همشهری آنلاین - سیدسروش طباطباییپور: البته ماجرای خواهرخواندگی میان شهرها به حدود یک قرن پیش بازمیگردد که برای اولینبار دولتمردان اروپایی بعد از جنگ جهانی اول تلاش کردند با توجه به اشتراکهای فرهنگی میان شهرها، زمینه دوستی میان ملتها را فراهم کنند.
ماجرای خواهرخواندگی در ایران نیز به دهه۶۰ میلادی بازمیگردد که طی تفاهمی، تهران دوستداشتنی با سئول، پایتخت کرهجنوبی خواهرخوانده شد و پس از آن بسیاری از شهرها ازجمله اصفهان و شیراز و یزد و ارومیه و مشهد و قم و تبریز به خواهرخواندگی برخی شهرهای دیگر جهان درآمدند و بستری برای تعاملات شهری در حوزههای گوناگون فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، گردشگری و... فراهم کردند.
در اینجا به تاریخ و دلایل خواهرخواندگی برخی شهرهای ایران با دیگر شهرهای جهان میپردازیم.
- نخستین خواهرخواندگی در ایران
تهران و سئول در کرهجنوبی
نخستین خواهرخواندگی ثبتشده در ایران مربوط به سال ۱۹۶۳ میان تهران و سئول است. این خواهرخواندگی در دورهای شکل گرفت که ایران در حال گسترش روابط بینالمللی خود بود و سئول نیز بهعنوان پایتختی درحالتوسعه، بهدنبال ایجاد پیوندهای فرهنگی و اقتصادی با کشورهای دیگر بود. این رابطه بعدها زمینهساز همکاریهای گستردهتری میان ۲کشور شد.
- قدمتی به وسعت تاریخ
اصفهان و شیان در چین
نصف جهان ایران نیز با بسیاری از شهرهای جهان پیوند خواهرخواندگی دارد، ازجمله قونیه در ترکیه، هرات در افغانستان و بابل در عراق. اما اصفهان برای اولینبار در سال۱۹۸۸ به خواهرخواندگی شیان در چین درآمد. مشترکاتی مثل قدمت تاریخی، نوع ساختوساز و شخصیتهای برجسته فرهنگی سبب ایجاد همکاریهای گسترده و درنتیجه خواهرخواندگی این ۲شهر شد. میتوان گفت شیان یکی از ۴پایتخت باستانی جهان است.
- شهر شعر و موسیقی
شیراز و وایمار در آلمان
شیراز، شهر شعر و شربت و شیرینی با بسیاری از شهرها چون حلب در سوریه، پونا در هند و سانتیاگو د کومپوستلا در اسپانیا چنین پیوندی دارد. اما یکی از عمیقترین پیوندهای خواهرخواندگی شیراز با شهر وایمار آلمان در سال۲۰۰۹ میلادی بسته شد. البته این انتخاب به بهانه علاقه ویژهای است که گوته به حافظ داشت. گوته با مطالعه اشعار حافظ به زبان آلمانی شیفته جهانبینی این شاعر شیرازی شد و آن را در دیوان غربی-شرقی خود بهوضوح نوشت.
- مراکز علمی
مشهد و مدینه در عربستان
مشهد، پایتخت معنوی ایران نیز با بسیاری از شهرهای مذهبی جهان پیوند خواهرخواندگی دارد؛ مکه در عربستان، بیروت در لبنان، حیدرآباد در هند و جاکارتا در اندونزی از این دستهاند. اما میان شهر امام هشتم و مدینه منوره در سال۲۰۱۰ میلادی پیوند خواهرخواندگی عمیقی بسته شد. علاوه بر وجود مدفن پیامبر و امام همام در این ۲شهر، وجه مشترک دیگر آنها وجود مراکز علمی، دینی و فرهنگی است که در طول تاریخ نقش مهمی در گسترش علوم اسلامی داشتهاند.
- شهر خوراکیها
رشت و آستراخان در روسیه
رشت از نخستین شهرهایی است که به شبکه شهرهای خلاق یونسکو در حوزه خوراک پیوسته و یکی از شاخصترین ویژگیهایش قرارگرفتن در مناطق ساحلی، سابقه تاریخی و توسعه پایدار گردشگری است و به همین دلیل هم با بسیاری از شهرها با طبیعت سبز، خواهرخوانده شده است. از آن جمله میتوان به گوانگژو در چین، کومپالا در اوگاندا و ناپل در ایتالیا اشاره کرد. اما شهر آستراخان در روسیه بیشترین و فعالترین پیوند را با رشت در میان شهرهای خواهرخواندهاش دارد. این پیوند در سال۲۰۱۱ به ثبت رسیده است.
- ارتباط خویشاوندی
تبریز و باکو در جمهوری آذربایجان
تبریز با ۱۶شهر خواهرخوانده است که از آن جمله میتوان به استانبول ترکیه، ایروان ارمنستان و نیش صربستان اشاره کرد. اما تبریز در سال۲۰۱۴ پیوندی عمیق با باکو در جمهوری آذربایجان برقرار کرد؛ زیرا علاوه بر پیوند خواهرخواندگی، ارتباط عمیق فرهنگی، تاریخی، زبانی و جغرافیایی میان این ۲شهر وجود دارد. موسیقی، غذا، لباس سنتی و آیینهای فرهنگی مشابه، زمینهساز تبادل فرهنگی گسترده میان ۲شهر شده است. حتی بسیاری از خانوادهها در ۲سوی مرز این ۲شهر با هم روابط خویشاوندی و قومی دارند.
- بادگیرها
یزد و بخارا در ازبکستان
یزد با ۸شهر جهان پیوند خواهرخواندگی امضا کرده است، ازجمله پوتراجایا در مالزی، جاکارتا در اندونزی و کازان در روسیه. اما شاید یکی از عمیقترین این پیوندها با شهر بخارا در ازبکستان در سال۲۰۱۹ باشد. قرارگرفتن هردو شهر در مسیر راه ابریشم، معماری خشتی و بادگیرها، آبانبارها، بافت سنتی و پیشینه غنی در فرهنگ اسلامی از دلایل این پیوند است. هردو شهر در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز ثبت شدهاند.
- عشق به حسین(ع)
تهران و کربلا
تهران در طول این سالها با ۲۵ شهر جهان خواهرخوانده شد. این ماجرا از سئول آغاز شد و با شهرهایی چون دوشنبه در تاجیکستان، پیشکک در قرقیزستان و پاریس در فرانسه ادامه پیدا کرد و به کابل در افغانستان و ماناگوئه در نیکاراگوئه رسید. اما آخرین پیمان خواهرخواندگی تهران با کربلای معلی در آستانه اربعین سال۲۰۲۲ بسته شد که پیوند عمیق عاطفی میان مردم این ۲شهر و عشق مشترک آنها به امام حسین(ع) ازجمله دلایل این پیوند است.
- خواهرخواندگی آسمانی و زمینی
خوی و قونیه
مولانا شمس را نوری الهی و سرچشمه تحول درونی خود میدانست. عشق او به شمس، عشقی عارفانه و سوزان بود که شعر و جانش را دگرگون کرد. درواقع شمس به مولانا آموخت که باید از خود بگذرد تا بتواند در مسیر عشق قدم بگذارد. حالا اینروزها این پیوند آسمانی شکل زمینی هم بهخود گرفته و مدتی پیش شهرداران دو شهر قونیه و خوی، یعنی شهرهای مدفن مولانا و شمس تبریزی، خواهرخواندگی خود را با محور میراث مشترک این ۲عارف بزرگ ثبت کردند.
