتماعی تلاش کردند ضمن روحیه بخشیدن به این اقشار زحمتکش، مردم را نیز نسبت به رعایت موازین بهداشتی و خطرات ویروس کرونا آگاه تر کنند که به نطرم عملکرد قابل قبولی از خود برجا گذاشتند.
کمک کرونا به فرهنگ سازی برخی موارد در جامعه
«محمدمسعود امانی» خبرنگار فعال در ساوه و مدیرمسئول ماهنامه ارتباطات مرکزی نیز معتقد است که شیوع ویروس کرونا در سال گذشته بسیاری از مشاغل را در کشور تحت تاثیر قرار داد و آسیب های زیادی به کسب و کارها وارد کرد و در این فضا برخی هم بی رحمانه از آب گل آلود ماهی گرفتند.
وی اظهار کرد: شرایط نشریات و خبرنگاران هم مانند بسیاری از مشاغل اسف بار بود که البته به جای پرداختن به این شرایط، قصد دارم به نکته مهمتری اشاره کنم و آن هم این مساله است که به تبع شرایط موجود، بسیاری از پروتکل های بهداشتی برای قطع زنجیره شیوع کرونا و مصون ماندن از ابتلا به آن در کشور و خانواده ها اجرایی شد و کم کم به این شرایط عادت کردیم.
امانی گفت: با کمی تامل در می یابیم که بسیاری از این پروتکل ها، قوانین و تصمیمات متاثر از آن بسیار خوب و کارآمد بودند و اجرای آنها حتی در شرایط پساکرونا هم می تواند در ارتقای سلامت شهروندان و تسهیل امور موثر باشد بنابراین شاید این موضوع را بتوان از تبعات مثبت شرایط یکسال اخیر بر جامعه ایرانی دانست.
وی اظهار داشت: به عنوان مثال ثابت شد که بسیاری از ادارات می توانند با یک سوم یا لااقل با نیمی از کارمندان فعالیت کنند و رویه های اداری را هم الکترونیکی کرد که این امر در کاهش هزینه های دولت بسیار موثر است.
مدیرمسئول ماهنامه ارتباطات مرکزی گفت: شیوع کرونا همچنین ثابت کرد که می توان بسیاری از امور را بدون نیاز به مراجعه حضور به ارگان ها انجام داد و در عوض با تقویت بستر و زیرساخت های اینترنتی و انجام امور به شیوه الکترونیکی در فرایند انجام کارهای ارباب رجوع تسهیلگری کرد که یکی از موارد برجسته چنین اقدامی را می توان در حذف دفترچه های فیزیکی درمانی و آنلاین شدن خدمات به بیمه شدگان دانست.
وی همچنین حذف مواردی چون کپی مدارک یا آوردن عکس به صورت فیزیکی را از دیگر دستاوردهای دوران کرونا برشمرد و گفت: اکنون تنها با احراز هویت می توان در ادارات کارهای مراجعین را انجام داد زیرا سایر مدارک در سایت بارگذاری شده و نیازی به ساختن پرونده های فیزیکی نیست زیرا ساختن پرونده ها به صورت فیزیکی به جز هزینه و اشغال فضا و افزایش خطراتی مانند آتش سوزی فایده دیگری ندارد و بهترین کار دیجیتالی شدن این امور است.
وی گفت: همچنین در این مدت شاهد حذف بسیاری از مراسم و آیین های تشریفاتی هزینه بر و بی ثمر مانند عروسی و ختم درگذشتگان بودیم و به جای آن کمک شاهد واریز کمک هایی برای نیازمندان جامعه به خصوص در شهرستان ساوه بودیم که امیدوارم این رویه به یک فرهنگ تبدیل شود و پس از کرونا هم تداوم یابد.
این خبرنگار ساوجی همچنین آثار کرونا بر سیستم آموزشی را نکته دیگری می داند که قابل بررسی و تعمق است.
به گفته او، در این مدت برخی نواقص سیستم آموزشی به همگان اثبات شد و مجازی شدن آموزش ها نشان داد که می توان در فضایی به دور از تحکم و سخت گیری های معمول در مدارس، دانش آموزان را به درس خواندن و علم اندوزی ترغیب کرد.
وی گفت: شاید این فرهنگ سازی ها و بسیاری از موارد دیگر که سالیان سال با فریاد روشنفکران جامعه و اصحاب رسانه نتوانست انجام شود، به جبر کرونا انجام شد و از این باب خرسندیم زیرا بعید است در پساکرونا به شرایط سابق برگردیم و این رفتارها به نظر می رسد که در جامعه نهادینه شده اند.
