فائزه عباسی_ نیلوفر مولایی: در لیست کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ است و می گوید می تواند یک حسن روحانی با حرف های جدیدتر یا یک سید محمد خاتمی با نگاهی نوتر باشد. «محسن رهامی»، فعال سیاسی اصلاح طلب در آستانه عید نوروز مهمان کافه خبر خبرگزاری خبرآنلاین بود. اصلاح طلبی که نقدی به عملکرد مردان اردوگاه اصلاحات در دورانی که قدرت داشتند می زند و می گوید:« اکنون پس از پایان دوره مجلس و ریاست جمهوری و شورای شهر، کدام مشکل از مشکلات مردم را حل کرده و کدام بار از دوش آن ها برداشته شده است؟»
او که مدعی است می تواند رئیس دولت 1400 باشد، تاکید می کند اگر رئیس جمهور شود ظریف گزینه او برای وزارتخارجه است و عارف می تواند معاون اولش باشد. او گریزی به دیدارهایش با رهبر انقلاب هم می زند و از تاکید رهبری برای ادامه تعاملات روایت می کند.
رهامی درباره تکرار سیدمحمد خاتمی هم اظهارنظر کرد و گفت«بعید است مانند قبل اثرگذار باشد اما...»
آنچه می خوانید مشروح بخش اول گفتگوی عیدانه خبرگزاری خبرآنلاین با محسن رهامی، کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ است.
********
* زمانی اصلاح طلبان به اصولگرایان برای داشتن کاندیدای زیاد در انتخابات کنایه می زدند و می گفتند چرا انقدر احساس تکلیف می کنید. به نظر می رسد اصلاح طلبان این روزها به چنین حالی دچار شده و همه اعلام کاندیداتوری می کنند. خود شما هم احساس تکلیف کردید که کاندیدای انتخابات شدید؟
حضور اصلاح طلبان در انتخابات ۱۴۰۰ خیلی عمومی نیست، به غیر از آقای مطهری که با سابقه اصلاح طلبی شناخته نمی شود، برای اصلاح طلبانی که خود را کاندیدای انتخابات ۱۴۰۰ معرفی کردند؛ حالت نهضت ثبت نامی وجود ندارد. مگر آنکه شما مصداقی بگویید.
* آقایان عارف و کواکبیان هم هستند.
آقای عارف هنوز به صورت رسمی نامزد انتخابات نشده و آقای کواکبیان هم فقط در کنگره حزبشان اعلام کاندیداتوری کردند. من هم به دلیل مراجعات و درخواست دوستان اعلام آمادگی کرده‌ام. افرادی که سال های متمادی با هم کار کرده‌ایم، از مجموعه نمایندگان ادوار، استادان دانشگاه ها و مسؤلان اجرایی کشور ، درخواست کردند و پاسخ من به آنان این بود که اگر شرایط فراهم شود، ان‌شاءالله ورود پیدا می کنم. با کمک همفکران خود، کارگروه هایی را برای برنامه ریزی در حوزه های مختلف و وزارتخانه های مربوطه تشکیل داده‌ایم که با جدیت مشغول کار و برنامه ریزی هستند.
گاهی خبرنگاری یک ساعت مصاحبه در خصوص وضعیت انتخابات و شرایط کشور می گیرد، سپس تیتر می زند که فلانی گفت در انتخابات ۱۴۰۰ کاندیدا هستم، در حالی که زمان کاندیداتوری و ثبت نام دههٔ سوم اردیبهشت می باشد و هنوز وقت آن نرسیده است، در حال حاضر بیشتر جنبه مشورت و ارزیابی و فراهم ساختن مقدمات اولیه می باشد.
نباید برای ثبت نام در انتخابات دستپاچه شد و یک سری شعار بدون برنامه سرهم کرد. ما فعلا در کمیته های کارشناسی خیلی قوی که مسئولیت آن با وزرای سابق، رؤسا و استادان دانشگاه ها است به صورت گروهی به برنامه ریزی مشغول هستیم تا اگر شرایط فراهم شد آنها را مطرح و اجرا کنیم. در صورتی هم که شرایط فراهم نشد، به دوستان دیگری که به موفقیت دست یافته اند، پیشنهاد می کنیم تا از این برنامه ها را ارائه کنند.
حوزه هایی چون تعلیم و تربیت، دانشگاه ها، جوانان، زنان و اشتغال از حوزه هایی هستند که برای من اهمیت فراوانی دارند و همچنین درباره کاهش مهاجرت و کاهش خشونت، روابط خارجی، توسعه متوازن، تعمیق عدالت در استانهای کمتر برخوردار و امثال آن با جدیت کار می کنیم. این مطالعات اختصاصی به انتخابات ریاست جمهوی ندارد و زمانی که رئیس دانشگاه بودم، در استان قم برنامه ریزی یک مرکز بین المللی مطالعات داشتیم و فعلا بنیاد بین المللی صلح در آمده که بصورت NGO فعالیت می کنیم، این مطالعات و برنامه ریزی ها در جهت توسعه متوازن و تعمیق عدالت و امثال آن، از حوزه های فعالیت بنیاد مذکور می باشد.
