به گزارش خبرگزاری مهر، عباس مقدم، باستانشناس، با اشاره به پیشینه کاوشهای چگاسفلا اظهار کرد: چگاسفلا برای نخستینبار در سال ۱۳۵۰ طی یک بررسی کوتاهمدت توسط باستانشناسان آلمانی در شهرستان بهبهان شناسایی شد و از همان زمان بهعنوان یکی از محوطههای مهم تمدنی حوزه خلیجفارس مورد توجه قرار گرفت. با وجود چندین فصل کاوش، هنوز به لایههای بکر این محوطه تاریخی دست نیافتهایم؛ اما یافتههای کنونی قدمتی تا اوایل هزاره پنجم پیش از میلاد را نشان میدهد.
وی مهمترین یافتههای کاوش را معماری کمنظیر گورهای چگاسفلا دانست و گفت: گورها در چگاسفلا بهواقع خانه ابدی و آخرت هستند؛ سازههایی کاملاً معمارانه، استادانه و ساختهشده با آجر، که تناسبات دقیق و طرحریزی مهندسیشده آنها برای ما یک درس جدی در معماری تدفینی باستان است.
به گفته او، کشف نخستین گور آجری جهان در این محوطه – متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد – یکی از مهمترین شواهد معماری تدفینی در جنوبغرب ایران و کل منطقه تمدنی خلیجفارس محسوب میشود.
نیایشگاهی با ۷۳ سنگ افراشته
مقدم درباره یافتههای بخش زیستگاهی چگاسَفلا توضیح داد: در این محوطه یک نیایشگاه بزرگ کشف کردیم؛ نیایشگاهی با سکوی نیایش و سکوی هدایا. در سکوی هدایا ۷۳ سنگ افراشته بهدست آمد که نشان میدهد با یک جامعه عمیقاً اعتقادی مواجه هستیم؛ جامعهای که باورهای دینی و آئینی در آن نقش بنیادی داشته است.
وی افزود: این شواهد ما را به این نتیجه رسانده که چگاسفلا احتمالاً یکی از مکانهای آئینی برجسته در هزاره پنجم پیش از میلاد بوده است.
جایگاه ممتاز زنان در جامعه چگاسفلا
این باستانشناس یکی از ابعاد شگفتانگیز کاوشها را کشف الگوی اجتماعی مبتنی بر ارجحیت نقش زنان دانست و گفت: در مجموع ۱۰۲ تدفین شناسایی کردیم که بیش از نیمی از آنها متعلق به زنان بود. شواهد نشان میدهد زنان در این جامعه جایگاهی برتر و نقشهای تعیینکنندهای داشتهاند.
مقدم نمونهای از این تدفینها را چنین توضیح داد: در کنار یک گور جمعی ۵۲ نفره، تدفین یک زن ۲۵ ساله را کشف کردیم که او را خاتون نامگذاری کردیم. این زن با نظم و احترام ویژه دفن شده و دو شیء نمادین – یک سنگوزنه و یک شمشیر _ همراه دارد. این ترکیب یادآور تصویر الهه عدالت است که یک ترازو و یک شمشیر در دست دارد. بنابراین تفسیر ما این است که این زن در زمان حیات دارای اقتدار، نقش داوری و حفظ نظم و قانون در جامعه بوده است.
به گفته وی، «در گور آجری ۱۱ نفره نیز آخرین فرد دفنشده یک زن است و همچنین در میان جمجمههای تغییرشکلیافته، نمونههای زنانه فراوانتر از مردانه است؛ مجموعهای که همگی تصویری روشن از ساختار اجتماعی زنمحور در چگاسَفلا ارائه میدهد.
معمای بزرگ: نیایشگاه اعظم کجاست؟
مقدم یکی از مهمترین پرسشهای پیشِرو را کشف نیایشگاه اصلی این محوطه دانست و تاکید کرد: با توجه به شواهد، مطمئن هستیم که نیایشگاه اعظم چگاسفلا در بخش زیستگاهی وجود دارد؛ اما هنوز کشف نشده است. همین موضوع ضرورت ادامه کاوشها را دوچندان میکند.
اقتصادی خودکفا با شبکه مبادلات گسترده
وی درباره ساختار معیشتی این جامعه گفت: مردم چگاسفلا صنعتگرانی ماهر بودند؛ فلزگران، سفالگران، سنگتراشان، ریسندگان و هنرمندانی که الگوی معیشتی کاملاً خودکفا داشتند. یافتهها نشان میدهد این جامعه ارتباطات گستردهای با مناطق دوردست داشته و مواد اولیهای مانند سنگ ابسیدین، مرمر و فلزات را از فواصل طولانی وارد میکرده است.
این باستانشناس در پایان تصریح کرد: چگاسفلا هنوز بخش مهمی از رازهای خود را بر ما نگشوده است. لایههای بکر، نیایشگاه اعظم و جزئیات ساختار اجتماعی و اقتصادی این جامعه، همگی نیازمند ادامه کاوشهاست تا تصویر کاملتری از یکی از کهنترین مراکز تمدنی خلیجفارس آشکار شود.