رنج مطبوعات چاپی در سالی که گذشت
«الهه شعبانی» خبرنگار شهرستان ساوه و دانشجوی دکتری رشته جامعه شناسی نیز در این رابطه گفت: در سالی که گذشت شاهد اتفاقات و مشکلات گسترده ای از قبیل فشارهای اقتصادی متاثر از تحریم ها و مشکلات معیشتی جامعه بودیم و شیوع ویروس کرونا هم بر دامنه این مشکلات افزود.
وی اظهار کرد: اما مهمترین مسئله که جامعه را تحت تاثیر قرار داده بود، پاندمی و فراگیر شدن ویروس کرونا بود که عرصه و شرایط را بر همگان تنگ تر کرد و بر دامنه مشکلات کشور و جامعه افزود.
وی گفت: بعنوان یک خبرنگار و دانشجوی دکتری رشته جامعه شناسی معتقدم در سالی که گذشت بیش از پیش شاهد کاهش یا عدم همکاری اکثر ادارات با خبرنگاران بودیم به طوری که ادارات شرایط را دستاویزی برای همکاری نکردن یا ارجاع خبرنگاران ساوجی به استان می کردند و همچنین رسانه های مکتوب با افزایش قیمت لحظه ای برای هر چاپ خود مواجه بودند به گونه ای که دریکسال اخیر هیچ چاپی با قیمت قبلی انجام نشد و همواره به دلایل مختلف افزایش قیمت داشتیم در صورتیکه تعرفه آگهی و رپرتاژها نه تنها تغییر نکرد بلکه به دلیل کم لطفی برخی ادارات و ارگان ها و همچنین شرایط بد اقتصادی، تعرفه بسیاری از آگهی ها کامل هم پرداخت نمی شد.
شعبانی اظهار کرد: اما بعنوان دانشجویی که منتظر دفاع از رساله خود بودم نیز در سالی که گذشت شاهد برخی اشکالات در سیستم آموزشی بودم که بعنوان مثال قوانین و تبصره های متعددی برای دفاع وضع شد که باعث شد بسیاری از دانشجویان از جمله بنده مجبور به ثبت نام ترم جدید شویم که در این راستا تنها دانشگاه متنفع شد و دانشجویان به ناحق مجبور به پرداخت هزینه های بیشتر شدند.
این خبرنگار ساوه ای ادامه داد: همچنین چاپ مقالات برای رساله قبل از دفاع در آبان ماه پارسال الزامی شد و به همین دلیل دانشجویانی که قبلا می توانستند بدون پرداخت هزینه منتظر چاپ مقاله خود در مجله علمی پژوهشی مورد تایید وزارت علوم شوند، با این الزام مجبور بودند هر چه سریع تر مقاله خود را به چاپ رسانند در غیر این صورت متحمل هزینه ها و قوانین عجیب و غریب و تازه ظهور کرده دانشگاه می شدند و همچنین هر ترم باید ثبت نام مجدد می کردند؛ از این رو دلالان همیشه در صحنه از شرایط موجود و آب گل آلود شروع به ماهیگیری کردند و در ازای دریافت مبالغ چند ده میلیونی نوبت چاپ مقالات را جلو می انداختند و دانشجو چاره ای نداشت جز اینکه تن به این کار دهد و در صورت عدم تمکین، علاوه بر از دست دادن سنوات متوالی برای دفاع و کسب مدرک باید هزینه های بیشتری را به دانشگاه پرداخت می کرد و تضمینی هم وجود نداشت که شرایط بدتر نشود پس ناگزیر باید با دلالان کنار می آمدند.
وی اظهار امیدواری کرد که در سال جدید کرونا از کشور رخت بربندد و شاهد گشایش در امور و رحمت الهی و سلامت برای هموطنان باشیم.
خسارت های وارده بر مطبوعات چاپی جبران شود
«لیلا گراوند» خبرنگار جام جم در شهرستان ساوه نیز گفت: کرونا در اواخر سال ۹۸ صفحه جدیدی را در زندگی همه اقشار و صنف های جامعه باز کرد و در این بین رسانه ها و خبرنگاران هم وارد فضای جدیدی شدند که اغلب تولیدات آنها معطوف به آگاهی بخشی به مردم و حمایت از کادر درمان و پرستاران شد.
