به گزارش خبرنگار مهر، رهبر معظم انقلاب اسلامی در آغاز سال ۱۴۰۰ در اولین روز از سال نو در سخنرانی زنده تلویزیونی خطاب به ملت ایران، صراحتاً از مدیریت فضای مجازی در کشور انتقاد کردند.
ایشان فرمودند: «دشمنان از فضای مجازی حداکثر استفاده را می‌کنند. متأسفانه در فضای مجازی کشور ما آن رعایت‌های لازم با وجود آنهمه تأکیدی که داشته‌ام، صورت نمی‌گیرد و در یک جهاتی واقعاً «ول» است. باید کسانی که مسئول هستند حواسشان باشد. همه دنیا و همه کشورهای دنیا روی فضای مجازی خودشان دارند اعمال مدیریت می‌کنند. اما ما افتخار می‌کنیم به اینکه فضای مجازی را «ول» کردیم. این افتخار ندارد. این به هیچ وجه افتخار ندارد؛ فضای مجازی را باید مدیریت کرد.»
از این رو نخستین نشست هم افزایی فعالان فضای مجازی پاک در سال ۱۴۰۰ به موضوع «رهاشدگی فضای مجازی» اختصاص یافت.
در این نشست تاکید شد که فضای مجازی کشور دارای طرح توسعه‌ای نبوده و وحدت کلمه در این مورد وجود ندارد. رهایی از این مشکل نیازمند پشتوانه‌های علمی و پژوهشی برای آماده سازی طرح مورد نیاز است و مسئولان مرتبط باید بابت رهاشدگی و ول بودن این فضا عذرخواهی کنند.
رسول جلیلی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی در این نشست با اشاره به انتقادات رهبر انقلاب به «رهاشدگی و ول بودن فضای مجازی کشور» گفت: پس از فرمایشات مقام معظم رهبری، شاهد تشکیل شورای اجرایی فناوری اطلاعات در روز سوم فروردین ماه بودیم که در آن جلسه، رئیس جمهور از مزایای دولت الکترونیکی دفاع کرد. این در حالی است که در مدل مفهومی فضای مجازی جمهوری اسلامی ۵ لایه زیرساخت ارتباطی، زیرساخت اطلاعاتی، خدمات پایه، خدمات عمومی و محتوا دیده شده که دولت الکترونیکی در بخش خدمات عمومی قرار دارد. به این جهت قیاس مع الفارق است که فضای مجازی را دولت الکترونیکی بدانیم و اگر در مورد «ول بودن» فضای مجازی صحبت می‌شود بگوییم ما بخشی از دولت الکترونیکی را اجرا کردیم.
وی به اقدام وزارت ارتباطات در ارتباط با فرمایشات رهبری نیز اشاره کرد و گفت: وزارت ارتباطات مطلبی را در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر اجرای سند مصوب مقابله با اخبار جعلی منتشر کرد که کاری دور از شأن و بیراهه ای در جواب فرمایشات رهبری بود. این وزارتخانه برای آنکه بگوید در ارتباط با فرمایشات رهبری پاسخ مثبت می‌دهیم، اعلام کرد که سند شورای عالی فضای مجازی در خصوص اخبار جعلی را اجرا می‌کنیم. این اقدام شأن وزارت ارتباطات را پایین آورد.
عضو شورای عالی فضای مجازی با بیان اینکه وضع دولت الکترونیک نسبت به دولت‌های گذشته، باید بهتر از این می‌بود و نمی‌شود به دولت الکترونیکی افتخار کرد، ادامه داد: دولت در مقابل گلایه رهبری رشد دولت الکترونیکی و بحث‌های خیلی بی ارزش مانند اینکه «با فیلترینگ نمی‌شود فضای مجازی را داشت» و «فناوری فیلترینگ منسوخ شده است» را مطرح می‌کند. اگر چنین است چرا پست‌های کاربران ایرانی در پلتفرم‌های بین المللی حذف می‌شود. این نامش چیست؟ آیا اعمال حکمرانی مستقل از فناوری نیست؟
شبکه ملی اطلاعات هم از رهابودن رنج می‌برد
دکتر جلیلی با اشاره به اینکه فضای مجازی کشور یک ابرسامانه است که یکی از ابرسامانه های آن شبکه ملی اطلاعات است و ما برای آن استراتژی و راهبرد و چشم انداز نداشتیم، گفت: فضای مجازی کشور ما اقتضائی توسعه یافته است. به این معنی که دیدیم دنیا چه می‌کند ما نیز همان را در کشور اجرا کردیم. ما بر اساس یک نقشه مدون فضای مجازی را توسعه ندادیم و به همین دلیل نمی‌توانیم در آن اعمال حاکمیت کنیم و هنجارهای خود را بگذاریم.
