نوروز آیینی چند هزار ساله و مشترک بین ملت های زیادی است که بر خلاف برخی آیین ها و فستیوال های کهن جهانی چون المپیک ، هرگز متوقف نشده است.
این آیین ظرفیت آن را داشته که با تنوع های دینی، قومی و زبانی خود را هماهنگ کند. اکنون نوروز در بسیاری از کشورهای دنیا، از جمله افغانستان، ترکیه، عراق، کشورهای بالکان، ترکمنستان، تاجیکستان، کشورهای شبه قاره هند، آسیای میانه و آسیای صغیر و حتی مناطقی در آفریقا جشن گرفته شده و آیین هایی برای آن وجود دارد.
در سالهای گذشته، صاحب منصبان ایرانی با هوشمندی متوجه ظرفیت استراتژیک نوروز به عنوان عامل پیوند فرهنگی در منطقه و حتی جهان شده و از تبدیل شدن آن به یک موضوع ملی گرایانه صرفاً ایرانی پرهیز کرده و از جهانی بودن و مشترک بودن آن سخن گفته اند. آنها به کرات نوروز را نه یک آیین صرفاً ایرانی، بلکه یک میراث مشترک جهانی معرفی کرده اند که در آن ایران، حداکثر مشابه وضعیت یونان در مورد المپیک، پاسدار این آیین در طول تاریخ بوده است.
هفتم فروردین ۱۳۹۸ اولین دوره جشن جهانی نوروز در تهران برگزار و این شهر به عنوان دبیرخانه جهانی نوروز انتخاب شد. قرار شد. از آن پس قرار شد هر ساله یکی از کشورها میزبانی این جشن را به عهده بگیرد.
جشن نوروز علاوه بر ایجاد زمینه ای برای پیوندهای فرهنگی بین ملل و کشورهای منطقه، به وسیله ای برای تداوم فرهنگ ایرانی در بین خانواده های مهاجرین ایرانی در کشورهای دیگر تبدیل شده است. ویژگی نوروز به عنوان آیینی گسترده و مشترک بین همه ایرانیان با انواع و اقسام تمایلات سیاسی، مذهبی، قومی و غیره، به وسیله ایده آلی برای رسیدن به تفاهم، دوستی و همکای تبدیل شده است.
کودکان ایرانی و غیر ایرانی که نوروز را می شناسند در مدارس یکدیگر را پیدا می کنند و در دانشگاه ها انجمن های دانشجویان ایرانی با برگزار کردن برنامه های نوروزی زمینه ارتباط جوانان ایرانی را فراهم می کنند. چند سالی است که با گسترش فروشگاه ها و رستورانهای ایرانی، اقتصاد نوروز نیز به کمک اشاعه این فرهنگ آمده است.
همچنین نوروز وسیله با ارزشی است برای ارتباط میان نسلهای گوناگون ایرانیان در خارج از کشور و وسیله ای برای انتقال فرهنگ ایرانی به نسل جدیدی که در خارج متولد شده است. نوروز علاوه بر آن وسیله ای است برای پیوند ایرانیان خارج و داخل کشور.
همین ها را در مورد غیر ایرانیان و سایر دوست داران نوروز نیز می توان گفت. به همین دلیل از چندین سال پیش به این طرف نمایندگی های دولتی ایران از جمله رایزنی های فرهنگی همواره به مناسبت نوروز برنامه های ویژه ای برگزار می کردند که همواره مورد استقبال قرار می گرفت.
با این حال، امسال به دلیل همه گیری بیماری کرونا، برگزاری سنتی و حضوری این برنامه ها ممکن نبود و این نمایندگی ها به برگزاری مجازی جشن های نوروزی روی آوردند. اگرچه برنامه مجازی کاستی هایی دارد اما اگر بخواهیم به نیمه پر لیوان نگاه کنیم،
برنامه های مجازی به یک تعبیر موجب گسترده شدن بیشتر مفهوم نوروز شده اند. ایرانیان و غیر ایرانیان علاقه مند به نوروز اکنون مقید به جبر جغرافیایی نبوده و حتی ساکنان شهرهای کوچک و مناطق دورتر از مرکز نیز می توانند در این برنامه ها شرکت کنند.
