آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی در کتاب المراقبات ضمن بیان اعمال شب نیمه شعبان نوشت: روز و شب نیمه شعبان زمان بسیار شریفی است که جهات زیادی باعث این شرافت و بزرگی شده است. از قبیل این که این شب از شب های قدر می باشد و شب تقسیم رزق ها و عمرهاست چنانچه در روایات بسیاری وارد شده است و در بعضی از آن ها آمده است «خداوند این شب را برای امت قرار داده، چنانچه شب قدر را برای رسول خدا (ص) قرار داده است.
وی یکی دیگر از دلایل عظمت و اهمیت این شب را زیارت امام حسین (ع) دانست و افزود: شب نیمه شعبان از شب هایی است که تاکید به زنده نگه‌داشتن آن شده و اعمال و عبادات بسیار ارزشمندی در آن وارد شده که می توان گفت در هیچ شبی، اعم از شب قدر یا غیر آن، مانند یا بیشتر از آن نیامده است و این شب، شب میلاد امامی است که جهان را از عدالت پر کرده، زمین را پاک می نماید و در تمام زمینه های دینی و دنیایی حاکمیت دارد.
آنگاه این استاد اخلاق امام خمینی (ره) ضمن بیان اعمال مهم شب نیمه شعبان تاکید کرد: اولین کاری که سالک باید در این شب انجام دهد این است که از لذت و آسایش دنیا در این شب چشم پوشی کند و آنگاه برای استفاده بیشتر از آن و تصحیح اعمال خود باید فرض کند که شب خداحافظی او با این دنیا و تمام اعمال بوده و فردای آن روز قیامت است و نیز قبل از فرا رسیدن شب باید اعمالی را که در آن می خواهد انجام بدهد، مشخص کند و اگر دو عمل در فضیلت یکسان بود، عمل سخت تر را انتخاب کند.
ملکی تبریزی همچنین به روایتی از پیامبر (ص) استناد کرد و نوشت: از اعمال مهم عمل به حدیثی است که در کتاب اقبال روایت شده و رسول اکرم (ص) فرمود «شب نیمه شعبان در خواب بودم که جبرئیل آمد و گفت ای محمد! چرا در این شب خوابیده ای؟ گفتم مگر چه شبی است؟ گفت شب نیمه شعبان است. ای محمد! برخیز. آنگاه مرا بلند کرده و به بقیع برد، سپس گفت سرت را بلند کن. زیرا این شبی است که درهای آسمان در آن باز می شود.»
این استاد اخلاق به سالکان درگاه الهی سفارش کرد: ای بیچاره به خودت که اسیر کارهای بد گذشته ات هستی، رحم کن و خود را از بارهای گرانی که بر پشت داری و از اعمال زشت گذشته ات بوجود آمده، رها کن. همین ها بدبختی های بزرگی را برایت در پی دارند. به روزی می رسی که می گویند «راه فرار کجاست؟ هرگز پناهگاهی نیست و به جز درگاه خدا آرامش گاهی نیست. در این روز به انسان خبر می دهند که در اول و آخر عمر چه کرده است.»(سوره قیامت آیات ۱۰ تا ۱۳)
وی افزود: انصاف بده، آیا به وعده های خدا و روز دیگر و پاداش اعمال ایمان داری! آیا در برابر خود جائی را می بینی که پیامبران به جهت آن گریه کرده، دوستان خدا از آن لرزیده و هنگام یادآوری آن، متقین غش می کنند. تو را چه می شود که از آنچه پیامبران معصوم خدا و فرشتگان پاک می ترسیدند، ایمن هستی! آیا چیزی می بینی که آنها نمی بینند یا کار خیری انجام داده ای که آنها انجام نداده اند! یا از چیزی پرهیز کرده ای که آنها پرهیز نکرده اند! یا از فریب خدا غافل هستی! و بجز فاسقان کسی از مکر خدا غافل نیست.
ملکی تبریزی بر نماز صد رکعتی در این شب تاکید کرد و افزود: علت بی علاقگی به پاداش آخرت و علاقه به نعمت های دنیا، چیزی جز ضعف ایمان به جهان غیب و لوازم آن نیست. وای بر تو که در آینده به خدا و فرشتگان و کتاب های خدا و پیامبران و روز قیامت کافر شده، گمراه می شوی و ورشکسته می گردی و باید خود را برای آتشی که خداوند به افراد بی ایمان به خدا وعده داده است، آماده کنی. زیرا ایمان ضعیف با علتی ناچیز و ترس کمی از بین می رود. بخصوص در بیماری مرگ که حواس آشفته می شود. بنابراین اگر ایمان محکم و استوار نباشد، شاید امانتی بوده و در سختی های مرگ تبدیل به کفر شود.
وی اضافه کرد: پس در زمان عافیت، خود را برای بلا و در زمان سلامتی، خود را برای بیماری آماده کن. در روزهای مهلت، فرصت را غنیمت شمار، قبل از این که فرستادگان خدا بیایند و بخواهی یک ساعت به عمرت اضافه شود ولی جواب بدهند تمام شد و به لحظه ای راضی شوی، ولی ندهند. بنابراین برای نجات خود این اعمال مهم را انجام بده و مانند غریق، خدا را در این وقت های شریف بخوان و مانند کسی که در آتش گرفتار است، بوسیله دوستان و اولیایش به او متوسل شو. زیرا او کریم است و کرامت به بندگان بیچاره اش را که به درگاه او پناه آورده باشند و به دوستانش متوسل شده باشند، دوست دارد.
از دیگر اعمالی که این استاد اخلاق برای شب نیمه شعبان ذکر کرده بجا آوردن سجده هایی است که دعاهای مخصوصی در آن خوانده می شود و همچنین نزدیکی جستن به امام زمان (عج ) که در این زمینه تاکید کرد: جان ما و تمام جهانیان بفدایش که می توان با زیارت، مناجات، عرض شوق و شکایت از دوری او، دعا، نماز، دلسوختگی از دوری او، شکر نعمت ها، اهدای طاعات، بذل جان، توسل، پناه جستن و درخواست کمک، پیروزی و فیض و شفاعت به آن حضرت (عج ) نزدیک شد.
خواندن دعای کمیل در سجده یکی دیگر از اعمال این شب است و ملکی تبریزی نوشت: در روایتی آمده است «کمیل بن زیاد گفت با مولایم امیرمومنان (ع) در مسجد کوفه نشسته بودم؛ عده ای از اصحاب آن حضرت (ع) نیز همراه او بودند، یکی از آنان گفت معنی این آیه چیست؟ فیها یفرق کل امر حکیم؛ در آن شب هر چیزی با حکمت، مشخص و معین می شود. (سوره دخان آیه چهارم) حضرت (ع) فرمود منظور شب نیمه شعبان است؛ سوگند به کسی که جان علی بدست اوست، بنده ای نیست مگر این که تمام خیر و شری که به او می رسد در شب نیمه شعبان قسمت می شود و این خیر و شرها از شب نیمه شعبان تا شب نیمه شعبان سال بعد به او می رسد و بنده ای که این شب را زنده داشته و با دعای خضر به درگاه خدا دعا نماید، دعای او اجابت می شود.
