به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، دیپلماسی مهمترین شاخصه سیاست خارجی کشورهاست؛ ابزاری برای گسترس روابط روابط کشورها با هم. در سال ۹۹ هم مانند سال های گذشته دستگاه دیپلماسی کشورمان تلاش کرد تا سندهای همکاری بین ایران و کشور‌های دوست و همسایه مان به امضا برساند که البته برخی از آنها هنوز نهایی نشده‌اند، اما در سالی که گذشت اقدامات لازم برای نهایی شدن آنها انجام شد که در ادامه به آن می‌پردازیم.سندهای همکاری تاثیرات زیادی در روابط دو کشور دارد.
سند راهبردی همکاری بین ایران و افغانستان یکی از آن سندهایی است که در راستای سفر حنیف اتمر سرپرست وزارت خارجه جمهوری اسلامی افغانستان در راس یک هیئت بلندپایه سیاسی، اقتصادی، امنیتی در اول تیرماه سال گذشته به کشورمان دنبال شد. این هیئت که در طول دو روز حضور خود در کشورمان با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان و سایر مقامات ما دیدار داشتند در چارچوب کار گروه‌های سند همکاری‌های جامع ایران و افغانستان، همکاری‌های اقتصادی، همکاری‌های مرزی، همکاری‌های مربوط به اتباع افغانستان، همکاری‌های رسانه ای، همکاری‌های امنیتی، همکاری‌های بهداشتی و کارگروه همکاری‌های آب و انرژی دیدار و گفت‌وگو کردند.
به گفته کارشناسان این سند زمان طولانی را تاکنون طی کرده تا عملیاتی شود و حتی قبل از سال ۹۶ هم این اندیشه و گفت‌وگو وجود داشت. ملازهی کارشناس مسائل افغانستان با اشاره به پیشینه سند همکاری تهران و کابل، معتقد است که افغانستان اکنون به نوعی تحت نفوذ آمریکاست و واشنگتن هم مایل نیست که تهران و کابل سند راهبردی امضا کنند، چراکه ایالات متحده این موضوع را به ضرر خود ارزیابی می‌کند.
به غیر از آمریکا کشور‌های منطقه هم یک نوع رقابت‌هایی با ایران دارند، به عنوان مثال ایران با عربستان سعودی، ایران با پاکستان پشت پرده و ایران و ترکیه هم نوعی رقابت دارند، با این اوصاف بخشی از علت و ریشه طولانی شدن مذاکرات تهران و کابل به اعمال فشار آمریکا در پشت پرده و بخشی دیگر هم به رقابت منطقه‌ای که بین ایران و عربستان و دیگر کشورها وجود دارد، برمی‌گردد.
خطیب زاده درباره نهایی شدن سند همکارى ایران و افغانستان، اخیرا توضیح داد: این سند تقریبا آماده است و همچنان در حال بررسی است، اما نمى‌توانم تاریخ مشخصى براى نهایى شدن آن اعلام کنم. هیئتى از ایران در افغانستان و هیئتى از کابل در تهران این موضوع را پیگیری کرده است.
برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های مشترک ایران و چین هم از دیگر اسنادی است که سال گذشته درباره آن صحبت شده است و برای نهایی شدن آن رفت و امد های و رایزنی های زیادی شد. این سند یک پیش نویس توافق و مذاکرات میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران، شرکت ملی صادرات گاز ایران، شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، زیرساخت‌های ایران و همکاری نظامی، امنیتی، فرهنگی و قضایی است.
آغاز بحث این توافقنامه به سفر شی جین پینگ، رئیس‌جمهور جمهوری خلق چین، به ایران در سال ۱۳۹۴ برمی گردد و بخشی از طرح راه ابریشم جدید چین است. از سال ۱۳۹۸ انعقاد این سند به‌طور جدی مورد بحث قرار گرفت و چند متن پیش نویس بین دو کشور مبادله شد. در نهایت حسن روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان پیش‌نویس نهایی برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران و چین را ۳ تیر ۱۳۹۹ در جلسه هیئت دولت بررسی و تأیید کرد. در آن نشست به وزارت امور خارجه ایران مأموریت داده شد که طی مذاکرات نهایی با طرف چینی، براساس منافع متقابل بلندمدت، این برنامه را به امضای طرفین برساند.
تا حرف از نهایی شدن این سند جدی شد، نگرانی های بسیاری برای برخی به وجود آمد، یکی از نگرانی‌های عمده مخالفان خارجی از تحقق این سند راهبردی، پیشرفت و توسعه ایران در حین تحریم‌ها بود که ضمن به چالش کشاندن هرچه بیشتر نظام سلطه، می‌تواند از آن الگویی دیگر در میان کشور‌های در حال توسعه مانند چین بسازد.
روسیه که در سال گذشته پر ترددترین مسیر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان بود و سند همکاری بین ایران و روسیه از دیگر بحث های مهم سال ۱۳۹۹ به شمار می‌آید. معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در مسکو در تاریخ بیست و دوم اسفند ماه سال ۱۳۷۹ هجری شمسی برابر با دوازدهم مارس ۲۰۰۱ میلادی در دوره رئیس جمهوری وقت و در جریان سفر وی به روسیه امضا شد.
