به گزارش خبرنگار حوزه میراث فرهنگی گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی؛ آقای حمید فدایی روز ۱۰ فروردین ۱۴۰۰ با اشاره به اینکه شهر استخر یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین محوطه‌های تاریخی ایران و استان فارس است، گفت: «بخشی از رویداد‌های دوران پس از حکومت هخامنشیان و از بین رفتن شهر پارسه در این محوطه قابل جستجو است و راه‌اندازی پایگاه در این مجموعه دارای اهمیت فراوانی است.»
او ادامه داد: «با توجه به وجود آثار متعدد از دوره‌های بعد از هخامنشی به‌صورت ادامه‌دار تا دوره‌های متأخر اسلامی در شهر استخر و نیز کاوش آثار مستند که نشان‌دهنده سکونت در هزاره چهارم و پنجم قبل از میلاد در این محوطه است، ضرورت و اهمیت حفاظت و نگهداری و مستند‌نگاری در این محوطه را ضروری کرده است.»
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به وسعت ۷۰ هکتاری محوطه تاریخی استخر، افزود: «مستند‌نگاری شامل تهیه نقشه‌های توپوگرافی این منطقه و مستند‌نگاری آثار کاوش‌شده و آثار سنگی موجود با استفاده از فناوری‌های نوین مثل اسکنر‌های نوری و اسکن لیزر‌ها از شاخص‌ترین فعالیت‌های در حال انجام در این محوطه است.»
او سامان‌دهی و احیای مسیر بازدید برای دسترسی به آثار موجود و نورپردازی و مانیتورینگ در شب و مرمت آثار سنگی شاخص در این مجموعه را از دیگر فعالیت‌های حفاظتی و مرمتی در این محوطه ذکر کرد.
آقای حبیبی کارشناس باستان‌شناسی پایگاه تخت جمشید نیز بیان کرد: «استخر در لغت به‌معنای انبار آب یا شهر شاه است و نخستین‌بار این نام در متون پهلوی به‌نام شهرستان‌های ایران‌شهر و در کتیبه‌ای در کاخ تَچَر تخت جمشید حک شده است.»
او ادامه داد: «رشد و شکوفایی شهر استخر مربوط به دوره قبل از ساسانی و فراهخامنشی است و براساس احتمالات مرکزیت پارس را در آن دوران داشته است.»
آقای حبیبی به جرز سنگی و قلمه ستون با سرستون گاو که تنها اثر شاخص و بازمانده در این محوطه است، اشاره کرد و گفت: «به اعتقاد برخی مورخان این دو اثر مربوط به قدیمی‌ترین مسجد ایران و متعلق به دوره فراهخامنشی است.»
کارشناس باستان‌شناسی پایگاه تخت جمشید افزود: «این دو اثر تنها بخش باقی‌مانده از شبستان ۴ هزار و ۹۰۰ مترمربعی بنای مسجدی است که داری ۱۲۸ ستون بوده است.»
او افزود: «بر اساس کاوش‌های انجام‌شده در بازه زمانی ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ توسط هرتسفلد و اشمیت در شمال و شمال غربی محوطه و آثار سنگی و سفالی به‌دست‌آمده در این محوطه، دوره ساسانی دوران شکوفایی شهر استخر بوده که تا دوره‌های اسلامی ادامه داشته است.»
آقای حبیبی ادامه داد: «بر اساس همان مستندات، شهر استخر بخش عامه‌نشین دوران هخامنشی بوده است.»
هم اکنون جرز سنگی باقی‌مانده در این محوطه در حال مرمت است. شهر تاریخی استخر در فاصله ۱۲ کیلومتری شمال تخت جمشید در شهرستان مرودشت قرار دارد.