وی تاکید کرد: حتی در مورد شبکه ملی اطلاعات نیز اسناد اصلی آن در سال ۹۹ تصویب شده و در سال‌های قبل، توسعه این شبکه مستقل از سند، اجرا شد و ما نمی‌دانستیم به چه دلیل این شبکه را توسعه می‌دهیم. به بیان دیگر شبکه ملی اطلاعات را «رها شده» توسعه داده‌ایم.
این کارشناس فضای مجازی گفت: شبکه ملی اطلاعات نیز از درد رها بودن و ول بودن رنج می‌برد. به همین ترتیب توسعه فضای مجازی نیز که از نظر ابعاد چند برابر شبکه ملی اطلاعات است به طور قطع و یقین، درگیر این رها بودن است.
وی با تاکید بر اینکه این چنین توسعه‌ای افتخار ندارد و حاکمیت و نیازمندی‌ها و ساختار مدنظر ما در این حوزه دیده نمی‌شود، گفت: اینکه مقام معظم رهبری می‌فرمایند این رهاشدگی افتخار ندارد کاملاً صحیح و به جا است. چرا که اگر قرار است فضای مجازی ما ساخته شود باید بر اساس شعار بنیادین استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی توسعه یابد. با این حال شاهد هستیم که رئیس جمهور به عنوان رئیس شورای عالی فضای مجازی در ارتباط با چنین توسعه‌ای بسیار دور از درک عمیق موضوع صحبت می‌کند.
جلیلی خاطرنشان کرد: با گذشت ۹ سال از تأسیس شورای عالی فضای مجازی باید گفت که ظرفیت این شورا به بازی گرفته شده و اصلاً به حساب نیامده و از امکاناتش استفاده نشد. نسبت به اجرای همان مصوبات محدود این شورا نیز تمکین نشد. طی این سال‌ها به توان داخلی نگاه ناتوانانه صورت گرفت و هر زمان که نام پلتفرم‌های غربی و اقتدار غربی به میان آمد از آن به عنوان یکه تازی فناوری و اقتدار نام برده شد. از سوی دیگر در مورد مزایای فضای مجازی نیز مثبت نگری وافر انجام شد اما به تهدیدات و مغلوب شدن کشور و مهاجرت کاربران به سکوهای خارجی، کوتاه نگری صورت گرفت.
رئیس جمهور بابت «ول بودن» فضای مجازی عذرخواهی کند
عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی گفت: به همین دلایل رئیس جمهور و رئیس شورای عالی فضای مجازی باید عذرخواهی کند. در همین حال رؤسای دیگر قوا نیز می‌توانستند منجی فضای مجازی باشند و شورای عالی فضای مجازی را تشکیل دهند اما کوتاهی کردند؛ آنها نیز باید عذرخواهی کنند.
وی با بیان اینکه وزرای ارتباطات دو دولت یازدهم و دوازدهم آمار و اطلاعات بیش از واقع در مورد شده‌ها و کمتر از واقع در مورد آسیب‌های فضای مجازی به مقامات عالی کشور ارائه دادند، خاطرنشان کرد: آقایان حاکمیت فضای مجازی را با فیلترینگ مقایسه کردند. ژست مخالفت با فیلترینگ گرفتند و از اجرای مصوبات شورای عالی فضای مجازی سر باز زدند. در بسترهای غیرقانونی، رسانه سازی کردند و ذلت تقویت در رسانه‌های خارجی را به عزت حضور در رسانه‌های داخلی ترجیح دادند. در لجاجت با رسانه ملی از پلتفرم‌های خارجی دفاع کردند و در جایگزینی پیام رسان های بومی، خوب عمل نکردند. این نکات از ذهن جامعه نخبگی خارج نمی‌شود. به همین دلیل وزرای دولت نیز باید به خاطر ول بودن فضای مجازی عذرخواهی کنند.
عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی گفت: دیگر اعضای شورای عالی فضای مجازی نیز شاهد افول قدرت جمهوری اسلامی در فضای مجازی بودند اما فریاد برنیاوردند، نگفتند و مصاحبه نکرده و عادی انگاری کردند، آنها نیز باید عذرخواهی کنند.