تا کنون به چند استان سفر کرده ایم و بعد از عید نیز برای استان های دیگر برنامه دارم. با انتخابات به ۲ نوع کنش گری فعالانه و عدم کنش گری و انفعال برخورد می توان کرد. طبع کنش گری سیاسی ایجاب می کند که در مسئله مهمی مانند انتخابات ریاست جمهوری کنار نکشیده بلکه در متن واقعه قرار گرفته و فعالانه با مسائل برخورد کرد. یک تعداد هم حالت انفعالی پیدا کرده و عدم کنشگری و حاشیه نشینی را برگزیده اند. با انفعال و حاشیه نشستن به نظر من هیچ مشکلی حل نمی شود.
در انتخابات شورای چهارم در سال ۹۲ در تهران و بعضی استان ها، موفقیت نسبی اصلاح طلبان، عمدتا مدیون همین روش کنشگری جدی و تلاش های همفکران ما بوده که بعد از ملجراهای سال ۸۸ و ۸۹، توانستیم بر فضای یاس و نا امیدی و انفعال غلبه کنیم و حرکت ما نقطه عزیمت مجدد اصلاحات برای مشارکت در اداره کشور بود. در حالی که برخی به سمت عدم حضور و تحریم انتخابات تمایل پیدا کرده بوند، ما تلاش کردیم با تهیه لیست برای شورای شهر در تهران و شهرستان ها و با دعوت به حضور حد اکثری، بر آن فضای انفعال غلبه کرده و در نتیجه با موفقیت تعداد قابل توجهی از کرسی های شوراها را به دست آوردیم.
* آقای رهامی، ارزیابی از سبد رأی تان دارید؟ می توانید آرای خاکستری را جلب کنید؟
در حال حاضر پیش بینی در این باره سخت است؛ زیرا فضای عمومی خیلی مساعد نیست. فشار اقتصادی و معیشتی زیادی در زندگی مردم وجود دارد و نوعی ناامیدی از صندوق های رای ملاحظه می شود. این ناامیدی و انفعال مبنی بر این استدلال است که مردم می گویند آرای ما در سیاست های کلان نظام چندان تاثیر نداشته و حضور یا عدم حضور ما در پای صندوق های رای اهمیتی ندارد و ماحصل این فضا را هم در انتخابات مجلس شاهد بودیم.
البته علاوه بر مشکلات کلی در کشور، بخشی از این حالت انفعال هم به برآورده نشدن وعده های دولت آقای روحانی باز می گردد. بر این باورم که اگر کمی زمان بگذرد و کاندیداها جدی تر وارد تبلیغات انتخابات شده و با مردم صحبت کرده و رقابت واقعی ایجاد شود، فضای سردی که وجود دارد تا حدی گرم خواهد شد؛ اما آن حضور پرشور مردم در انتخابات خرداد ۷۶ یا ۹۲ به نظر مشکل است تکرار شود.
مثلا یک ماه پیش کمتر کسی حاضر به برگزاری جلسات استانی بود، اما الآن استقبال بیشتری از این جلسات می شود. به طور مثال در سفر اخیری که به زنجان رفته بودم، با وجود بارش تگرگ و سرمای شدید، تعدادی از علاقمندان در ۳۵ کیلومتری زنجان برای استقبال آمده بودند. بنابراین اگر با یک برنامه ریزی و حرکت مناسب وارد انتخابات شده و در دل مردم امید ایجاد کنیم، فضا بهتر خواهد شد.
* یعنی فکر می کنید نظر مردم تغییر کرده و در انتخابات شرکت می کنند.
من معتقد هستم که فضای انتخابات از حالت سردی که به خود گرفته، برمی گردد و گرم تر می شود. به طور مثال شیوع ویروس کرونا و پروتکل های بهداشتی خیلی اجازه سفر کاندیداها و تجمع مردم را نمی دهد؛ اما استان هایی که مارا دعوت کرده‌اند با مقامات بهداشت استانداری هماهنگی می کنند که چه تمهیداتی برای برگزاری نشست های انتخاباتی باید اندیشید و چگونه انتظارات مردم را در این خصوص و با وجود پروتکل های بهداشتی برآورده کرد و این نشان دهنده گرم شدن فضا می باشد.
در چند ماه گذشته، هیج آمادگی برای برگزاری نشست های انتخاباتی نبود. اکثرا از عدم حضور در انتخابات می گفتند، در حال حاضر خودشان از من برای سفرهای استانی دعوت کرده و گلایه می کنند که چرا اول به شهر ما نیامدید.
به همین دلیل فضا رو به گرم‌تر شدن است البته با توجه به خطر شدید ابتلا به بیماری کرونا، تعطیلات نوروز و در پیش بودن ماه رمضان که همگی از عواملی مهم هستند؛ مانع گرم تر شدن فضای اجتماعات می شوند، باید در مورد سردی فضای تبلیغاتی به این مسائل هم توجه شود.
* آقا رهامی، به نظر شما مشارکت کم در انتخابات مجلس یازدهم دوباره تکرار می شود؟ آن انتخابات در عدم مشارکت رکورد زد.