قرارداد ۲۰ ساله میان تهران و مسکو، در واقع یک سند راهبردی بین ایران و روسیه در حوزه تکمیل نیروگاه‌های هسته‌ای است که روس‌ها در طول سال‌های گذشته علی رغم کندی کار، ولی در نهایت به تعهدات خود در مورد راه اندازی نیروگاه اتمی بوشهر عمل کردند. این موضوع نشان می‌دهد که روس‌ها علی رغم فشار‌های بین المللی تمایل دارند که در حوزه ساخت نیروگاه‌های اتمی با ایران همکاری کنند.
مدت‌ها از سند راهبردی تهران و مسکو در حوزه‌های مختلف مانند حفاری نفتی در حوزه نفت و گاز، ساخت هواپیما‌های مختلف نظامی و مسافربری می‌گذرد، پروژه‌های میان ایران و روسیه، شامل حوزه‌های صنایع بالادستی، ساخت نیروگاه‌های اتمی، حفاری‌های زمینی و دریایی است. وزارت امورخارجه روسیه هم اخیرا همزمان با بیستمین سال انعقاد معاهده موسوم به اساس روابط ایران و روسیه با صدور بیانیه‌ای این قرارداد را نقطه عطف تاریخی در روابط دو کشور برشمرد و اعلام کرد که مسکو و تهران در سالگرد امضا معاهده همکاری دو کشور دستاورد‌های بزرگی در عرصه‌های مختلف بدست آورده اند.
در این بیانیه آمده است ۱۲ مارس روزی است که قرارداد اساس همکاری‌های جامع ایران و روسیه در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی، فناوری و دفاعی بیست ساله می‌شود. وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در بیانیه خود به همین مناسبت نوشت: بیستمین سالگرد «معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه» مصادف با تبادل پیام رهبران جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه شده است. تهران در بیانیه خود گفته است جمهوری اسلامی ایران به فدراسیون روسیه به عنوان کشور همسایه قدرتمند و دوست خود بر پایه «همکاری و احترام متقابل» می‌نگرد و علاقه‌مند به گسترش بیش از پیش روابط خود با این کشور در همه زمینه‌ها است.
کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه هم می‌گوید: بیستمین سالگرد معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین ایران و روسیه یادآور ضرورت تحکیم مودت بین دو کشور همسایه و دوستی دو ملت و تاکیدی بر اصول بنیادین روابط دو کشور از جمله تعمیق روابط دوجانبه است. این معاهده به طور خودکار برای هر پنج سال تمدید می‌شود و همزمان براساس ظرفیت‌های جدید دو کشور در حال بروزرسانی برای تصویب بین دو طرف است.
علاوه بر این پنجم بهمن در جریان دیدار وزیر امور خارجه کشورمان از روسیه، موافقت نامه همکاری جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در حوزه امنیت اطلاعات به امضا وزرای امور خارجه دو کشور رسید. به موجب موافقت نامه امضا شده، جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در حوزه‌های تقویت امنیت اطلاعات، مبارزه با جرائم ارتکاب یافته با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، کمک‌های فنی و فناوری، همکاری بین المللی شامل شناسایی، هماهنگی و انجام همکاری لازم در مجامع منطقه‌ای و بین المللی برای تضمین امنیت ملی و بین المللی همکاری خواهند کرد. امضای این موافقت نامه نقطه عطفی در حوزه همکاری‌های دو کشور در امنیت سایبری محسوب می‌شود.
وزیر خارجه کشورمان ضمن ابراز خرسندی از امضای موافقت‌نامه بین ایران و روسیه در حوزه سایبری، تصریح کرد: امیدواریم بتوانیم در آینده نزدیک توافق فرهنگی بین ایران و روسیه که مراحل نهایی را طی کرده و آماده امضاست، در آینده نزدیک امضا کنیم که روابط همه جانبه ایران و روسیه در حوزه فرهنگ نیز گسترش یابد. روابط ایران و روسیه اصیل است و این روابط واکنش به روابط ما با دیگران نیست. ایران و روسیه دو کشور همسایه هستند و دو کشوری هستند که دیدگاه‌های مشترک در سطح بین‌المللی دارند و دو کشوری هستند که در حوزه منطقه برای صلح و امنیت در منطقه تلاش کردند و دیدگاه‌های ما درباره حل و فصل بحران‌های سوریه، یمن، مشکلات افغانستان و بحران قفقاز بسیار نزدیک به هم است و از نزدیک با هم همکاری کردیم.
علاوه بر این وزیر امور خارجه عراق پنجم مهرماه در یک سفر دو روزه به تهران آمد و ضمن بررسی تحولات منطقه و همکاری‌های ایران و عراق چندین توافقنامه همکاری در زمینه‌های دفاعی، نظامی و اقتصادی و ... را با مسئولان ایران امضا کرد.
این ها تنها بخشی از اسنادی است که در سال گذشته بیشتر از سایر موضوعات به آنها پرداخته شده است.
گزارش از فاطمه زهرا نصراللهی
انتهای پیام/
