فاخره بهبهانی: دکتر مجتبی کرباسی، پزشک و مشاور سبک زندگی سالم در گفتوگو با خبرآنلاین میگوید: هرچه شیوع چاقی و دیابت نوع دو بیشتر شد، پزشکان بیشتر به این حقیقت پی بردند که چاقی و دیابت دو روی یک سکه هستند. تا جایی که در دهه هشتاد میلادی اصطلاحی با عنوان «دیابسیتی» که ترکیبی از دو کلمه دیابت و چاقی است مصطلح شد و بعد از سال ۲۰۰۰ میلادی رسما وارد متون پزشکی شد.
این یعنی هر کسی که چاق میشود به تدریج دیابت را در خود پرورش میدهد و هر کسی که مبتلا به دیابت نوع دو شده، حتما در گذشته تجمع و رسوب چربی را درونی یا آشکار در بدنش داشته است و بهتر است بگوییم چاقی همان دیابت است و دیابت همان چاقی است.
دو پدیده واقعی اما گیج کننده
برخی افراد را دو پدیده گیج کرده است. لاغرهایی که دیابت میگیرند (سندروم TOFI) و چاقهایی که علیرغم چندین سال چاقی از نظر متابولیکی سالم اند (MHO). بسیاری از لاغرهای دیابتی را که بررسی میکنیم می بینیم چاقی پنهان داشته و دارند. چاقهایی را هم که در آزمایش مشکل متابولیکی نشان نداده اند، الزاما به معنی نداشتن اختلال متابولیکی نیست و ممکن است اختلال شان در حد تعریفهای کلیشه ای پزشکی رایج از بیماری نباشد.
چاقهای ظاهرا لاغر!
در پزشکی، وضعیتی است که به آن TOFI میگویند. یعنی آدمهای از بیرون لاغر و از داخل چاق. افرادی که ظاهرا لاغر اندام اند اما به کبد چرب، چربی خون بالا و نهایتا دیابت نوع دو یا به عوارض سکته قلبی و مغزی متابولیک گرفتار شده اند. تحقیقات نشان داده اند که ۲۲ درصد از مردان و ۸ درصد از زنانی که وزن طبیعی داشته اند در اسکن بدن، چربی احشایی انباشته داشتند و در واقع دچار بیماری چاقی پنهان بودند.
چاقی با وضعیت متابولیکی خوب!
پزشکان دیده اند بعضیها چاق هستند ولی عوارض چاقی را ندارند که اسم آن را MHO گذاشته اند. یعنی فردی که بر اساس معیار استاندارد چاق است(BMI ≥۳۰) یا چاقی شکمی دارد، اما اختلالات و عوارض متابولیک معمول ناشی از چاقی را ندارد. افراد چاقی که فشار خون طبیعی، قند خون نرمال بدون مصرف دارو، تریگلیسرید و چربی HDL طبیعی و عدم مقاومت به انسولین و عدم التهاب سیستمیک دارند.
این افراد از نظر ظاهری چاقند، ولی فعلا دچار عوارض اختلال متابولیکی نیستند. مطالعات طولانی مدت نشان داده اند که MHO وضعیت پایداری نیست و درصد زیادی از این افراد با گذر زمان دچار سندرم متابولیک و عوارض آن میشوند. برخی پزشکان تیزبین معتقدند با شروع چاقی، اختلال متابولیک هم شروع میشود ولی ممکن است در دوره ای با معیارهای رسمی و رایج آزمایشگاهی قابل ردگیری نباشد.
«آستانه شخصی چاق شدن» یا «آستانۀ فردی برای ذخیرۀ چربی»
هر فرد یک آستانهٔ شخصی برای ذخیرهٔ چربی در سلولهای چربی دارد که سرشتی و بر اساس خلقت اوست. تا زمانی که چربی مازاد فقط داخل بافت چربی ذخیره شود، عوارض اختلال متابولیسم خود را نشان نمیدهد. اما وقتی این ظرفیت پر شود، چربی به کبد، عضله و پانکراس سرریز میکند و فرد مبتلا به کبد چرب، اختلال کارکرد کبد، رسوب چربی در عضله و اختلال در کار لوزالمعده میشود که در نتیجه، مقاومت انسولینی اتفاق و افزایش قند و نیاز به انسولین و شروع دیابت نوع دو حتی بدون اضافه وزن واضح رخ میدهد.
بنابراین…
چرا برخی افراد لاغر دیابت میگیرند؟ چون ظرفیت ذخیرهٔ چربی در بافت چربی شان محدود است. اینها با مقدار کمِ افزایش وزن، چربی به ارگانهای حیاتی شان سرریز میکند و سریعتر مقاومت به انسولین پیدا کرده و دچار دبایت میشوند. اما چرا بعضی افراد چاق اند ولی از نظر آزمایشهای متابولیک نرمال اند؟ چون سرریز چربی دیرتر اتفاق میافتد. حتی با چاقی بالا میتوانند فعلا قند و چربی نرمال داشته باشند. اما اینها هم در آینده بالاخره به مرحله علائم آزمایشگاهی خواهند رسید.
۴۷۲۳۲