وی افزود: دولت در جلسه شورای اجرایی فناوری اطلاعات در سوم فروردین حتی موضوع رهاشدگی فضای مجازی را نپذیرفت و حداقل در مدت باقی مانده تا پایان عمر دولت، دغدغه تحلیل و حل موضوع را ندارد.
این عضو شورای عالی فضای مجازی گفت: بنده رسماً عذرخواهی می‌کنم و بخشی از سهم این تقصیر را می‌پذیرم.
قاسم سلیمانی برای فرماندهی فضای مجازی می‌خواهیم
جلیلی با اشاره به ماهواره‌هایی که توسط دانشگاه‌های شریف و علم و صنعت ساخته شده و آماده پرتاب است اما دولت مجوز پرتاب آنها را به خاطر برجام نداده است، گفت: اما شاهد هستیم که موشک ساخت داخل پرتاب شد چون اختیار آن در دست دولت نبود.
وی گفت: اگر ما مثل ترکیه از موضع قدرت عمل می‌کردیم می‌توانستیم در مذاکراتمان با گوگل، توئیتر و اینستاگرام غنی‌تر و موفق تر باشیم اما چون نخواستند نشده است.
این کارشناس فضای مجازی با بیان اینکه حضرت آقا به نقش و حجم تأثیر و مسئولیت قوه مجریه اشاره کردند، افزود: با رشد فضای مجازی وزارت ارتباطات یک وزارتخانه بسیار کلیدی و راهبردی است و زمانیکه نخواهد، موضوعات پیش نمی‌رود. در این میان زور دادستانی نیز نمی‌رسد و قوه قضائیه نمی‌خواهد در این خصوص محکم‌تر عمل کند.
وی تاکید کرد: ما قاسم سلیمانی فضای مجازی می‌خواهیم که فضای مجازی ما را فرماندهی کند، فضای مجازی کشور را فتح کند و این اشغال شدگی ما، پایان بپذیرد.
جلیلی گفت: ساخت فضای مجازی قابل افتخار، نیازمند یک مثلث همگرای خوب است که ۳ رأس آن در راستای فضای مجازی انقلاب اسلامی شکل گیرد. در این مثلث رئیس شورای عالی فضای مجازی، دبیر شورا و وزیر ارتباطات باید در یک جهت عمل کنند. امیدواریم که این مثلت را در انتحابات سال ۱۴۰۰ به دست بیاوریم و دیگر این دغدغه‌ها را نداشته باشیم.
فرمان آتش به اختیار رهبری در فضای مجازی
عباس آسوشه کارشناس فضای مجازی نیز در این نشست با بیان اینکه می‌توان فرمایشات رهبری در روز نخست سال ۱۴۰۰ در خصوص فضای مجازی را به فرمان آتش به اختیار تعبیر کرد، گفت: در خصوص فضای مجازی کشور تخریب انجام شده است و رهبر انقلاب نیز بارها در این مورد گله داشته‌اند.
وی با اشاره به انتصاب اعضای حقیقی شورای عالی فضای مجازی توسط مقام معظم رهبری، گفت: اعضای حقیقی شورای عالی فضای مجازی تا به امروز چه کرده‌اند؟ امروز باید پاسخ دهند. از اعضای حقیقی شورای عالی صدایی به گوش نمی‌رسد. عذرخواهی به تنهایی به درد کسی نمی‌خورد و باید برای این تخریب صورت گرفته، اقدام مؤثری صورت گیرد. برخی دوستان کارنامه بسیار فجیعی در این باره دارند اما بالعکس برای خود کارنامه قوی ساخته‌اند. باید کارنامه آقایان را بررسی کرد.
معاون سابق مرکز ملی فضای مجازی با اشاره به عدم مدیریت فضای مجازی کشور گفت: فضای مجازی کشورمان برای دشمنان بسیار مدیریت شده است و حتی شنیده‌ها حاکی از آن است که جلسات محدود با افراد خاص توسط گروهی در حال برگزاری است تا پیام رسان های اجتماعی را برای انتخابات پیش رو مدیریت کرده و مردم را به گمراهی بیاندازند. فضا را دارند مدیریت می‌کنند و برای اهداف از پیش تعیین شده، از امکانات فضای مجازی استفاده می‌کنند تا حزب حاکم را مجدداً بر سر کار بیاورند.
آسوشه خاطرنشان کرد: برای حل مشکل «ول بودن» فضای مجازی باید کار جهادی کرد. باید افرادی که دل و جرأت این کار را دارند پای کار بیایند و نیروی انسانی سالم با افراد فاسد مبارزه کند.