وی اظهار کرد: این ویروس منحوس اغلب اقشار جامعه را مجبور به خانه نشینی و رعایت فاصله اجتماعی کرد و کار خبر و اطلاع رسانی را برای خبرنگاران و افراد شاغل در رسانه مشکل تر از قبل نمود هرچند مشقت‌ها و حواشی شغل حساس و سخت آنها کمتر به چشم آمد.
گراوند گفت: هر چند کرونا بسیاری مشاغل را به تعطیلی کشاند یا باعث افت آنها شد و دولت هم برای جبران این خسارت ها تسهیلاتی را پیش بینی و پرداخت کرد اما در این میان آنگونه که متناسب با آسیب های وارده بود، کاهش درآمدها و مشکلات خبرنگاران جبران نشد.
وی افزود: حضور خبرنگاران در اماکن مختلف و جلسات برای تهیه اخبار و گزارش ها در شرایط شیوع کرونا یک خطر بالقوه برای آنها بود اما در اغلب موارد حمایتی از سوی دست اندرکاران برای تامین حداقل نیازهای آنان به خصوص در زمینه ماسک، دستکش، مواد ضدعفونی کننده و سایر اقلام را مشاهده نکردیم.
خبرنگار روزنامه جام جم در ساوه همچنین افزایش قیمت کاغذ و هزینه های چاپ را از مشکلات اساسی نشریات مکتوب برشمرد و گفت: این شرایط باعث تعطیلی بسیاری از نشریات و بیکاری خبرنگاران شد و از سوی دیگر هم سطح درآمد خبرنگاران شاغل در این نوع از رسانه ها به دلیل کاهش آگهی های بخش دولتی و خصوصی هم سبب شد تا از نظر درآمدی و معیشتی به مشکلات زیادی برخورد کنند بنابراین انتظاری که از مسئولان داریم این است که برای جبران این خسارت ها تدبیری اساسی اتخاذ کنند.
«علی علاقه بندها» خبرنگار صدا و سیما در شهرستان ساوه نیز سال ۹۹ را به دلیل شیوع ویروس کرونا و تمرکز اخبار و گزارش ها بر روی این رخداد، یک تجربه متفاوت برای جامعه رسانه عنوان کرد.
وی اظهار داشت: ساوه به دلیل اینکه یک شهرستان ویژه است دارای شاخص های متفاوتی از قبیل مهاجرپذیری، جامعه کارگری و حلقه ارتباطی چندین استان کشور می باشد و به همین دلیل در موردی خاص مانند شیوع کرونا باید با تمرکز روی چنین شاخص هایی نسبت به تهیه و تولید گزارش های اثرگذار و بازنشر اخبار مرتبط اقدام کرد.
به گفته او، در یک سال اخیر خبرنگاران شهرستان ساوه هرآنچه در توان داشتند برای آگاهی بخشی به مردم در خصوص نحوه رعایت پروتکل های بهداشتی، فاصله گذاری اجتماعی، در خانه ماندن و همچنین اخبار و گزارش های مرتبط به حوزه های بیمارستانی و درمانی به کار گرفتند و با به تصویر کشیدن و نوشتن آنچه در این مراکز می گذرد کوشیدند که به کاهش پاندمی این ویروس در جامعه کمک کنند.
خبرنگار صدا و سیما در ساوه همچنین پوشش فعالیت های قرارگاه پدافند زیستی شهرستان و نیز نحوه اجرای طرح شهید حاج قاسم سلیمانی را از دیگر تولیدات موثر رسانه ها به خصوص صدا و سیما برای مقابله با شیوع ویروس کرونا برشمرد و گفت: دفاع از سلامت همشهریان و حمایت از کادر درمان و پرستاران زحمتکش یک کار گروهی و بین بخشی بود که ادارات مختلف و نهادهای دیگری در این بین کنار هم بودند و خبرنگاران هم به عنوان بازوان مطمئن در این بین نقش آفرینی کردند.
علاقه بندها اظهار کرد: آنچه مایه دلگرمی در فعالیت رسانه ای و خبرنگاران شهرستان شد، بازتاب اخبار مربوط به بهبود مبتلایان و شکست دادن کرونا از سوی بسیاری از شهروندان بود که فضای امیدواری را در جامعه حاکم کرد.
وی گفت: تنوع جمعیتی، شهرستان ساوه را منحصر به فرد کرده است و پرداختن به مشکلات آن هم نیاز به کار ویژه دارد تا علاوه بر عبور از کرونا در زمینه های زیرساختی و ارتقای توان تولیدی و اشتغال دستاوردهای موثری را شاهد باشیم.