از جمله این برنامه ها می توان به جشنهای نوروزی مجازی رایزنی های ایران در اسپانیا، آلمان، یونان و فرانسه اشاره کرد. سفیر ایران در اسپانیا، حسن قشقاوی درابتدای برنامه نوروزی رایزنی فرهنگی ایران در مادرید به این نکته که نوروز به عنوان یک میراث جهانی در سازمان ملل و در سازمان یونسکو ثبت شده اشاره کرد و گفت علاوه بر اینکه نوروز در ایران و افغانستان به عنوان آغاز رسمی سال شناخته می شود، در بسیاری از کشورهای دیگر نیز بزرگ داشته می شود.
وی گفت نوروز در ایران باستان بستری برای همزیستی، احوالپرسی، دید و بازدید و تحکیم دوستی ها بوده است. وی گفت اگرچه بیماری کرونا حالت همیشگی این جشن را از بین برد، اما برای شکست دادن این بیماری نیز باید به پیام همدلی و دوستی مندرج در فرهنگ نوروز توسل جست.
در این برنامه که با سخنانی از سوی رایزن فرهنگی ایران در مادرید همراه بود، قطعاتی از موسیقی سنتی و یک نمایش روحوضی اجرا شد. محمد مهدی احمدی، رایزن فرهنگی کشورمان در مادرید اظهار داشت که نوروز به دلیل ماهیت انسانی اش در طول تاریخ دوام یافته و اسلام نیز آن را پذیرفته است.
وی سپس در خصوص فلسفه هفت سین مطالبی بیان نمود از جمله اینکه در طول تاریخ از هفت شین، به هفت سین تغییر یافته. رایزن کشورمان یکی از ویژگی های اقلام سفره هفت سین را خوراکی بودن و زمینی بودن آنها توصیف کرد و گفت مواردی مانند سکه یا ماهی قرمز بعدها به این سفره اضافه شده اند؛ اما اصل همان هفت ماده خوراکی است که به نشانه شکرگذاری نعمات خداوندی در سر سفره نهاده می شود.
برنامه رایزنی فرهنگی کشورمان در پاریس نیز با مسابقه شاهنامه خوانی با موضوع نوروز همراه بود.
رایزنی فرهنگی ایران در برلین نیز برنامه ای همراه با مسابقه شعر و عکس، برنامه شعرخوانی و موسیقی سنتی تدارک دیده بود. در مقدمه این برنامه حمید محمدی رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در آلمان ضمن تبریک فرارسیدن سال ۱۴۰۰ هجری شمسی و مصادف شدن آن با اعیاد شعبانیه به ویژه با نیمه شعبان، میلاد حضرت ولیعصر (عج) ابراز امیدواری کرد که سال جدید سال برطرف شدن مشکلات مردم از حمله بحران بیماری کرونا باشد.
در ادامه این برنامه آقای سعید بیابانکی شاعر نام آشنا به مطالبی در خصوص بهار در شعر فارسی بیان کرد اظهار داشت که شاعران ایرانی معمولاً یکی از دو رویکرد آفاقی یا انفسی را به بهار داشته اند. به گفته وی در شعر شاعران قدیم قالبی به عنوان «بهاریه» بسیار مرسوم بوده که همواره نیز به یک پیام اخلاقی ختم میشده است.
بیابانکی سپس یکی از سروده های خود با این مطلع را قرائت کرد:
بهار پنجره روئیت خداوند است
بهار فصل صمیمیت خداوند است
برای رویش پر جنب و جوش پس از مرگ
بهار سبزترین حجت خداوند است
در همین زمینه مدیرکل همکاری های فرهنگی امور ایرانیان خارج از کشور نیز با محور قرار دادن بزرگداشت آیین های نوروزی و با ارسال پیام تبریکی برای ایرانیان خارج از کشور نوروز را یک آیین باستانی می خواند که هدیه ای است از سوی تمدن چندین هزار ساله ایران به همه ملتهای جهان و حامل پیام دوستی و صلح.
برای تبدیل شدن این فرهنگ باستانی به عامل پیوند و دوستی در منطقه و فراتر از آن و به فعلیت رساندن توان بالقوه آن در زمینه دیپلماسی عمومی و گسترش صلح و دوستی هنوز راه درازی در پیش است و نیاز به خلاقیت و هوشمندی بیشتری دیده می شود. با این حال دور نیست روزی که نوروز به آیینی جهانی تر ، مردمی تر و انسانی تر از المپیک در جهان تبدیل شود.