برای بررسی مشارکت در انتخابات ۹۸، باید شهرهای بزرگ و شهرستان ها را از یکدیگر تفکیک کرد. در شهرستان های کوچک، به دلیل وجود رقابت محلی و قومی برای مجلس، ممکن است میزان مشارکت با آمار سال های گذشته تفاوتی زیاد نداشته باشد. در کلان شهرهایی مانند تهران، اصفهان، کرج، تبریز، مشهد، میزان مشارکت بسیار پایین بود و به دلیل جمعیت زیاد این شهرها، بر روی معدل کل آمار مشارکت تاثیر زیادی داشته و درصد نهایی مشارکت مردم را پایین آورد.
در تهران هم آمار میزان مشارکت در مناطق پایین مانند ۱۷، ۱۸ و ۱۹ نسبتا بهتر از مناطق بالاتر تهران مانند منطقه ۱، ۲, ۳ بود. در این مناطق خبری از حضور مردم پای صندوق های رای نبود. من با خانواده برای انتخابات مجلس دهم به حوزه انتخابابیه‌ای در منطقه ۱ رفته بودم، زمان زیادی را در صف مانده بودیم؛ اما در انتخابات مجلس یازدهم اصلا کسی در پای صندوق رای نبود. در انتخابات شوراها نیز چون رقابت محلی و قومی علی الخصوص در شهرستان ها جدی است، احتمالا میزان مشارکت بیشتر باشد، به همین دلیل انتخابات شوراها را با ریاست جمهوری گره زدند تا مردم پای صندوق های رای بیایند. اما من فکر نمی کنم که در تهران و سایر کلان شهرها، میزان مشارکت مردم بهتر از انتخابات مجلس یازدهم باشد.
* آقای رهامی، فرض کنید که شما رئیس جمهور ۱۴۰۰ شدید. کابینه خود را بر چه اساسی انتخاب می کنید؟
در حال حاضر در کمیته ها و کارگروه های خود عمدتا بر روی برنامه های حوزه ها، وزارتخانه و معیارهای وزرا کار می کنیم و درباره مصادیق، هنوز تصمیم قطعی نگرفته ایم. فعلا روی اشخاص مختلف مطالعه می کنیم. به نظرم آقای ظریف یا شخصی در حد توانایی او، برای پست وزارت خارجه مناسب است. من عنوان دولت خود را قانون و توسعه نام گذاری کرده‌ام، اگر توسعه را به عنوان یک محور در نظر بگیریم، کسی به عنوان معاون اول باید روی کار بیاید که در این زمینه کار کرده و دیدگاه قوی داشته باشد. نظر من بیشتر روی افرادی مانند آقایان عارف و فرجی دانا، وزیر سابق علوم است. معاون اول ریاست جمهوری باید تکنوکراتی توانمند، دارای جایگاه و حرمت مدیریت باشد و طوری نباشد که حرمت خود را فقط از رئیس جمهور بگیرد.
آقای فانی، وزیر سابق آموزش و پرورش هم یکی دیگر از گزینه هایی است که در زمینه تعلیم، تربیت و آموزش و پرورش در حال حاضر همکاری نزدیکی داریم و اگر مجالی فراهم شود به نظرم در این زمینه هم کسی با توانایی ایشان باید در کابینه حضور داشته باشد. در حوزه ورزش و جوانان، هم آقای گودرزی وزیر سابق ورزش و در زمینه وزارت علوم، آقای نصیری، رییس دانشگاه شهید بهشتی از جمله کسانی هستند که از نظریات‌شان در برنامه ریزی ها بهره مند هستیم و برای وزارت خانه های مربوطه، همکاری آنها را مدنظر قرار داده‌ام.
از سوی دیگر، به غیر بحث توسعه متوازن، مسئله قانون است که متاسفانه کشور ما، شدیدا از بی قانونی رنج می برد. از آنجایی که من شخصا تجربه فعالیت حقوقی بالایی را دارم، دولتی قانونمند و پاسخگو ایجاد خواهم کرد و از همکارانی استفاده می کنم که نشان‌دهنده پایندی دولت به قانون باشند و کشور را از بی قانونی و هرج و مرج نجات دهند. سعی می کنم لیست دولت خود را تا قبل از فرصت تبلیغات انتخابات قطعی کنم. در واقع هر کدام از رؤسای کارگروه ها ما، بالقوه یک وزیر برای حوزه مربوطه می باشد.
* اخیرا بحث کاندیداتوری آقایان ظریف، محسن هاشمی و جهانگیری بسیار مطرح می شود. چقدر احتمال ورود آن ها به انتخابات مطرح است و آیا شما به نفع‌شان کنار می کشید؟
فعلا آمدن کسی قطعی نیست.
*الآن همه چیز روی احتمالات است.
