همشهری آنلاین: بسیاری از کاربران، به ویژه در شبکههای اجتماعی خارجی، با شگفتی از «ساحل خونین» و «جویهای سرخ» یاد کردند و حتی برخی پا را فراتر گذاشته و این پدیده را با پیشگوییهای آخرالزمانی کتاب مقدس پیوند زدند؛ پیشگوییهایی که در آن از تبدیل آبها به خون به عنوان نشانه پایان جهان سخن گفته میشود.
کارشناس محیط زیست و مشاور رسانهای رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درباره تصاویر هرمز میگوید: وبسایت «ویون» هند نیز در گزارشی با اشاره به این تصاویر نوشت ساحلی در جنوب ایران هنگام باران چنان سرخ میشود که گویی رودخانهای از خون در حال جریان است. این گزارش، بازتاب گسترده ویدئوها را نشانه ترکیب کمسابقه بارندگی پس از یک پاییز بسیار خشک و جلوه بصری متفاوت جزیره هرمز دانست؛ جلوهای که کنجکاوی و البته سوءتعبیرهای فراوانی را به همراه داشت. جزیره هرمز جای بسیار زیبایی است و حقش است که وایرال شود و نه تصاویر آخر الزمانی. تصاویر منتشر شده بیش از آنکه پدیدهای غیرعادی یا رمزآلود باشند، ریشه در ویژگیهای زمین شناسی این جزیره و همچنین مداخلات انسانی دارند.
حمیدرضا میرزاده توضیح میدهد: جزیره هرمز به دلیل وجود کانیهای خاص و تنوع رنگ خاک، سالهاست با عنوان «جزیره هزار رنگ» شناخته می شود. اما از سوی دیگر بهرهبرداری اقتصادی از خاک جزیره به اعتراض مردم محلی و فعالان محیط زیست منجر شده است. رنگ قرمز غالب در تصاویر اخیر ناشی از وجود اکسیدهای آهن در خاک این منطقه است. در سالهای گذشته برداشت خاک سرخ هرمز با اهداف اقتصادی از جمله استفاده در تولید آجرهای نسوز و برخی صنایع انجام میشد. این نوع خاک به طور طبیعی در اثر بارندگی و رواناب های سطحی جابه جا می شود و در جریان سیلاب، رنگ خود را به آب میدهد. با این حال، آنچه باعث تشدید و برجسته شدن این پدیده شده، سابقه بهره برداری معدنی از خاک جزیره است. در حالت عادی روانآب قرمز بعد از بارندگیها ایجاد میشود ولی نه به این مقدار که این بار رخ داد.
معدن مذکور چند سالی است که مورد بهرهبرداری قرار نمیگیرد ولی به گفته حمیدرضا میرزاده، اگرچه این تصاویر از نظر بصری جذاب و مستعد وایرال شدن در شبکه های اجتماعی هستند، اما در واقع نشانهای از شکل بهرهبرداری از طبیعت هرمز است.
او تاکید میکند: اصول فنی و زیست محیطی پس از پایان بهره برداری، از جمله پوشاندن و احیای محل معدن، به درستی اجرا نشده است. رها شدن این عرصه باعث شده خاک سست و بدون پوشش، در برابر بارندگی و فرسایش بسیار آسیب پذیر باشد و با هر بارش، حجم بیشتری از آن شسته و پراکنده شود. تصاویر وایرالی در واقع نشانهای از زخمی هستند که بر پیکره طبیعت وارد شده است.
این متخصص محیط زیست میگوید: توجه افکار عمومی به این پدیده بیش از آنکه ناشی از افزایش شدت تخریب باشد، نتیجه افزایش گردشگری و گسترش شبکه های اجتماعی است؛ در گذشته نیز چنین تصاویری رخ داده، اما کمتر دیده و بازنشر می شد. تا چند سال پیش مردم هرمز را بیشتر به اسم تنگهای به این نام میشناختند. این زخم الان زیبا دیده میشود.
او در پاسخ به اینکه برای مقابله با فرسایش چه کارهایی میشود کرد میگوید: فرسایش پدیدهای طبیعی در دنیای ماست اما مداخلات انسانی از جمله تخریب پوشش گیاهی، فعالیتهای معدنی بدون احیا و مدیریت نادرست سیلاب، سرعت و شدت فرسایش را افزایش میدهد. اگرچه نقش دولت را در اجرای پروژه های مدیریت سرزمین، احیای پوشش گیاهی و الزام بهرهبرداران معدنی به رعایت قانون معادن مهم است اما در عین حال شهروندان هم میتوانند کارهایی انجام دهند که شدت فرسایش را کاهش دهند. گردشگران باید از هرگونه دستکاری در عرصه های طبیعی، از جمله برداشت خاک، چیدن گیاهان وحشی، آفرود و ایجاد آتش خودداری کنند. حتی برداشتهای به ظاهر جزئی و یادگاری، در مقیاس گسترده به تخریب جدی منجر میشود. در این میان، برداشت خاک به عنوان یادگاری یا سوغات و یا فروش از سوی بخشی از جامعه محلی، اقدامی مخرب تلقی میشود که باید متوقف شود. راهکار مقابله با این تخریبها، حذف معیشت مردم نیست، بلکه باید با توسعه گردشگری مسئولانه، صنایع دستی پایدار و فعالیتهای اقتصادی جایگزین، درآمدی فراهم شود که به تخریب طبیعت وابسته نباشد.
او در پایان با اشاره به نوعی تناقض رفتاری در مواجهه با طبیعت میگوید: از یک سو به بهرهبرداری معدنی خاک اعتراض میکنیم و از سوی دیگر خودمان با برداشتهای اندک اما گسترده، همان مسیر تخریب را ادامه میدهیم. حفاظت از جزیره هرمز به عنوان یک سرمایه ملی، نیازمند آگاهی، مسئولیت پذیری و تغییر رفتار همگانی است.