پول و قدرت فضای مجازی در اختیار وزارت ارتباطات است
محمدحسن انتظاری عضو دیگر شورای عالی فضای مجازی نیز در این نشست با اشاره به نقش نهادهای مختلف شورای عالی فضای مجازی در خصوص مدیریت فضای مجازی و با بیان اینکه جریان مدیریت فضای مجازی با سرنوشت انقلاب گره خورده است، گفت: دولت از فضای مجازی تعریف درستی ندارد و یا می‌خواهد جریان را طور دیگری عنوان کند.
وی با بیان اینکه در خصوص ول بودن و رهاشدگی فضای مجازی صرف معذرت خواهی کفایت نمی‌کند و باید روشنگری صورت گیرد، افزود: ارکان قدرت در شورای عالی فضای مجازی عملاً به دست وزارت ارتباطات است. پول، بودجه و قدرت فضای مجازی در اختیار وزارت ارتباطات بوده و قانون، آن را در اختیار وزارت ارتباطات قرار داده و مجلس آن را اصلاح نکرده است. این موضوع را ما در سال ۹۴ به مجلس پیشنهاد دادیم که تسهیم بودجه فضای مجازی به عهده مرکز ملی فضای مجازی باشد اما در زمان نیز برخی اعضای انقلابی مجلس گفتند، این شدنی نیست.
انتظاری با اشاره به نقش مجلس در مدیریت فضای مجازی گفت: مجلس در رابطه با پیاده سازی مصوبات شورای عالی فضای مجازی هیچ کاری انجام نمی‌دهد و بعضاً طرح‌های مشکل زا نیز در این زمینه ارائه می‌دهد.
وی ادامه داد: وزارت ارتباطات جایی است که معاونش رسماً مصاحبه می‌کند که شبکه ملی اطلاعات و قطعی اینترنت دو روی یک سکه است. این دیدگاهی است که در وزارتخانه‌ای که بودجه در اختیارش است، وجود دارد و زمام امور فضای مجازی در دست این وزارتخانه است.
دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی با اشاره به مصوبه الزامات شبکه ملی اطلاعات که در دی ماه سال ۹۲ به تصویب رسید، گفت: تمام مصوبات شورای عالی فضای مجازی باید به استحضار رهبری برسد و مصوبه دی ماه ۹۲ شورای عالی، تنها مصوبه‌ای بود که رهبری روی آن دست به قلم بردند و نوشتند که مصوبه خوبی است و اجرای آن را به من اطلاع دهید. از سال ۹۲ تاکنون این مصوبه هنوز زمان بندی ندارد و وزارت ارتباطات باید برای آن زمان بندی و فاز بندی ارائه می‌داد و سازمان اجرایی برای این سند معرفی می‌کرد که تاکنون انجام نشد.
وی با اشاره به اینکه وضعیت فعلی کشور به لحاظ اجرای مصوبات شورای عالی فضای مجازی صرفاً در اختیار وزارت ارتباطات است که کاملاً با رئیس جمهور هماهنگ است، ادامه داد: بعد از سال ۹۳ که سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات مصوب شد تا سال ۹۹ طول کشید که طرح کلان شبکه ملی اطلاعات به تصویب شورا برسد. عقب ماندگی محسوسی در ایجاد شبکه ملی وجود دارند.
پیاده سازی فضای سایبری در خور انقلاب اسلامی، طرح می‌خواهد
عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی گفت: استراتژی ملی سایبری کشوری مانند آمریکا که مربوط به سال ۲۰۱۸ می‌شود ۴ ستون اصلی دارد که یکی از آنها توسعه نفوذ اینترنت آزاد و ارزش‌های آمریکایی در سراسر جهان است. اینکه در کشور ما می‌گذرد تفاوتی با این استراتژی ندارد و پهنای باند اینستاگرام در حال توسعه است.
وی افزود: حتی در سطح نمایندگان مجلس نیز شناختی که در فضای مجازی در ابعاد سیاسی، اجتماعی، امنیتی و حاکمیتی وجود دارد بسیار ضعیف است و تعداد افراد مسلط از این بابت بسیار کم است. باید شناخت از این حوزه افزایش یابد تا با مطالبه گری اجتماعی، استقلال فضای مجازی اتفاق بیافتد.
انتظاری گفت: پیاده سازی فضای سایبری در خور انقلاب اسلامی، طرح می‌خواهد و باید برای فضای مجازی رهانشده، نقشه راه طراحی کنیم.