اتئلاف کردن در انتخابات طبع کار سیاسی است اما کنار کشیدن از نظر من تعبیر درستی نیست. معنی ندارد که کسی که کار کرده بعد بگوید خداحافظ مانند موردی که بین آقای عارف و آقای روحانی در سال ۹۲ پیش آمد. این روش صحیح کار سیاسی نیست، روش صحیح و قاعده درست کار سیاسی، ائتلاف دو یا چند کاندیدا یا حزب سیاسی برای تشکیل دولت می باشد. برای ائتلاف کردن هم باید موقعیت سنجی کرده و دید که با چه کسی می توان ائتلاف سیاسی کرد. مانند ائتلاف هایی که در همه کشورها مانند آلمان، ایتالیا، یونان و امثال آن ها، مرسوم بوده و احزاب دولت را به دست می گیرند.
در کشورهایی مثل آمریکا دموکرات ها یا جمهوری خواه ها برنده انتخابات می شوند و دیگر دولت ائتلافی معنی ندارد؛ اما در بیشتر کشورها که یک حزب واجد اکثریت مطلق آرا، برای تشکیل دولت نمی شود، موضوع دولت ائتلافی مطرح می شود. دولت ائتلافی به این معنا است که به طور مثال، یک حزب یا یک کاندیدا، ۲۰ درصد رای دارد و دیگری ۴۰ درصد رای دارد؛ بنابراین، به نسبت رای و زمینه‌اش، با دولت همکاری می کنند. در انتخابات ۲۰۰۴ آلمان نیز خانم مرکل و آقای شرودر، ائتلاف کردند و آقای شرودر صدر اعظمی را به خانم مرکل واگذار کرد، در مقابل وزارت خارجه، وزارت کشور، وزارت صنعت و وزارت اقتصاد به حزب آقای شرودر واگذار شد. پس مدل ائتلافی که شکل می گیرد به شرایط ماندن فرد مقابل در صحنه رقابت ها و پذیرش قاعده سیاسی توافق، بستگی دارد.
* اگر ائتلاف نکنید و تا آخر انتخابات بمانید، فکر می کنید سبد رای که قرار است به شما رای دهند با کدام سرمایه اجتماعی پر می شود؟
یک بخش از سبد رای من، قشر متوسط یعنی دانشگاهیان، وکلا و حقوقدانان هستند. بیش از ۳۰ سال در حوزه حقوقی کار کرده و به عنوان وکیل در پرونده های حساس کشور نیز حضور داشتم، این قشر تاکنون علاقمندی و حمایت خود را نشان داده‌اند. در حوزه های مرکزی، خصوصا تهران و قم، به دلیل سابقه حضور فعالیت طولانی، زمینه رای مناسبی وجود دارد. بخش دیگر سبد رای من توسط مردم مناطقی که در آن کار کرده و زمینه سیاسی و اجتماعی داریم، مانند مردم استان زنجان و سایر استان های ترک شمالغرب کشور مانند مردم آذربایجان، اردبیل و ارومیه پر می‌شود. همچنین حوزوی ها، افرادی که خواهان ایده‌ی نو و شنیدن حرف جدیدی هستند، به من رای می دهند. البته تا خرداد زمان زیادی باقی مانده و مشخص نیست که چه رخدادهایی پیش می آید.
* صریح عدد رأی آوری تان را بگویید؟ پیش بینی شما از تعداد آرای خود در انتخابات، چیست؟
در حال حاضر زود است که عدد بگویم، بستگی به رقبای انتخاباتی و سفرهای استانی که می روم دارد. در انتخابات، یک طرف زمین خود فرد است و در طرف دیگر زمین رقبای فرد قرار دارند. به طور مثال کاندیدای اصلاح طلبان چه کسی قرار است باشد، یا آقایان رئیسی و قالیباف کاندیدا می شوند یا خیر. مانند مبارزه یک کشتی گیر که از او می پرسند، شکست می خورد یا پیروز می شود. در حالی که اول باید بدانیم با چه کسی کشتیی خواهیم گرفت. بنابراین نمی توان صریح نظر داد و فضای فعلی غبارآلود است.
* مثلا اگر رقیب شما میرسلیم یا محسن رضایی باشند؟
این افراد باشند، وضعیت من بهتر است. اگر بتوان طرح ها و دیدگاه هایم را در پشت تریبون و برنامه های مناظره بیان کنم، به نظرم می شود فضا را مساعد کرد. من یک آدم دانشگاهی هستم که لباس روحانیت به تن دارد، مانند برخی از افراد از حوزه به دانشگاه نیامده ام. تحصیلات دانشگاهی خودرا تا دکتری در معتبرترین دانشگاه های کشور طی کرده‌ام و سپس دوره های تخصصی پس از دکتری را در آلمان گذارنده و در بعضی از دانشگاه های آمریکا هم کار تحقیقی و تخصصی کرده‌ام، سال های متمادی به تدریس و تحقیق در دانشگاه تهران و سایر دانشگاه های معتبر مشغول هستم و مقالات متعددی در حوزه تخصصی، از من در مجلات علمی خارج و داخل چاپ شده است.
من با کمک سایر همکاران، هزاران وکیل و قاضی و حقوقدان، تربیت کرده و به جامعه تحویل داده ایم و قریب ۳ دهه است که در کسوت وکالت به دفاع از حقوق شهروندی، دستاوردهای حقوق بشری، آزادی بیان و آزادی قلم مشغول بوده و از تجربه کافی و قوی در نظام قانون گذاری و اجرایی برخوردار هستم.
* فرض کنید رقیب شما در انتخابات آقای رئیسی و آقای قالیباف است، آن موقع چقدر پیش بینی می کنید رای بیاورید؟
اظهار نظر خیلی زود است، اگر اصلاح طلبان بر روی فردی اجماع کرده و از من حمایت کنند، به لحاظ توانایی های فردی و زمینه اجتماعی و سیاسی از عهده این اشخاص می توانم برآیم. آقای رئیسی 16میلیون رای آوردند و من بیشتر رای خواهم آورد و ایشان را شکست می دهم.
* یعنی حداقل ۲۰ میلیون را می آورید؟
بله، البته فعلا که وضعیت فضای سیاسی کشور، میزان آرا و شرکت کنندگان معلوم نیست، اما، اگر دوستان اصلاح طلب از من حمایت کنند و خصوصا آرای خاکستری به صحنه بیایند، با توجه به آن که تازه قدم اول را شروع کرده ایم ولی استقبال خوبی شده است.
مردم بیشتر به سابقه کار افراد توجه می کنند. اینکه افراد برای خانواده و آشنایان و کسان خود در مقایسه با دیگران چه اندازه در مدت مسؤلیت خود تفاوت قائل شده و آن ها از موقعیت او بهره مند شده اند، درباره من به هیچوجه من صدق نمی کند. من در دوران نمایندگی مجلس ۸ سال یک پیکان را داشته‌ام و در پایان دو دوره نمایندگی، آن را برای اجاره کردن منزل فروخته‌ام. هیچ یک از اطرافیان و همکاران و دوستان من تا کنون از موقعیت من سوء استفاده نکرده‌اند و اگر هم می خواستند عملا امکان نداشت، شما این سبک زندگی را چه اندازه در بین مسئولان مشاهده می کنید؟.
پسر و ۲ فرزند دخترم در دانشگاه شاگرد خودم بوده‌اند؛ پسرم برای درس تخصصی که من ارائه می کردم؛ از دانشکده ما برای دانشگاه شهید بهشتی نامه گرفت تا در ترم تابستانی آن دروس را بگذراند که این شبهه که نمره او به خاطر موقعیت پدرش بوده پیش نیاید. افرادی که مرا می شناسند می دانند که در این ۴۰ سال چگونه با پاکدستی زندگی کرده ام.
متاسفانه دید نسل جوان به صنف روحانیت و مسئولان کشور چندان خوب نیست. خیلی مهم است که مردم، خصوصا جوانان بدانند یک نفر می خواهد در صحنه انتخابات وارد شود که با تصورات که آنها از روحانیت و مسولان دارند، تفاوت جدی دارد.
* آقای رهامی الان موضوعات مختلفی مطرح است، از مذاکره با آمریکا گرفته تا بحث های فرهنگی و فضای باز سیاسی که همه قول آن را می دهند ولی این اتفاق نمی افتد. برنامه شما برای این مباحث چیست؟
برخلاف دوستانی که از دفاع از آزادی، حقوق بشر و حقوق مردم دم می زنند، اما مشخص نیست که دیدگاه آنان چیست و در عمل چه اندازه پایبند وعده هایشان باشند؛ مرور اجمالی بیش از ۴۰ سال از زندگی سیاسی من نشان می دهد که همیشه برای دفاع از حقوق مردم در میدان بوده ام. مثلا وقتی روزنامه سلام بسته شد، تنها کسی بودم که با داشتن مسؤلیت ادارهٔ دانشگاه، وکالت از صدها نفر از دانشجویانی را که به تعطیلی روزنامه سلام اعتراض داشتند ولی با آنها برخورد شده بود و در کوی دانشگاه شدیدا آسیب دیده بودند بر عهده گرفتم و هزینه این حمایت را هم پرداختم. من ده ها پرونده از این نوع فعالیت در دفاع از روزنامه ها دارم و روزنامه خرداد آقای عبدالله نوری نمونه ای از آن ها است. البته این کارها را برای ریاست جمهوری نکرده‌ام چرا که بر اساس اعتقادم عمل کرده و نفع مالی هم برای من نداشته است. بنابراین همواره نشان داده ام که به آزادی بیان اعتقاد دارم، حرف هایم را گفته و انتقاد نیز کرده‌ام تا جایی که کاری از دستم برآمده دفاع کرد و هزینه‌اش را هم پرداخته ام.
عملکردم در دو دورهٔ مجلس هم نشان می دهد که در پارلمان جزء منتقدین جدی بعضی سیاست های اول انقلاب بوده ام. در مجامع بین المللی مختلف از جمله در کشورهایی مانند آمریکا، چین، آلمان و سوئد به صورت مکرر حضور یافته و دیدگاه ها خود را مطرح و مقاله های تخصصی در ارائه نظریات خود نوشته‌ام. مدتی هم در دانشگاه پورتلند ایالت اورگان آمریکا، دانشکده جرم شناسی دانشگاه پکن در چین به تدریس دوره های تخصصی پرداخته ام.
بنابراین کسی که به خواهد دیدگاه ها، سابقه تعهد و شجاعت من را ببیند؛ کافی است به خود کمی زحمت داده و با جستجو در فضای مجازی، صدها مطلب در خصوص دیدگاه های من در مورد حقوق شهروندی، حقوق بشر، اصلاح مجازات ها، حقوق زنان و توسعه متوازن، عدالت کمی و کیفی آموزشی، عدالت اقتصادی، و ضرورت اصلاح ساختار اداری کشور و امثال آن ها را ببیند.
ضمن اینکه دیدگاه های من مبنای شرعی داشته و به عنوان یک مجتهد حرف می زنم و آرای خود را بر اساس حجت شرعی ارائه می کنم. بنابراین، مردم می توانند به سابقه بیش از ۴۰ سال فعالیت سیاسی و اجتماعی من مراجعه کرده و ببیند که همواره به صحبت هایی که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری مطرح می کنم، چه اندازه پایبند بوده و عمل کرده ام.
بر این باورم که به عنوان یک وکیل لازم نیست در دفترم بنشینم و مردم بیایند با من قرارداد ببندند، مثلا من پروندهایی از کودک آزاری و امثال آنر ا در سوابق کاری خود دارم و دفاع از کسانی را به عهده گرفته ام که نه زبان دفاع داشته‌اند و نه زبان تشکر. به طور مثال در گذشته، از طریق گزارش روزنامه ایران متوجه مورد کودک آزاری دختر بچه دو و نیم ساله شده‌ام که بر اثر شکنجه بیهوش شده و در بیمارستان کودکان بستری بود و وکالت این نوع پرونده ها را به عهده گرفته ام.
این مطالب را به این دلیل توضیح می دهم که مردم برای تصمیم گیری اطلاعات بیشتری داشته باشند و بدانند که یک شخص در قامت وکیل دادگستری چگونه از حقوق شهروندی و مظلومیت افراد بی پناه دفاع می کند.
در عین حال علاوه بر مطالعات مفصلی که در مورد نظام قضایی، دادگاه ها و زندان ها و وضعیت زندانیان، در ایران دارم. مطالعه میدانی بسیار تخصصی و پیشرفته در مورد زندان های آلمان، سوئد و آمریکا، با حضور در دادگاه ها و زندان های پنسیلوانیا و پورتلند آمریکا، استکهلم سوئد و فرایبورگ آلمان داشتم که چنین فرصت و امکانی تا کنون برای کمتر کسی فراهم گردیده است.
* شما برای این کارها نیاز به مجلس هم دارید و زمانی که مجلس با شما هماهنگ نباشد نمی توانید..
من در زمانی که اختیار چندانی هم نداشته‌ام، روی حقوق جامعه، دفاع از مردم و موضوعاتی که بیان شد کار کرده و برای هر کدام راه حلی پیدا کرده ام. حال اگر به جایگاهی برسم، درباره این موارد وارد تعامل شده و راه را پیدا می کنم. تا کنون هم با مقامات و مراکز تصمیم گیری تعامل کلی داشته ام، با مراجع عظام در قم طرح موضوع کرده و خیلی از مسائل اساسی را هم به آنها و هم به رهبر انقلاب گفته ام. بنابراین، اگر رئیس جمهور شوم به طریق بهتری می توانم با آنها مذاکره و تعامل کنم.
راه حل ها را از طریق تعامل می توان پیدا کرد و این تعامل را آن زمانی که در حال حاضر که مسؤلیت ریاست جمهوری ندارم، انجام می دهم. دفتر من به عنوان مرکز بنیاد بین المللی صلح، مرکز چنین گفتمانی بوده است. در تهران با دوستان سیاسی و اجرایی، در قم با مراجع جلساتی دارم و در سیستان و بلوچستان هم در گذشته با آقای مولوی عبد الحمید شیخ الاسلام اهل سنت جلسه ای در مورد همین مسائل داشته‌ام، در کردستان هم با دوستان کرد اهل سنت تعامل دارم.
بنابراین یک بخشی از مسیر و راه حل برای دفاع از حقوق جامعه، حقوق اقلیت ها، حقوق زنان تعامل با رهبری، مراجع تقلید، مجلس، قوه قضاییه و سایر مراکز تصمیم گیری است. اگر کسی اهل تعامل باشد، وقتی در جایگاهی محکمتر و قوی تری قرار می گیرد، این جایگاه قدرت تعامل او را به مراتب قوی تر می کند.
بخشی از راه حال ها هم به جدیت و مصمم بودن خود رییس جمهور، داشتن اراده قاطع در استیفای حقوق، اختیارات مربوط به رییس قوه مجریه ، و به عنوان بالاترین مقام رسمی کشور ، بعد از مقام معظم رهبری است. قطعا اگر توفیق پیدا کرده و در آن جایگاه قرار بگیرم، تمامی حقوق این جایگاه را با تمامی توان استیفا می کنم.
* آقای رهامی، اگر قرار باشد اصلاح طلبان برنده انتحابات باشند نیاز به مشارکت مردم دارند. یعنی اگر نرخ مشارکت بالا رود احتمال پیروزی اصلاح طلبان وجود دارد. آیا شما در این شرایط منتظر یک معجزه برای مشارکت مردم در انتخابات هستید یا چقدر روی «تکرار» خاتمی حساب می کنید؟ هرچند خودشان گفته اند که دیگر خیلی تاثیری ندارد.
من البته منکر معجزات الهی نیستم، اما در انتخابات معجزه رخ نمی دهد. اگر قرار بر رخ دادن معجزه در کارهای اجتماعی بود، باید آن زمان که مردم از کنار امام حسین پراکنده شده و به سمت عمر سعد رفتند، معجزه ای رخ می داد و خدا امام حسین را از دست عمر سعد را نجات می داد.
مردم کوفه یک زمان سمت امام حسین رفتند و زمانی دیگر پشت ایشان را خالی کرده و به سمت ابن زیاد رفته و امام حسین را به شهادت رساندند. وقایع جامعه بر اساس قواعد طبیعی پیش می رود. خداوند گردش عالم را بر اساس اسباب و علل بنا نهاده و به مردم هم حق انتخاب و اختیار داده است. بنابراین من به جای نشستن و انتظار کشیدن برای وقوع معجزه، تلاش خواهم کرد. به مثابه یک فعال جدی سیاسی، جلسات بسیاری با فعالان سیاسی داشته، تمام ایام هفته را کار کرده و به استان ها نیز سفر می کنم که نوعا رسانه ای نمی شود.
مانند انتخابات سال های ۹۲ و ۹۶ تلاش خواهیم کرد که مردم را برای حضور در انتخابات قانع کنیم. در انتخابات مجلس دهم در سال ۹۴، ریاست جمهوری و شورای شهر، به همراه همفکران و دوستان به حدود ۱۹ -۲۰ استان و شهرستان های مختلف سفر کردیم تا مردم را تشویق به حضور در پای صندوق های رای کنیم. لیست شورای شهر چهارم در دفتر من بسته شد و هیچ کدام از اعضای دفتر و یارآشناها را در لیست نگذاشتیم. در مجلس دهم هم خودم در آن لیست حضور نداشتم ولی بیشترین تلاش را برای اقناع مردم و حضور پای صندوق رای کردم.
در انتخابات اخیر هم که برخی از دوستان ما لیست ندادند، جزء معدود کسانی بودم که اطلاعیه داده و از لیستی که سرلیست آن آقای مجید انصاری بود، دفاع کردم. پشیمان هم نیستم.
من معتقد هستم یک کرسی هم در مجلس داشته باشیم یک کرسی است و نباید تریبون مجلس را از دست دهیم. فکر می کنم در انتخابات ریاست جمهوری خود رهبری هم این توجه را خواهند داشت، انتخابات ریاست جمهوری در واقع پیشانی و ویترین جمهوریت نظام است. رهبر انقلاب از خرداد ۷۶ تلاش کردند فضای رقابت آزاد در انتخابات را ایجاد کرده تا زمینه حضور اصلاح طلبان را فراهم شود.
بنابراین علی القاعده باید فضای رقابتی واقعی فراهم گردد. اگر چنین فضایی فراهم شود و کسی در چنین فضایی تبلیغ مناسبی داشته باشد و رسانه ها که در این فضای کرونایی خیلی مؤثر هستند، درست کار کنند، خیلی تاثیر گذار در حضور مردم خواهد بود.
* شما چقدر روی «تکرار» آقای خاتمی حساب کرده اید؟ ظاهرا از میرحسین موسوی هم دعوت شده تا یک فراخوانی برای انتخابات دهند.
هر کدام از این آقایان تاثیرگذاری خود را دارند اما ممکن است مانند انتخابات قبلی نباشد. در جامعه یک نوع نارضایتی عمومی هم به عملکرد دولت، عملکرد مجلس، شورای شهر و به عبارتی به کلیت نظام وجود دارد. این نارضایتی ها و عملی نشدن وعده ها تاثیر خود را خواهد گذاشت. خصوصا بعد از ماجراهایی که در آبان ۹۸ و قبل از آن در دی ماه ۹۶ اتفاق افتاد، مردم فکر می کنند که حکومت و اصلاح طلبان به آن ها توجه ندارند، یعنی نارضایتی ها و ناامیدی که در جامعه وجود دارد؛ باعث می شود تا «تکرار» آقای خاتمی تاثیر سابق را نداشته باشد.
باید با نخبگان و توده مردم بیشتر صحبت کرد. نمی توان گفت اگر حضور پیدا کنند همه مشکلا حل خواهد شد اما با عدم حضورشان هم مشکلی حل نمی شود. ۲ تا ۳ ماه آینده فرصت باقی است و آقایان موسوی و خاتمی نیز می توانند تاثیر گذار باشند اما باید دید در نهایت چه تصمیمی خواهند گرفت.
* آقای رهامی، شما و آقای منتجب نیا یکسری دیدارها با رهبری داشتید، این دیدارها همچنان ادامه پیدا می کند؟ آیا نامه آقای خاتمی در راستای همان دیدارهای شما بود؟
ما از محتوای نامه جناب خاتمی اطلاعی نداریم زیرا اعلام نشد؛ اما چهارچوب آن بر همان صحبت هایی که از قبل باهم داشته‌ایم؛ می باشد. دیدگاه آقای خاتمی یک چهارچوب کلی دارد؛ ایشان مایل به تعامل با رهبری و حکومت هستند و بارها تاکید کردند که دیدار و تعامل با رهبری را ادامه داده و قطع نکنیم. ادامه دیدار ها با رهبری نیز به دلیل شرایط کرونا، با محدودیت مواجه شده ولی به صورت مکتوب این تعامل ادامه دارد.
در جلسه ای که با ایشان داشتیم، ما از ایشان درخواست دیدار و جلسات بیشتری داشتیم و رهبری در پاسخ فرمودند به دلیل محدودیت های موجود، اگر ملاقات ها زود فراهم نشد، مطالب را بنویسید، البته به دلیل نامه های زیادی که برای ایشان ارسال می شود؛ رهبری فرمودند برای آنکه فرصت خواندن داشته باشند، نامه ها خیلی طولانی نباشد. ایشان فرمودند که مطالب مهم ما را حتما می خوانند و به آن توجه می کند. ایشان نظرشان این بود که ارتباط ادامه پیدا کند و قطع نشود.
*مشخصا رابطه آقای خاتمی با رهبری مورد بحث قرار گرفت؟
در دیدار های ما در مورد مجموعه جریان صحبت شد و بحث جنبه شخصی نداشت.
*یعنی اصلا در مورد خاتمی صحبت نشد؟
ما کمتر به اشخاص پرداختیم. روی اشخاص که می رود بحث شخصی می شود، مجموعه جریان اصلاحات و کلیات روابط بیشتر مدنظر بوده است، طبیعی است اشخاص هم در این مجموعه قرار می گیرند..
*بالاخره آقای خاتمی و حصر میرحسین موسوی یکی از معضلات مهم اصلاح طلبان بود.
درباره موضوع رفع حصر میرحسین موسوی، مهدی کروبی و خانم رهنورد علاوه بر صحبت با رهبر انقلاب، با برخی از مراجع تقلید قم، همچنین با بعضی از مشاوران رهبری و مقامات قضایی در چند مرحله صحبت کرده‌ایم. ما از ارتباط کم خود با رهبر انقلاب و اینکه مسائل و دیدگاه های ما غیر مستقیم و به وسیله دیگران به گوش ایشان می رسد گلایه کردیم و گفتیم دوست داریم حرف هایمان با قرائت و به وسیله خودمان به گوش ایشان برسد. رهبری هم موافقت کردند که همین روش ادامه پیدا کند و اگر دیدار ما با ایشان به تاخیر اقتاد؛ برایشان نامه بنویسیم.
* فکر می کنید این رایزنی ها با رهبرانقلاب و نامه آقای خاتمی می تواند راه گشا باشد؟
بله، قطعا در آینده هم تاثیر دارد؛ اما راه گشا به این مفهوم که همه معضلات را حل کند، نبوده و باید تعامل و رایزنی ادامه پیدا کند.
* یعنی می تواند مجوزی برای تایید صلاحیت اصلاح طلبان باشد.
ما در صحبت هایمان با رهبر انقلاب، نمی گوییم که شما دستور بفرمایید تا ما تایید صلاحیت شویم. بیشتر به تحلیل اوضاع و مسائل کلان کشور می پردازیم. نامه ای که اعلام شد ۳۷ صفحه است قطعا تحلیلی از اوضاع و شرایط جامعه، تحلیل دیدگاه ما راجع به روابط خارجی و سیاستهای کلان اداره جامعه است. به طور مثال، یکی از اصول انقلاب، استقلال است و هرگاه صحبت از داشتن روابط صحیح سیاسی را با دنیا مطرح می شود، عده ای می گویند پس شعار های انقلاب چه می شود؟
در حال حاضر، کسی نمی گوید که چین یا هندوستان کشوری وابسته به آمریکا است، استقلال چین و هندوستان حفظ شده و در عین حال مشکلات‌شان نیز با در پیش گرفتن روابط صحیح با دنیا تا حدی حل شده است. ما تلاش خود را برای انتقال دیدگاه های خود، در مسائل کلان کشور به مسئولان سطح اول نظام به کار گرفته‌ایم تا در تصمیم گیری ها مدنظر قرار گیرد.
* آقای رهامی اگر تایید صلاحیت شوید شما یک کاندیدا شبیه میرسلیم، غرضی یا هاشمی طبا هستید یا شبیه آقای روحانی و جهانگیری؟
قطعا مثل آنها نمی شوم. اگر تایید صلاحیت شوم، یک روحانی با حرف های جدیدتر یا یک خاتمی با یک نگاه نوتر در مسائل حقوقی و اجتماعی هستم. یک خاتمی که در عین حال تکنوکرات است، در دانشگاه های داخل و خارج کشور سالها کار کرده، یک وکیل مدافع حرفه ای حقوق شهروندی و مدافع آزادی های اساسی مردم با سابقه بیش از ۳۰ سال در داخل و خارج از کشور هستم. شاید خیلی از افراد این سوابق را نداشته باشند.
۲۷۲۱۵
